Qazaqistan Uyghur tiyatiri yéngi sen'et programmilirini “Anarxan” din bashlidi

“Anarxan” dramisidin körünüsh. 2020-Yil 28-noyabir, almuta.

Dunyadiki eng kona kespiy Uyghur tiyatiri hésablinidighan qazaqistan jumhuriyetlik Uyghur tiyatiri korona wirusi mezgilide bixeterlikni kücheytken asasta özining 87-yililiq drama we konsért pa'aliyetlirini bashlidi. Ular buni 1930-yillarda orundalghan Uyghur klassik dramisi- “Anarxan” ni orundashtin bashlidi.

Melumki, mushu yili etiyaz peslide dunyagha tarqalghan korona wirusi wabasining téximu küchiyishi sewebidin bashqa memliketler bilen bir qatarda qazaqistandimu bixeterlik chariliri körülüshke bashlighanidi. Pütkül memliket boyiche deslepte pewqul'adde haletning, andin karantin tertipining élan qilinishi jem'iyetning her xil sahelirige, ahalining turmush-tirikchilikige özining qattiq tesirini yetküzdi. Bu öz nöwitide Uyghurlar hayatighimu bezi qiyinchiliqlarni élip kelgenidi. Jümlidin her yili özining yéngi mewsumini échip, minglighan tamashibinlarni Uyghur milliy sen'itining bay mirasi bilen tonushturup kéliwatqan quddus ghojamyarof namidiki dölet akadémiyelik Uyghur muzikiliq komédiye tiyatirimu bu yilqi mewsumini, yeni bu yilliq sen'et programmiliri ene shu bixeterlik charilirini qattiq saqlighan halda bashlashqa mejbur boldi. Tiyatirning bu yilqi yéngi 87-mewsumi 28-noyabir bashlandi.

Shu munasiwet bilen biz tiyatir rehberlikini ziyaret qilip, tiyatirning bügünki ehwalidin xewer taptuq.

Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan tiyatir mudiri sawutjan sonurof ependi ikki yérim yildin buyan tiyatir binasida chong rémont ishlirining yürgüzülüp, mushu yéqinda tamalighanliqini otturigha qoyup, mundaq dédi: “Biz tiyatirni waba sewebidin yene yépilip qalmisun dep, sel aldirap achtuq. Lékin tiyatir rémonti 95 pirsent tügidi. Bizning asasiy köngül bölgen yérimiz sehne we tamashibin olturidighan zal boldi. Shuning üchün biz layihe qurulghandek tiyatirni yasap chiqtuq. Tiyatirgha hökümettin nahayiti jiq meblegh bölündi. Lékin 2014-yili bir dollar 150 tengge bolghan bolsa, hazir 400 nechchige chiqti. Lékin biz shu yili sorighan aqchidin chetke chiqmay, shuni yetküzüp, tiyatirimizni püttürüwalduq. Méning birinchi xushal bolghan yérim mushu”.

U rémont bashlan'ghandila tiyatir mudirining orunbasari lawazimida bolup, pütkül rémont ishlirini özi bashqurghanliqini tekitlidi we barliq tamashibinlar, pütkül Uyghurlar namidin memliket rehberlikige minnetdarliqini bildürdi.

Sawutjan sonurof tiyatir mewsumi bashlansimu, emma bixeterlik charilirining qet'iy saqlinidighanliqini otturigha qoydi.

U sen'etxumar Uyghur tamashibinliri üchün bu yili, yeni tiyatir qurulghan 87-yilida körsitidighan programmilar heqqide toxtilip, yene mundaq dédi: “Tiyatir shexsiy bir ademning emes, tiyatir u xelqning. Bizning hökümetning qiliwatqan hemme ghemxorluqi xelq üchün. Mana bügün üchinchi kün ‛anarxan‚ klassik, muzikiliq drama bilen ötmüshimizni körsitiwatimiz. Chünki ‛anarxan‚ tiyatirimizni birinchi qétim bashlighan esirimiz. Mushu yilning axirighiche her shenbe we yekshenbe oyunlar bolidu.”

Ziyaritimizni qobul qilghan Uyghur tiyatirining bedi'iy rehbiri murat exmediyéf ependi hazirqi waqitta tiyatirda ishlewatqan artislarning kespiy mahariti heqqide toxtilip, mundaq dédi: “1960-Yilliri tiyatirda 75-80 pirsent artislar hemmisi tiyatir institutini tügetmigen, mexsus oqumighan ademler ishletti. Biraq ularning hemmisi tughma talantliq idi. Ular tiyatirgha bolghan muhebbiti arqiliq kötürülüp ketken. Hazirqi waqitta artislirimiz pütkül 100 pirsent dégüdek aliy bilimlik. Eng töwen dégende, sazendiler muzika mektipini püttürgenler. Ene shu yéngi kelgen balilar, men bedi'iy rehber rétide éytalishim mumkin, ularning hemmisi talantliq. Ular tiyatirda ishlep, söyümlük artis derijilirige yetken akilirimizning, hedilirimizning orunlirini igilidi, dep ochuq éytalaymen”.

Murat exmediyéf yashlarning da'im izdinip, özlirining kespiy maharitini kötürüshke tirishiwatqanliqini alahide tekitlidi. U yene kadir mesilisiningmu yolgha qoyulghanliqini bildürdi. Uning éytishiche, hazir almuta shehiridiki chaykowskiy namidiki muzika mektipide we shundaqla jürgénéf namidiki sen'et akadémiyeside bilim éliwatqan Uyghur qiz-yigitliri Uyghur tiyatirining kélechiki üchün xizmet qilidiken.

Melum bolushiche, Uyghur tiyatiri 1934-yili “Kök könglekler” bedi'iy heweskarlar guruppisining pa'aliyiti asasida wujudqa kelgeniken. Shuningdin buyan köpligen ataqliq artislar, kompozitorlar, sazendiler, naxshichilar, ussulchilar yétilip chiqip, ularning beziliri qazaqistan xelq artisi, qazaqistanning xizmet körsetken artisi, qazaqistan jumhuriyitining xizmet körsetken sen'et erbabi dégen'ge oxshash yuqiri ataqlargha érishken.

Qazaqistan jumhuriyetlik Uyghur tiyatiri her yil özining shu yili orundaydighan drama, konsért we bashqa pa'aliyet pilanlirini élan qilidighan bolup, bu adette tiyatirning yéngi mewsumining bashlinishi dep atilidu. Bu tiyatir hazirghiche “Anarxan”, “Gherb-senem” qatarliq klassik eserlerni we bashqa yüzligen her xil mawzudiki drama eserlirini hem konsértlarni orundidi.