Uyghurlar bilen xongkongluqlardiki ghezep - nepret ortaqliqi

Muhajirettiki Uyghurlar we xongkongluqlar élip barghan namayishlardiki ortaq bir nuqta – xitayning dölet simwoligha hujum qilish boldi.

1 - Öktebir küni xitay kommunistik partiyesi xitay xelq jumhuriyiti qurulghanliqining 70 yilliqini heshem-derem bilen tebriklewatqan deqiqilerde dunyaning köpligen jaylirida Uyghurlar, tibetlikler, teywenlikler, xongkongluqlar we xitay démokratliri xitay kompartiyesige qarshi namayishlar, ilmiy yighilishlar élip bardi. Buning ichide xongkongluqlar we Uyghurlarning namayishlirining kölimi zor, da'irisi keng boldi.

Metbu'atlardiki uchurlargha asaslan'ghanda, 1 - öktebir küni xongkongda 11 orunda élip bérilghan nechche on ming kishi qatnashqan namayishta saqchilar bilen namayishchilar arisida toqunush yüz bergen. 18 Yashliq bir oqughuchi étip yarilandurulghan we onlighan xongkongluqlar saqchilar teripidin tutup kétilgen.

Xongkongdiki namayishta yüzige maska taqiwalghan kishiler xitay kommunistik hakimiyitige bolghan qarshiliqlirini, ghezep - nepretlirini janliq ipadilesh üchün xitay re'isi shi jinpingning resimlirini chongaytip yol boylirigha asqan we yerlerge tizghan. Andin bu resimlerning yüzige qizil boyaq bilen ölüm jazasining simwoli bolghan siziqchilarni sizip dessigen yaki qarigha étish nishani qilip chalma - kések qilghan. Xitayning besh yultuzluq qizil bayriqigha ot qoyghan. Aldinqi heptiler namayishchilar xitayning xongkongdiki ish béjirish ornigha hujum qilghanda xitayning dölet girbigha qara boyaqlarni, tuxum we tashlarni étip reswa qiliwetken idi. Xongkong hökümiti jüme küni, yeni 4-ö¬ktebir namayishchilarning yüzini niqaplishigha qarshi jiddiy qanun maqullap, 6 - öktebir sa'et nöldin bashlap ijra qilishni qarar qildi.

1 - Öktebir biryussélda Uyghurlar, tibetlikler, teywenlikler we xongkongluqlar birleshme namayish élip barghan idi. Minggha yéqin kishi qatnashqan bu namayishning xewerliri gherbtiki bezi metbu'atlarda bügünge qeder élan qilinmaqta.

Kishilerde diqqet qozghighan bir nuqta – xuddi xongkongluqlar xitay re'isi shi jinpingning resimige hujum qilghan, xitay dölet bayriqini köydürgenge oxshash, Uyghur namayishchilarmu biryusséldiki namayishlirida xitayning besh yultuzluq qizil bayriqini putlirigha chigiwélip, yolboyi uni paytima ornida sörep mangdi, dessidi. Xitay hakimiyitige bolghan ghezep - nepretning bu xil ipadisi köpligen kishilerning diqqitini tartti. Muxbirlar sörilip, bulghinip méngiwatqan xitay dölet bayraqlirini bes - beste resimlerge tartishti, sin'gha élishti. Uyghurlarning namayishlirida xitay bayriqini dessesh, köydürüsh hadisiliri eslide uzundin buyan izchil yüz bérip kelmekte.

Undaqta, xitay hakimiyitige bolghan ghezep - nepretning bu xil simwolluq ipadisige yoshurun'ghan yene bashqa menisimu barmu?

Gérmaniyediki Uyghur jama'et erbabi ablimit tursun ependi bu so'algha jawap bergende bu xil ximwolluq qarshiliqning arqisigha xelqning musteqilliqqa bolghan intilishi we bu yoldiki küresh iradisining yoshurun'ghanliqini ilgiri sürdi.

Gollandiyediki jama'et erbabi eysa sawut ependi bu heqte toxtalghanda bu xil heriketlerning mahiyette xitay istilasini étirap qilmasliq, xitay bilen Uyghurlar otturisida héchqandaq ortaqliq yoqliqini namayen qilish hemde Uyghurlarning musteqilliq arzusini jakarlashning addiy bir ipadisi ikenliki tekitlidi.

Gérmaniyediki Uyghur ziyalisi perhat muhemmidi ependi muhajirettiki Uyghurlarning xitayning dölet simwoligha zerbe bérish heriketlirige xitayning jaza lagérliri siyasitining asasliq seweb boluwatqanliqini eskertti. Norwégiyediki Uyghur ziyalisi semet abla ependimu bu xususta öz pikirlirini bayan qilip ötti.