Yaponiye parlaménti “Uyghur dostluq guruppisi” tashqi ishlar ministirigha taylandtiki Uyghurlar toghrisida telep mektupi sun'ghan

Yaponiye parlaménti “Uyghur dostluq guruppisi” ning re'isi ké'iji füruya (Keiji Furuya) yaponiye tashqi ishlar ministiri takeshi iwaya (Takeshi İwaya) gha mektup sunmaqta. 2025-Yili yanwar, tokyo

1-Ayning 30-küni yaponiye parlaménti “Uyghur dostluq guruppisi” ning re'isi ké'iji füruya (Keiji Furuya), mu'awin re'isi eriko yamatani (Eriko Yamatani), bash katipi se'i'ichi eto (Seiichi Eto) we rintaro ishibashi (Rintaro İshibashi) qatarliq kishilerdin terkib tapqan hey'et yaponiye tashqi ishlar ministiri takeshi iwaya (Takeshi İwaya) bilen körüshüp, tayland türmiside tutup turuluwatqan 48 neper Uyghurni qutquzush toghrisida telep xéti sun'ghan.

Yaponiye parlaménti “Uyghur dostluq guruppisi” 30-yanwar küni ijtima'iy taratqular arqiliq élan qilghan bu heqtiki bayanatida, tashqi ishlar ministirigha sunulghan mezkur xette üch telepning otturigha qoyghanliqi yézilghan. Bular: “1. Dölitimiz bu mesilide yalghuz uchur toplash bilenla cheklinip qalmay, tayland hökümitige qarita xitayning bésimigha tiz püküp Uyghurlarni ötküzüp bermesliki kérekliki toghrisida éniq we küchlük heriket qollansun.

2. Dölitimiz birleshken döletler teshkilati qatarliq xelq'ara organlar we Uyghurlarni qobul qilish mumkinchiliki bar döletler, ittipaqdash döletler bilen hemkarliship, bu Uyghurlarni qoyup bérish, olturaqlashturush, üchinchi bir döletke yötkesh qatarliq ishlarda aktip yardem qilip, hem buni wujudqa chiqirip, bu Uyghurlarni qoghdisun.

3. Xitayning chet ellergiche uzarghan zulumi toghrisida uchur toplashni kücheytip, buni tosush üchün küchlük tedbir alsun.”

RFA/Erkin Tarim

 Yaponiye parlaménti “Uyghur dostluq guruppisi” hey'iti yaponiye tashqi ishlar ministiri takeshi iwaya ependi bilen mexsus körüshüp, telep xéti sunushtin burun, yaponiye Uyghur jem'iyiti bu toghriliq bayanat élan qilghan. Bu bayanatta yaponiye hökümiti, parlaménti we xelq'ara kishilik hoquq organlirining tayland türmiliride tutup turuluwatqan 48 neper Uyghurning xitaygha qayturulushini tosush we üchinchi bir döletke kétishini emelge ashurush üchün tirishchanliq körsitishi telep qilin'ghan. Bu bayanat yaponiye metbu'atliridimu élan qilin'ghan. Yaponiye Uyghur jem'iyiti re'isi exmet létip ependi bu heqte bizge melumat berdi.

Taylandtiki 48 neper Uyghurning xitaygha qayturulush xewpi mesilisi chiqqandin kéyin, dunya Uyghur qurultiyi we bashqa bir qisim Uyghur ammiwi teshkilatliri mes'ulliri we Uyghur pa'aliyetchiler birleshken döletler teshkilati, yawropa ittipaqi, amérika, gérmaniye, türkiye qatarliq döletlerni öz ichige alghan köpligen döletlerning hökümet xadimliri we parlamént ezaliri shundaqla xelq'araliq kishilik hoquq teshkilatliri bilen körüshkenidi. Amérikaning bezi dölet mejlis ezaliri we tashqi ishlar ministirliqi inkas qayturup, taylandni bu Uyghurlarni xitaygha qayturmasliqqa chaqirghan idi.

RFA/Erkin Tarim

21-Yanwar küni Uyghur herikiti teshkilatining bashliqi roshen abbas we yaponiye Uyghur jem'iyiti re'isi exmet létip bashchiliqidiki bir hey'et yaponiye parlaménti “Uyghur dostluq guruppisi” ning re'isi ké'iji füruya we guruppa ezaliri bilen körüshüp, 11 yildin buyan taylandta tutup turuluwatqan 48 neper Uyghurgha yaponiye hökümitining ige chiqishini telep qilip, mektup sun'ghan. Bu telep xétige asasen ular yaponiye tashqi ishlar ministiri bilen körüshüp, bu heqte sözleshken. Exmet létip ependi bu heqte bizge melumat berdi.

Undaqta yaponiyening tayland hökümitige gépi ötermu? en'gliyediki shéffild hallam uniwérsitétida xitay tetqiqati saheside tetqiqatchi bolup ishlewatqan, doktor mewlan tengriqut ependi ziyaritimizni qobul qilip, yaponiyening sherqiy jenubiy asiya döletliride, bolupmu taylandta tesir küchining yuqiri ikenlikini, yaponiye hökümiti tayland hökümiti bilen bu mesilini sözleshse 48 neper Uyghurning üchinchi bir döletke kétishini emelge ashurghili bolidighanliqini ilgiri sürdi.

17-Yanwarda shiwétsiye, gérmaniye, norwégiye, en'gliye, türkiye, yaponiye, kanada, amérika we awstraliye qatarliq döletlerdiki Uyghurlar, özliri turuwatqan döletlerdiki tayland elchixaniliri aldida namayishlarni élip bérip, metbu'at bayanatlirini oqup tayland hökümitini xelq'ara qanunlargha we kishilik hoquq ehdinamisige ri'aye qilip, 48 neper Uyghurni qoyup bérishke chaqirghanidi.