Yaponiyede Uyghur qirghinchiliqini tonushturush boyiche 7 meydan pa'aliyet ötküzülgen

Yaponiye kagawa ölkisining takamatsu shehiride ötküzülgen waraqche tarqitish pa'aliyitidin körünüsh. 2024-Yili 31-mart

Waqitning ötüshi bilen Uyghur irqiy qirghinchiliqi mesilisi dunya taratqulirida, shu jümlidin yaponiye taratquliri bilen awam puqralar arisida “Qiziq nuqta” bolushtin peskuygha chüshüshke bashlighan. Mana mushundaq bir mezgilde, yaponiyening gherbidiki 3 chong ölkide Uyghur qirghinchiliqini tonushturush boyiche 7 meydan pa'aliyet orunlashturulghan.

Yaponiye Uyghur jem'iyitining re'isi exmet létip ependining bildürüshiche, bu qétimqi bir yürüsh pa'aliyetler yaponiye Uyghur jem'iyiti bilen xelq'ara kechürüm teshkilatining tokushima shöbisi hemkarliqida élip bérilghan bolup, Uyghur qirghinchiliqining yaponiyening gherbiy ölkiliridiki awam puqralar arisida bilinishi üchün muhim rol oynighan.

RFA/Erkin Tarim

Yaponiye Uyghur jem'iyitining mes'ullirining bildürüshiche, 13-mart küni yaponiye tokushima ölkisining tokushima shehiride Uyghur medeniyiti we Uyghur irqiy qirghinchiliqi tonushturulghan 2 künlük resim körgezmisi ötküzülgen. 29-Mart küni xiyogo ölkisining kobé shehiride guwahliq bérish yighini we teshwiqat waraqchisi tarqitish pa'aliyiti؛ 30-mart küni tokushima ölkisi tokushima shehiride guwahliq bérish we irqiy qirghinchiliq toghrisida teyyarlan'ghan waraqchilarni tarqitish pa'aliyiti؛ 31-martta kagawa ölkisining takamatsu shehiride guwahliq bérish we waraqche tarqitish pa'aliyiti ötküzülgen. Bu, 2024-yili kirgendin buyan yaponiyede ötküzülgen üchinchi qétimliq chong pa'aliyet bolup, Uyghurlarning nöwettiki weziyitini pütün yaponiye xelqige anglitishta zor ehmiyetke ige iken.

RFA/Erkin Tarim

Melum bolushiche, yaponiye Uyghur mesilisining xelq'aralishishida muhim rol oynawatqan bir dölet, shundaqla 1980-yillardin bashlap nurghunlighan yuqiri derijilik Uyghur bilim ademliri oqughan we terbiyelen'gen dölet. Yaponiyediki Uyghurlarning asasliq pa'aliyetliri burundin tartip paytext tokyogha merkezleshkenliktin, yaponiyening bashqa ölke we sheherliride Uyghurlar toghriliq köp pa'aliyetler bolmighan. Bu qétim yaponiye Uyghur jem'iyiti tunji qétim tokyodin uzaq ölkilerde bir qatar pa'aliyetlerni ötküzgen. Yaponiye Uyghur jem'iyitining re'isi exmet létip ependi bu heqte mundaq dédi: “Yaponiye Uyghur jem'iyitining mutleq köp qisim pa'aliyetliri tokyo we etrapidiki sheherlerni merkez qilip élip bérilghan bolghachqa, tokyodin uzaq ölke we sheherlerde Uyghur qirghinchiliqi taza bilinip ketmigen idi. Shunga u jaylarda bizni qollighuchilarning sanimu cheklik idi. Biz bularni nezerde tutup, bu qétim tokyogha 600-700 kilométir uzaqliqtiki 3 ölkide 7 meydan pa'aliyet uyushturduq.”

RFA/Erkin Tarim

Yaponiye Uyghur jem'iyitining idare hey'et ezasi, dunya Uyghur qurultiyining yaponiyediki wekili sawut memet ependi, bu qétim özlirining tunji qétim xelq'ara kechürüm teshkilati bilen hemkarliship pa'aliyet élip barghanliqini, shundaqla köp sandiki qollighuchilargha érishkenlikini bildürdi: “Bizning burundin tartip yaponiyelik qollighuchilirimizni köpeytish arzuyimiz bar idi. Bu pa'aliyetlirimiz jeryanida jem'iyitimizge eza bolghanlar boldi. Bu biz üchün yéngiliq boldi. Bu qétimqi pa'aliyet jeryanidiki yene bir yéngiliq shu boldiki, tokyo we uning etrapidiki ilgiriki pa'aliyetlirimizning köpi ongchi teshkilatlar bilen élip bérilghan idi. Bu qétimqi pa'aliyetlerni solchi teshkilatlar bilen hemkarliship élip barduq. Uyghurlarni yaxshi bilidighan xelq'ara kechürüm teshkilatining tokushima shehiridiki shöbisi bilen hemkarliship, tokushima ölkisidiki pa'aliyetlirimizni uyushturduq. Pütün yapon xelqige Uyghur qirghinchiliqini anglitish üchün, her xil köz qarashtiki teshkilatlar bilen hemkarliq ornitishimiz nahayiti muhim. Bu qétim yaxshi bir bashlinish boldi, dep oylaymen.”

Exmet létip ependi yaponiyeliklerning diqqitini Uyghur qirghinchiliqigha tartish üchün bu xil pa'aliyetlerning axbaratlarda orun élishining muhimliqini, bu qétimqi 7 meydan pa'aliyetning yaponiye axbaratliridin orun alghanliqini ilgiri sürdi. U, mundaq dédi: “Bu qétimqi bir yürüsh pa'aliyetlirimiz arqiliq, biri hazirghiche pa'aliyet qilip baqmighan rayonlarda Uyghur qirghinchiliqini anglattuq. Yene biri, bu pa'aliyetlirimizni yerliktiki puqralardin sirt muxbirlarmu kélip ziyaret qildi, bir qisim metbu'at we gézitler buni xewer qildi. Bular Uyghur qirghinchiliqini yaponiyening küntertipide tutup turushta intayin muhim rol oynaydu, dep oylaymen.”

Sawut memet ependi, meyli Uyghur qirghinchiliqi toghrisida waraqchilarni tarqitish jeryanida bolsun yaki guwahliq bérish yighinida bolsun, yaponiyeliklerning Uyghurlargha bolghan bolghan qiziqishning zor ikenlikini hés qilghanliqini bildürdi.

Melum bolushiche, yaponiye Uyghur jem'iyiti Uyghur qirghinchiliqini yaponiyediki awam xelqqe tonutush meqsiti bilen bu xil pa'aliyetlerni 2021-yili 2-ayda bashlighan. 2024-Yili kirgendin buyan jem'iy 10 qétim pa'aliyet ötküzgen.