“явропа сиясәтчилири мунбири” дә уйғур мәҗбурий әмгики оттуриға қоюлған

Дуня уйғур қурултийиниң сабиқ рәиси долқун әйса, “явропа сиясәтчилири мунбири” (Politico Europe) ниң мутәхәссисләр йиғиниға тәклип билән қатнашқан. “явропа сиясәтчилири мунбири” -америкиниң явропа ахбарат саһәсидики чоң қурулуши болуп, явропа, америка қатарлиқ нато дөләтлирини асас қилип иқтисадий вә сиясий анализ, тәкшүрүшләр елип бариду һәмдә дуня сиясити һәққидә кәң саһәлик мулаһизә мунбәрлири тәшкилләйду. Бу қетимқи белгийә пайтәхти бирюсселда өткүзүлгән йиғиниға 300 дин артуқ мутәхәссис қатнашқан. Бу мунасивәт билән радийомизниң зияритини қобул қилған долқун әйса, бу һәқтики тәпсилатларни радийо аңлиғучилар билән ортақлашти.

RFA/Hebibulla izchi

Бу қетимқи йиғинда уйғур мәҗбурий әмгики йәнила муһим темиларниң бири болған болуп, уйғур мәҗбурий әмгикидин пайдилинип ишләпчиқирилған мәһсулатларниң явропа базириға киришини чәкләш явропа иттипақиниң кишилик һоқуқ қиммәт қаришини қоғдаш билән мунасивәтлик қарар болуп қалған. Нөвәттә уйғур районида ишләпчиқирилған күнтахта, пахта кийимләрниң әң чоң базири йәнила явропа болуп кәлмәктә. Долқун әйсаниң билдүрүшичә, явропа парламентиниң бир қисим парламент әзалири билән өткүзүлгән сөһбәттә йәнә, уйғур ирқий қирғинчилиқини тохтитиш немиләрни қилалаймиз дегән темида музакириләр елип берилған.

Нөвәттә явропа иттипақиму алдимиздики һәптидә уйғур мәҗбурий әмгикини тохтитиш үчүн бәзи тәдбирләрни елан қилидиған болуп, мутәхәссисләрниң қаришичә, явропа иттипақиниң бу йил 5-айда қобул қилинип, 2025-йили һәрикәткә өтидиған чәкләш қарарида, мәҗбурий әмгәкни чәкләш дәп аталған болсиму, бу қарар биваситә уйғурлар үчүн чиқирилған яки пәқәтла уйғур мәҗбурий әмгикигә қарши чиқирилған қарар болмиғанлиқи үчүн, мутәхәссисләр буниң бир сиясий баян болуп қелишидин әндишә қилмақта. Долқун әйса бу мунасивәт билән явропа иттипақиниң “уйғур ирқий қирғинчилиқи” ға тутқан позитсийәсидә техиму кәскин қарарларниң елиниши үчүн бәзи лобичилиқ (сиясәт бәлгилигүчиләрни қайил қилиш) паалийәтлиридә болғанлиқини билдүрди.

RFA/Hebibulla izchi

Явропа дөләтлири гәрчә кишилик һоқуқ, инсаний қәдир-қиммәтни алдинқи орунға қоюп келиватқан болсиму, әмма хитайниң әң чоң базири йәнила явропа болуп кәлмәктә. Йәнә келип, у пәқәт кийим-кечәк вә күнтахта саһәсидила әмәс, йемәк-ичмәк саһәсидиму юқири салмақни игилимәктә. Бу һәқтә шеффилд халлам университети мәҗбурий әмгәк тәтқиқат гурупписиниң әзаси ялқун улуйол явропа иттипақини агаһландуруп: “явропа иттипақи аллиқачан мәҗбурий әмгәк мәһсулатлириниң төкмә қилип сетиш мәйданиға айлинип қалди” дегәниди. Мутәхәссисләр вә явропадики бәзи мәтбуатларда бу һәқтә уйғур мәҗбурий әмгикигә қарши туруш, кишилик һоқуқ дәпсәндичилики вә муһит булғинишниң алдини үнүмлүк елишниң ачқучи үчүн тәминләш зәнҗирлирини тәкшүрүшни күчәйтиш вә явропа иттипақи вә явропа дөләтлири техиму кәскин қарарларни елиш керәк, дәп қарайдикән.