Yawropada “10-Dékabir kishilik hoquq küni” bilen “9-Dékabir Uyghur irqiy qirghinchiliqi küni” birlikte xatirilendi

Yawropadiki Uyghurlar topliship olturaqlashqan birqisim döletlerde bu yilliq “10-Dékabir xelq'ara kishilik hoquq küni” ni xatirilesh pa'aliyitining aldi-keynide “9-Dékabir Uyghur irqiy qirghinchiliqi küni” mu birlikte xatirilendi.

Sitokholmdiki “Shiwétsiye Uyghur birliki” teshkilatining re'isi bextinur abduréhim xanimning bildürüshiche, ular 8-dékabir küni “Uyghur irqiy qirghinchiliqini untumaymiz, untuldurmaymiz!” dégen sho'ar astida namayish élip barghan. Ular 9-10-dékabir künlirimu sitokholmda Uyghur irqiy qirghinchiliqini tonutush yolida yene bezi pa'aliyetlerni qanat yaydurghan.

Oslodiki “Norwégiye Uyghur komitéti” teshkilatining re'isi xelchem memtimin xanimning bildürüshiche, 9-dékabir küni norwégiyediki 10 din artuq irqiy qirghinchiliqqa qarshi teshkilatlarning birlikte uyushturushi bilen 100 din artuq kishi qatnashqan mesh'el yürüshi bolup ötken. Norwégiyediki Uyghurlarmu bu pa'aliyetke ishtirak qilip, “9-Dékabir Uyghur irqiy qirghinchiliqi küni” ni xatiriligen. Uyghur qizi pezilet yaqup pa'aliyet esnasida sherqiy türkistanda hélihem dawam qiliwatqan Uyghur irqiy qirghinchiliqi heqqide nutuq sözlep, kishilerni tesirlendürgen.

“10-Dékabir xelq'ara kishilik hoquq küni” ni xatirilesh munasiwiti bilen 10-dékabir küni gérmaniyening karlsruhé shehride ötküzülgen pa'aliyetning kölimi zor bolghan. Xelq'ara kechürüm teshkilati, xeter astidiki milletlerni qoghdash teshkilati, kishilik hoquqni qoghdash teshkilati qatarliq 15 xelq'araliq teshkilat birliship ötküzgen bu pa'aliyette Uyghur ziyaliyliridin enwer exmet ependi “Sherqiy türkistandiki ayallarning paji'esi” dégen témida doklat bérip, Uyghur ayalliri duch kéliwatqan paji'elerni etrapliq yorutup bergen. Enwer exmet ependining bildürüshiche, uning doklatidin kéyin her sahe kishiler türlük so'allarni otturigha qoyup, Uyghurlar uchrawatqan bu irqiy qirghinchiliqqa gérmaniye hökümitining süküt qilmasliqini tekitleshken.

“Kishilik hoquqni qoghdash merkizi” ning rehbiri arkanjéla raniri (arkangela rani'eri) xanim bu heqte ziyaritimizni qobul qildi. U mundaq dédi: “Bu qétimqi 10-dékabir xelq'ara kishilik hoquq künini xatirilesh pa'aliyitide biz yalghuz Uyghurlar uchrawatqan irqiy qirghinchiliq heqqidila emes, belki Uyghur ayalliri duch kéliwatqan paji'elik weziyetlerdinmu waqip bolduq. Mesilen: mejburiy tughut cheklesh, mejburiy emgekke sélinish, a'ilisidin we perzentliridin ayriwétilish, jinsiy zorawanliqqa uchrash, xitaylar bilen mejburiy toyliship assimilyatsiye qilinish qatarliqlar. Xitay mustebit hakimiyitining bu xil chektin ashqan zulumlirigha we Uyghurlarning éghir azablirigha xatime béridighan waqit alliqachan keldi”.