Almutada dangliq sen'etkar zinnetgül ekberowa xatirilendi

28-Yanwar küni almuta shehiridiki quddus ghojamyarof namidiki dölet akadémiyelik Uyghur muzika-komédiye tiyatirida qazaqistanning xelq artisi zinnetgül ekberowaning 90 yilliq tewellutigha béghishlan'ghan xatire kéchiliki ötküzüldi. Uning sénariyesini Uyghur tiyatiri edebiyat bölümining bashliqi, “Qurmét” ordénining sahibi gülbahar nasirowa teyyarlighan bolup, rézhissor bexitjan awdunof sehnileshtürgen.

Zinnetgül ekberowa 1935-yili qazaqistanning hazirqi yettesu wilayitining yarkent shehiride dunyagha kelgen. 1955-Yili séléznyéf namidiki almuta ussul mektipini tamamlap, deslepte Uyghur tiyatirida balét artisi, andin naxshichi bolup ishligen. U shuningdek Uyghur tiyatiri qarmiqidiki “Nawa” ansambilining yétekchi naxshichisi bolghan. Kéyinki yillarda u “Anarxan”, “Ghérip-senem”, “Nuzugum”, “Tahir-zöhre”, “Arshin mal'alan”, “Maysarining ishi” qatarliq köpligen muzikiliq diramilarda bash qehrimanlarning obrazlirini yaratqan. Zinnetgül ekberowa “Qiz jibek”, “Ömer muhemmedi”, “Bir yaz, bir qish”, “Shenbe küni-toygha” qatarliq sehne eserliridimu türlük xaraktérlerni körsitish arqiliq, tamashibinlarning alqishigha sazawer bolghan.

Deslepte zinnetgül ekberowaning hayatidin élin'ghan körünüshlerni öz ichige alghan widéyo filim körsitildi. Riyasetchiler, uning baliliq chéghining 1941-yili bashlan'ghan sowét-gérman urushi yillirigha toghra kélip, köpligen azablarni béshidin tartqanliqini, ata-anisining izini bésip, kélechikini sen'ettin tapqanliqini bayan qildi.

Mezkur kéchilikte yash sen'etkarlar lu'iza rozaxunowa, dilnaz qawdunowa, warisjan abdullayéflar eyni waqitlarda zinnetgül ekberowa yaratqan ene shu obrazlarni qayta sehnige élip chiqti. Uningda sözge chiqqan Uyghur tiyatirining tonulghan artisliridin alimjan eysayéf, qazaqistanning xizmet körsetken erbabi perhat dawutof, qazaqistanning xizmet körsetken artisi reyhan'gül mexpirowa, shuningdek merhumning uruq-tughqanliridin qazaqistanning xizmet körsetken erbabliri enwer ekberof we alimjan ekberoflar Uyghur tiyatirining ötmüsh tarixi we bügünki hayati, ataqliq artislarning, shu jümlidin zinnetgül ekberowaning Uyghur milliy sen'itining rawajlinishigha qoshqa töhpisi hem insaniy xisletliri heqqide öz eslimilirini otturigha qoyup, murasimgha kelgen barliq méhmanlargha minnetdarliqini bildürdi we teyyarlap kelgen naxsha nomurlirini tamashibinlar diqqitige sazawer qildi.

Murasimda nutuq sözligen alimjan eysayéf mundaq dédi: “1964-Yili tiyatir tarixida birinchi bolup ikki yilliq kino artislirini teyyarlaydighan kurs échildi. Shuninggha 15 bala imtihan tapshurup, tiyatirgha kelduq. 1-Öktebir küni tiyatirning ishikini échip, kirduq. Biz tiyatirda oquduq. Oqush bilen terbiyeni birge élip mangduq. Shu kündin bashlap men mushu yerde ishlidim, dep hésablaymen. Biz burun arman qilghan artislar idi. Qéshida bir dem oltursaq, geplirini anglisaq deyttuq. Mana shu kündin bashlap méning ulugh arzu-armanlirim emelge ashti”.

Alimjan eysayéf yene zinnetgül ekberowaning 100 din oshuq obrazlarni yaritip, tamashibinlargha téz arida tonulup ketkenlikini, köpligen seperlerde birge bolup, uning xelq arisidimu alahide hörmet qazan'ghanliqining guwahchisi bolghanliqini, uning xelqi teripidin heqiqiy söyülgen sen'etkar derijisige yetkenlikini otturigha qoydi.

Reyhan'gül mexpirowa merhumning perzentliri ruslan we gülbaharning namigha minnetdarliqini bildürdi: “Her ikkisi anisining qoynida chong boldi. Biraq atining méhrini az kördi. Iliyas aka baldur wapat bolup ketti. Shuninggha qarimastin zinnet hedimiz balilarni yaxshi terbiyelep, chong qilip, newre kördi. Men gülbahargha özümning aniliq rehmitini éytmaqchimen. Siz aningizgha yaxshi qaridingiz. Qattiq aghridi. Shu waqitta siz méhringiz bilen hemme tereptin qollap-quwwetlidingiz, yölidingiz, shuning üchün sizge minglarche rehmitimni éytimen”.

Reyhan'gül mexpirowa ekberowlar a'ilisining köp baliliq bolup, hemmisining dégüdek sen'et saheside xizmet qilip, chong utuqlargha yetkenlikini alahide tekitlidi.

Murasimda sözge chiqqan perhat dawutof ustazining söyüp tingshighan naxshisi “Zöhre janim” naxshisini éytip berse, piroféssor enwer ekberof rehberlikide “Tropoyugroma” balétidin körünüsh qurman'ghazi namidiki qazaq milliy konsérwatoriyesining kamérliq orkéstiri teripidin ijra qilindi. Reyhan'gül mexpirowa anilargha béghishlan'ghan “Yalghuz ayal” naxshisini, qazaqistanning xizmet körsetken erbabi alimjan ekberof newrisi arujan bilen yene bir naxshisini hediye qildi.

Murasim dawamida Uyghur tiyatiri artisliri teripidin teyyarlan'ghan chong konsért pirogrammisi körsitildi.

Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan reyhan'gül mexpirowa xanim mundaq dédi: “Zinnet hedemning men institutning oqughuchisi waqtimda ‛nurxan‚ diramisida nurxanning rolini oynighinini kördüm. Awazi shunchilik yaxshi. Rolgha toghra chüshüptu. Naxshilirini shundaq yaxshi éytti. Xelq shundaq yaxshi qarshi aldi. Zinnet hede komédiyelerdimu yaxshi rol alatti. Biz ikkimiz ekrem exmetof qoyghan bir komédiyeni bille oyniduq. Zinnet hede bir momayning rolini oynidi. Kéyin kawkazning bir eseride momayning rolini ussulliri, muzikisi, naxshisi bilen babigha keltürüp oynidi. Zinnet hede biz tiyatirda yoq waqlarda konsértlargha chiqip, leper qatarliq nomurlarni körsitettiken. Ademgerchilik teripini alsaq, nahayiti méhmandost, ademgerchilikimu shunchilik küchlük idi. Köp baliliq a'ilide öskenliki üchünmu shunchilik ademxumar idi”.

Ziyaritimizni qobul qilghan jumheriyetlik “Uyghur awazi” gézitining bash muherriri érshat esmetof ependi Uyghur tiyatirida ötken xatire kéchilikidin qattiq tesirlen'genlikini otturigha qoyup, mundaq dédi: “Heqiqetenmu zinnetgül ekberowa özining pütkül hayatini milliy sen'itimizning tereqqiyatigha béghishlighan insan ikenlikige bu qétim yene köz yetküzdüm. Zinnetgül hedimizning alahidiliki-uning hertereplime talant igisi ikenlikide. Sewebi zinnetgül hede peqet Uyghur tiyatirining kino artisila emes, u sehne obrazlirini yaritish bilen bille xelqimizning naxshilirini orunlashta we bashqa her xil obrazlarni yaritishta özining maharitini körsetken artisimizdur. Zinnetgül ekberowa dése biz özimizning baliliq dewrimizni yadimizgha alimiz. Biz mektepte oqup yürgen dewrimizde zinnetgül ekberowa ijra qilghan rollardin nahayiti behrlen'gen iduq”.

Murasim axirida sözge chiqqan Uyghur tiyatirining bedi'iy rehbiri ferhadbék qanafin ekberoflar sulalisining qazaqistan medeniyitining, shu jümlidin Uyghur sen'itining .Tereqqiyatigha muhim töhpe qoshqanliqi we qoshup kéliwatqanliqini alahide tekitlidi.

Igilishimizche, zinnetgül ekberowaning emgiki yuqiri bahalinip, deslepte qazaqistan jumhuriyitining xizmet körsetken artisi, andin 1992-yili qazaqistan jumhuriyitining xelq artisi dégen aliy unwan'gha sazawer bolghan. Buningdin tashqiri u hökümetning köpligen pexriy yarliqliri we médalliri bilen teqdirlen'gen.