Dangliq yazghuchi zordun sabirning “Ana yurt” romani rus tilida yoruq kördi

Ixtiyariy muxbirimiz oyghan
2022.11.23
Dangliq yazghuchi zordun sabirning “Ana yurt” romani rus tilida yoruq kördi “Mir” neshriyat öyi neshr qilghan, ataqliq yazghuchi zordun sabirning “Ana yurt” tarixiy romanining birinchi qismining muqawisi.
Photo: RFA

Yéqinda almuta shehirige orunlashqan “Mir” neshriyat öyi ataqliq yazghuchi zordun sabirning “Ana yurt” tarixiy romanining birinchi qismini neshr qildi. Kitab “Attila hon” texellusluq terjiman teripidin neshrge teyyarlan'ghan. U qutluq tashaxunof (ezizof) ning teshebbusi we hertereplime qollap-quwwetlishi bilen yoruq kördi.

Qazaqistandiki Uyghurlar memliket musteqilliq alghandin buyan köpligen Uyghur mutepekkurliri, yazghuchiliri, alimlirining eserlirini qayta neshr qilish we ahale arisida tarqitish ishliri bilen shughullinip kéliwatidu. Uninggha hökümet teripidin mexsus xirajet ajritilmisimu, Uyghurlar ichidin chiqqan bezi saxawetlik shexsler mundaq ishlargha özlirining maddiy yardimini körsitip kéliwatidu. Bu nöwette zordun sabirning “Ana yurt” kitabining yoruqqa chiqishini qazaqistanliq oqurmenler chong xushalliq bilen qarshi aldi. Bu jehette ular shuningdek elishir xelilof rehberlikidiki “Mir” neshriyatighimu minnetdarliqini bildürüshmekte.

Biz mezkur neshriyat xadimi ramilem rafayil qizi bilen alaqileshkinimizde, u mundaq dédi: “Mir neshriyatining ishlep kéliwatqinigha 22 yil boldi. Uning milliy kimlikimizni qazaqistan we hetta ottura asiyada terghib qiliwatqanliqini alahide tekitlep ötüsh kérek. Bu waqit ichide bizning neshriyat neshr qilghan kitablarning 90 pirsenti Uyghur tilida chiqqan. Yene kélip bu kitablarda Uyghur xelqining tili, edebiyati, sen'iti, tarixi, örp-adetliri, esirler dawamida qélipliship kelgen rohiy bayliqi teswirlen'gen. Bolupmu öz waqtida tarixiy wetinimizde chiqqan bizning ulugh mutepekkurlirimiz mehmud qeshqiri, yüsüp xas hajib, exmet yügneki, nesirdin rebghuzi, shundaqla sha'ir-yazghuchilirimizdin abduxaliq Uyghur, abduqadir damollam, lutpulla mutellip we bashqimu ataqliq shexslirimizning kitabliri qayta neshr qilinip, keng oqurmenler ammisigha tarqitildi. Bu yili bolsa, neshriyatning qilghan eng chong ishi-bu tarixshunas nebijan tursunning ‛Uyghur omumiy tarixi‚ namliq kitabining 7-8-tomlirining yoruq körüshi. Bügünki künde uning 9-tomi neshrge teyyarliniwatidu. Yéqinda yene bir chong weqe yüz berdi. U bolsimu xelqimizning yene bir munewwer perzenti, ataqliq yazghuchi zordun sabirning ‛ana yurt‚ romanining rus tilida yoruq körüshi”.

Ramilem bu kitabning rus tilliq oqurmenlerning iltimasi bilen neshr qilin'ghanliqini bildürdi. Uning déyishiche, kitabta ötken esirning 30-40-yilliri Uyghurlarning tarixiy wetinide yüz bergen weqeler teswirlen'geniken. Shuning üchün shu dewrini tetqiq qiliwatqan alimlar, buninggha qiziqidighan barliq oqurmenler üchün bu kitabning ehmiyitining intayin zor ikenlikini tekitlidi. Shuningdek u bu kitabning bashqa millet wekilliri üchünmu Uyghur xelqining ötmüsh tarixi bilen tonushushigha mumkinchilik béridighanliqini éytti.

“Méktép” neshriyati Uyghur tehriratining bashliqi rexmetjan ghojamberdi zordun sabirning yéngi dewr Uyghur edebiyatining meshhur, ataqliq wekillirining biri ikenlikini tekitlidi.

U mundaq dédi: “Elwette, Uyghur élide xelqimizning köp esirlik tarixi we medeniyitige bügünki tüzüm teripidin tajawuzchiliq qiliniwatqan, milliy asere-etiqilirimiz yoqitiliwatqan bir peytte shu yaqta yashap, bay xezine qaldurup ketken alimlirimizning, yazghuchilirimizning emgeklirining qazaqistanda qayta neshr qilinishi chong ehmiyetke ige. Bu shundaqla kelgüsi ewladlirimiz üchünmu intayin hajet nerse. Zordun sabirning ‛ana yurt‚ romani qazaqistanda tunji qétim 2006-yili kirilche Uyghur yéziqida ‛mir‚ neshriyati teripidin neshr qilin'ghanidi. Shu waqta bu kitabning neshr qilinishigha rexmetjan hajim exmetofqa oxshash janköyerlirimiz chong küch chiqarghanidi. Kitab oqurmenler arisida téz tarqilip ketti. ‛ana yurt‚ romani bilen tonushqan her qandaq bir oqurmen bu kitabning xelqimizning azadliq, musteqilliq, erkinlik üchün yürgüzgen adaletlik kürishining qamusi ikenlikini yaxshi chüshinidu. Shuning üchün romanning kiril-rus yéziqida neshr qilinishi intayin chong ehmiyetke ige. Yazghuchining pütünley ijadiyiti mana shu meqsette, shu rohta yézilghan”.

Rexmetjan ghojamberdi shuningdek bu eserning ötmüshte ötken dunyaning eng dangliq yazghuchilirining eserliridin héch qélishmaydighanliqini, Uyghur edebiyatining bügünki tereqqiyat derijisini körsitidighan nadir eserler qataridin orun alidighanliqini otturigha qoydi. U yene bu romanni rus tiligha terjime qilghan hem uni neshr qilishqa maddiy yardimini bergen milletperwer shexslerge chong rehmitini éytti.

Igilishimizche, zordun sabir “Ana yurt” namliq 3 qisimdin ibaret romanini 1998-yili 26-iyun küni yézip püttürgen. Emma eser uning wapatidin kéyin oqurmenler bilen üz körüshkenidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.