Bấm vào đây để nghe bản tin này
Rightclick to download this audio
Lê DânSau khi từ chức hồi thứ Sáu tuần trước, Tiến sĩ David Kay, trưởng đoàn thanh tra võ khí Hoa Kỳ tại Iraq, đã gây bối rối cho Washington và Luân Đôn khi ông tuyên bố rằng không thể tìm được bằng chứng về các loại võ khí hủy diệt của Saddam Hussein.
Vốn là cố vấn đặc biệt cho giám đốc CIA George Tenet, tiến sĩ David Kay được Tổng thống Bush chọn đứng đầu Nhóm Giám sát Iraq một phần lớn do chính người chuyên viên này tin rằng sẽ tìm thấy võ khí hủy diệt của Saddam Hussein.
Trong cuộc phỏng vấn giành cho hệ thống CNN hồi tháng Sáu vừa qua, ông Kay nói rằng ông đặc biệt nghi ngờ hai lãnh vực hóa học và sinh học. Thế nhưng hồi cuối tuần trước, ông xin từ chức với lý do là các nguồn thông tin đã bị tách ra khỏi công tác truy tìm võ khí hủy diệt ở Iraq.
Người đứng đầu đoàn thanh tra võ khí Hoa Kỳ nhấn mạnh rằng nếu khối lượng võ khí đó lớn như dự đoán thì chắc chắn là đoàn đã tìm thấy dẫn chứng. Thế nhưng các điều khám phá được lại chứng minh cho một việc khác. Theo ông, đó là chứng cớ về việc Saddam Hussein đã cho bí mật phá hủy những loại võ khí bị Liên Hiệp Quốc cấm đoán từ thời thập niên 90.
Đoàn thanh tra của ông David Kay đã thu thập được nhiều tài liệu chứng tỏ việc này, ngoài ra còn qua các buổi phỏng vấn nhân chứng người Iraq có liên quan đến võ khí hủy diệt thì quả là Saddam Hussein có tự giải giới, nhưng giữ kín để cố giữ ảo tưởng về quyền lực.
Việc từ chức cùng các lời cáo giác của tiến sĩ David Kay đã gây bối rối cho Tòa Bạch Ốc, giúp các ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ cơ hội quý báu đả kích ông Bush. Đặc biệt nó còn gây sôi nổi tại Quốc hội Liên bang, là nơi mà các vị dân cử đang gay gắt đòi mở cuộc điều tra về những cơ quan tình báo Hoa Kỳ. Điển hình như nghị sĩ Carl Levin thuộc Ủy ban Quân vụ Thượng viện.
Ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ, ông Howard Dean mạnh mẽ chỉ trích Tòa Bạch Ốc về nguyên do khởi chiến đánh Iraq. Theo ông thì việc khiến ông David Kay từ chức phát xuất từ những chuyến viếng thăm trụ sở CIA của phó Tổng thống Dick Cheney trong thời gian chuẩn bị chiến dịch.
Mới hồi thứ Ba tuần trước, phát biểu trên hệ thống phát thanh công cộng NPR, ông Cheney khẳng định là các xe tải quân sự phát hiện tại Iraq chứng tỏ rằng Saddam Hussein đã cố phát triển võ khí sinh hóa. Đến cuối tuần thì người đứng đầu đoàn thanh tra võ khí Mỹ tại Iraq xác định rõ là việc đó không đúng sự thật.
Trong cuộc phỏng vấn giành cho nhật báo The Washington Post, tiến sĩ David Kay cho biết các khoa học gia Iraq tiết lộ là họ có che dấu các chương trình chế tạo võ khí hủy diệt hồi đầu thập niên 90. Đến năm 1995, lúc con rể của Saddam Hussein và cũng là người chỉ huy các chương trình võ khí bí mật là Hussein Kamal đào tỵ sang Syria, thì mọi việc đều ngừng đọng lại.
Saddam Hussein sau đó đã ra lệnh hủy bỏ các loại võ khí và nguyên vật liệu chế tạo chúng. Tuy nhiên vì một lý do thầm kín nào đó, các tài liệu về việc phá hủy không được trao cho thanh sát viên võ khí của Liên Hiệp Quốc.
Ngoài một số chứng từ mới tìm thấy, đoàn thanh tra của Mỹ đã phỏng vấn một số người, xác nhận việc phá hủy nhưng không thể khẳng định là đã hết hoàn toàn.
Ông David Kay tỏ vẻ hết sức ngạc nhiên về các phản ứng đối với sự từ chức và vài lời tiết lộ của ông. Nói với báo Washington Post, ông phân trần rằng không có nói điều gì hơn là sự thật.
Các giới chức Tòa Bạch Ốc và Ngoại trưởng Anh Jack Straw khẳng định là chưa bao giờ họ mô tả Saddam Hussein là một mối đe dọa sắp xảy ra. Phát ngôn nhân Tòa Bạch Ốc Scott McClellan nói dù sao thì Saddam Hussein cũng vi phạm nghị quyết số 1441 của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc nên cần phải đối phó.
Để kết luận, ông David Kay khẳng định rằng theo sự phán đoán cá nhân thì khó mà tìm thấy hàng kho võ khí hủy diệt tại Iraq, vì ông không nghĩ là chúng hiện hữu thật sự.
Tuy nhiên Tổng thống Bush vẫn vững tin rằng số võ khí đó chưa tìm ra, chứ không có nghĩa là sẽ không tìm ra chúng.