Phúc trình về Thể hiện Quyền Con Người trên Thế giới

Lê Dân, phóng viên đài RFA

Hôm thứ Tư tại Washington, bộ Ngoại giao Hoa Kỳ công bố bản phúc trình thường niên về việc các nước thể hiện quyền con người trong năm 2005. Lê Dân lược thuật diễn tiến đó, đặc biệt chú trọng vào phần nói về Việt Nam.

CondoleezaRice200.jpg
Ngoại Trưởng Condoleeza Rice phát biểu tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh hôm 21-3-2005. AFP PHOTO/Frederic J. BROWN

Bản phúc trình mỗi năm này là một trong những nhiệm vụ Quốc hội Hoa Kỳ trao cho bộ Ngoại giao bằng Tu chính án năm 1976 cho Sắc luật Viện trợ Nước ngoài.

Mỗi năm, bộ trưởng Ngoại giao Mỹ phải trình Quốc hội "một bản báo cáo đầy đủ về tình trạng nhân quyền trên thế giới". Bản phúc trình đó đặc biệt quan trọng trong việc Washington hoạch định chính sách đối với từng quốc gia.

Trong cuộc họp báo công bố bản phúc trình ngay sau khi vừa đệ trình Quốc hội, Ngoại trưởng Condoleeza Rice nhấn mạnh rằng "phương cách một nước đối xử với công dân của chính họ là chỉ dấu rõ ràng cho thấy họ sẽ đối xử ra sao với những nước láng giềng. Hoa Kỳ cần phải quy trách các chính thể một khi họ không thể hiện những gì đã cam kết về quyền con người".

Những yếu tố cơ bản

Ngoại trưởng Hoa Kỳ nói thêm rằng muốn thực hiện dân chủ thì cần những yếu tố cơ bản. Đó là chính quyền minh bạch, có trách nhiệm, thể hiện sự bình đẳng cho mọi người theo tinh thần pháp trị, thể chế chính trị đa đảng và một nền truyền thông tự do. Nếu thiếu một trong những yếu tố đó thì không thể nào gọi là dân chủ được.

Trong tổng số 196 quốc gia được nêu tên trong bản phúc trình, Trung Quốc và Iran bị liệt kê là những nước "vi phạm có hệ thống" những quyền tự do cơ bản của công dân nước họ. Năm nước còn lại là Bắc Hàn, Miến Điện, Zimbabwe, Cuba và Belarus.

Bản phúc trình viết rằng "những nước mà quyền lực tập trung vào trong tay những lãnh đạo vô trách nhiệm thường là những quốc gia nhân quyền bị xâm phạm một cách có hệ thống".

Trung Quốc được nhận xét là có những tiến bộ về thể hiện nhân quyền, nhưng lại gia tăng trấn áp về một số mặt khác. Chẳng hạn như giới hạn quyền tự do ngôn luận, hội họp, phát biểu và thu nhận thông tin trên mạng Internet. Bắc Kinh lại còn hạn chế sự hoạt động của những tổ chức từ thiện ngoài chính phủ. Trợ lý Ngoại trưởng Barry Lowenkron, người mới sang thăm Trung Quốc và Việt Nam trở về cho biết.

Tại vùng Đông Nam Á, bản phúc trình về việc thể hiện nhân quyền do bộ Ngoại giao Hoa Kỳ soạn thảo nhận xét rằng tình trạng nhân quyền xấu đi so với năm trước tại Cambodia và Miến Điện. Còn Indonesia đã có những tiến triển đáng chú ý.

Thái Lan và Philippines nhìn chung thì quyền con người được tôn trọng, dù rằng ở Thái Lan có xảy ra bạo động trong mạn Nam khiến chính phủ phải ban hành lệnh giới nghiêm, báo chí có lúc bị chính phủ kiện cáo. Riêng tại Philippines thì tinh thần pháp trị chưa được áp dụng nghiêm chỉnh cho lắm, quan chức lại hành xử ngoài vòng luật pháp và khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn, khiến dân chúng bớt tin cậy vào hệ thống tư pháp.

Tại Việt Nam

Riêng Việt Nam, bản phúc trình ghi nhận chính sách đổi mới và những thành quả về kinh tế đã góp phần khiến đảng và nhà nước bớt can thiệp vào đời sống thường nhật của dân.

Tuy nhiên nhiều người dân ở các vùng sâu, vùng xa, kể cả những người dân tộc thiểu số, ở mạn Tây Bắc, Tây Nguyên và duyên hải miền Trung vẫn còn phải chịu cảnh nghèo khổ cùng cực. Tình trạng đó là quan tâm hàng đầu hiện nay của quốc tế đối với Việt Nam.

Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ đặc trách Dân chủ, Nhân quyền và Lao động, ông Barry Lowenkron, hôm thứ Tư trong cuộc họp báo công bố bản phúc trình tại Washington đã nhấn mạnh rằng Việt Nam đang muốn nâng sự quan hệ với Hoa Kỳ lên tầm cao mới.

Trong cuộc hội kiến giữa Tổng thống Bush và Thủ tướng Khải hồi năm ngoái, ông Bush đã khẳng định rằng việc có quan hệ chặt chẽ thêm hay không là tùy thuộc vào việc Việt Nam có thể hiện sự tôn trọng những quyền cơ bản của con người hay không.

Ông nhắc lại tiến trình đối thoại về nhân quyền với chính phủ Việt Nam vốn bị đình chỉ từ hồi năm 2002, và chỉ mới được tái tục trong thời gian vừa qua, cũng là một chỉ dấu cho thấy nhà cầm quyền Việt Nam có phần nào thiện chí, nên Washington mới đồng ý trở lại đối thoại.

Tuy nhiên, theo ông Lowenkron thì Việt Nam còn một số vấn đề cần phải giải quyết. Chẳng hạn như việc công dân không có khả năng thay đổi nhà cầm quyền như người nước khác có thể làm, công an cảnh sát ngược đãi những người bị tạm giam, thẩm vấn hay tù đày, tùy tiện bắt giữ hoặc giới hạn sự đi lại của những người bày tỏ chính kiến hoặc niềm tin tôn giáo của họ một cách hòa bình, và một số tệ nạn khác nữa.

Theo tu chính án năm 1976 cho Luật Viện trợ Nước ngoài thì bản phúc trình thường niên về việc Thể hiện Nhân quyền trên Thế giới sẽ là cơ sở cho việc hoạch định chính sách ngoại giao, thương mại và viện trợ của Washington giành cho các nước.

Lê Dân tường trình từ Washington.

Thông tin trên mạng

- 2005 Human Rights Report Released - Vietnam

- 2005 Human Rights Report Released