Chính sách và vai trò của Hoa Kỳ về tình hình Trung Ðông

Nguyễn Khanh, phóng viên đài RFA

Chiến sự tiếp tục leo thang, căng thẳng không giảm sút. Ðó là nhận định của các nhà báo nước ngoài đang có mặt tại Lebanon, nơi cuộc chiến với Israel đã bắt đầu bước sang tuần lễ thứ 3.

• Bấm vào đây để nghe tiết mục này
• Download story audio

Binh sĩ Israel tại biên giới Israel - Lebanon để chuẩn bị tiến công vào miền nam Lebanon. AFP PHOTO

Tình hình hiện giờ khiến mọi người e ngại có thể sẽ bùng nổ lớn hơn, trở thành cuộc chiến của khu vực, vì có liên hệ khá chặt chẽ với 2 nước Hồi Giáo khác là Iran và Syria. Ngay chính ông Newt Gingrich, Cựu Chủ Tịch Hạ Viện Mỹ cũng đưa ra lời phát biểu cho rằng chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa của chiến tranh thế giới thứ 3.

Tất cả mọi nỗ lực nhằm đạt được mục tiêu ngưng bắn, đình chiến đều đã -hoặc đang- được thực hiện. Hôm qua, lời nhắn gửi được các nước thành viên Hội Ðồng Bảo An gửi cho ông Tổng Thư Ký Liên Hiệp Quốc là phải làm sao để chấm dứt cuộc chiến đang diễn ra.

Bà Ngoại Trưởng Mỹ Condoleeza Rice cũng được Tổng Thống George W. Bush cử sang Trung Ðông để cùng với đại diện của Liên Hiệp Quốc và EU tìm giải pháp hòa bình. Ðây chính là chuyến đi được cả thế giới chú ý đến vì vai trò cũng như vị thế của Hoa Kỳ ở Trung Ðông bao giờ cũng là vai trò quan trọng nhất.

Ðể trả lời một số khúc mắc về tình hình Trung Ðông và chính sách cũng như vai trò của Hoa Kỳ, Ban Việt Ngữ chúng tôi đã mời Tiến Sĩ Ariel Cohen, một chuyên gia về Israel và Ả Rập của Viện Nghiên Cứu The Heritage Foundation.

Như thường lệ, cuộc nói chuyện do Nguyễn Khanh thực hiện, và được gửi đến quý thính giả trong khuôn khổ Tạp Chí Câu Chuyện Thời Sự Hàng Tuần.

Nguyễn Khanh: Cám ơn Tiến Sĩ đã dành thì giờ để trả lời phỏng vấn của Ban Việt Ngữ chúng tôi. Thời tiết ở thủ đô Mỹ đang nóng quá, thời tiết chính trị cũng đang nóng bỏng và ngay tại Trung Ðông, tình hình cũng đang nóng đến độ mọi người phải lo sợ…

Tiến Sĩ Ariel Cohen: Ông nói đúng. Tình hình Trung Ðông đang nóng cực kỳ. Tôi vừa nhận được tin trận chiến đang diễn ra giữa quân đội Do Thái và quân Hezbollah ở khu vực đồi núi vùng miền Nam của Lebanon.

Ðây là một vùng có địa hình hiểm trở và trận chiến chắc chắn sẽ rất gay go. Theo tôi hiểu thì Israel quyết định mở mặt trận này để trước hết, phá hủy những cứ địa của Hezbollah, và kế đến là phá hủy tất cả những dàn hỏa tiễn mà Hezbollah thường sử dụng để pháo kích vào những khu dân cư của người Do Thái.

Nguyễn Khanh: Được biết ông vừa được Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ mời đóng góp ý kiến về chính sách, thế thưa ông, trước một cuộc chiến đang leo thang, trước một tình thế mỗi ngày một trở nên nguy kịch hơn ở Trung Ðông, theo ông, chính sách mà Washington phải làm bao gồm những điểm gì?

Tiến Sĩ Ariel Cohen: Hoa Kỳ hiện đang phải giải quyết vấn đề Hezbollah, một lực lượng mà từ bao nhiêu năm qua Washington đã đưa ra những bằng chứng để khẳng định chúng là con đẻ của Cộng Hòa Hồi Giáo Iran. Hoa Kỳ cũng đang đương đầu với chính Iran, một quốc gia đang tìm cách chế tạo võ khí hạt nhân, bất chấp sự phản đối của cộng quốc tế.

Theo tôi thì qua cuộc chiến đang diễn ra do chính Iran chủ mưu và Hezbollah lãnh phần thực hiện, nhà cầm quyền Tehran muốn nhắn gửi với Hoa Kỳ rằng họ có thể mở trận chiến đánh thẳng vào Israel, là quốc gia đồng minh của Mỹ ở Trung Ðông. Vì vậy, Washington không còn cách nào hơn là phải chận đứng mọi mưu lược của Iran, tiêu diệt lực lượng Hezbollah.

Một điểm khác nữa cũng cần phải nêu ra ở đây là Hoa Kỳ đang thực hiện chính sách phổ biến dân chủ trong vùng Trung Ðông, Hezbollah chính là lực lượng phá hoại dân chủ. Ngay chính người dân Lebanon cũng mong thấy ngày Hezbollah bị giải giới, mong thế giới liệt Hezbollah trong danh sách những tổ chức hoạt động khủng bố, không tiếp tục coi chúng là một tổ chức chính trị được.

Nếu Hezbollah thua trận chiến đang diễn ra, tôi nghĩ là chúng sẽ phải bỏ chạy khỏi những cứ địa ở ngay sát biên giới với Israel, và chuyện chúng tự giải giới cũng là điều có thể xảy ra. Ðừng quên sau nhiều thập kỷ chịu đựng chiến tranh, người dân Do Thái chỉ mong mỏi một điều duy nhất, đó là hòa bình.

Nguyễn Khanh: Hôm nay, Bà Ngoại Trưởng Mỹ Condoleeza Rice sẽ đến New York để thảo luận với ông Tổng hư Ký Liên Hiệp Quốc Kofi Annan về tình hình Trung Ðông. Hôm qua, ông Annan đã gặp các nước thành viên của Hội Ðồng Bảo An, và lời kêu gọi được Liên Hiệp Quốc đưa ra là cuộc chiến phải kết thúc. Liệu Hoa Kỳ có nên nói với đồng minh Do Thái là đủ rồi, đừng mở rộng chiến tranh làm gì nữa không?

Hoa Kỳ không nên đề nghị Israel ngưng cuộc chiến. Chiến tranh chỉ kết thúc với điều kiện tất cả các nước, các thành phần liên hệ thật tâm bày tỏ thiện chí. Ông thấy là chẳng bao giờ Hoa Kỳ thương thuyết với Al-queda, thì cũng chẳng bao giờ Washington lại đề nghị Tel Aviv nói chuyện với Hezbollah.

Tiến Sĩ Ariel Cohen: Israel mở trận chiến vì những lý do chiến lược khác nhau, từ chận đứng hẳn những vụ pháo kích xuất phát từ bên kia biên giới, tổng cộng đã có hơn 13,000 quả đạn đủ loại bắn từ bên Lebanon sang, giết chết nhiều người dân Do Thái.

Thứ nhì, cuộc chiến xảy ra vì quân Hezbollah bắt 2 binh sĩ Do Thái làm con tin. Nếu Hezbollah cam kết ngưng pháo kích, ngưng những vụ khủng bố đánh bom quyết tử, trả tự do cho 2 binh sĩ Do Thái mà họ đang bắt giữ, chúng ta có thể thấy cuộc chiến sẽ ngừng lại ngay lúc này.

Nhưng mới tối hôm qua, Tổng Thư Ký của tổ chức Hezbollah là ông Hassan Mashralla tuyên bố trên đài truyền hình Ả Rập là không bao giờ điều đình với Do Thái, đồng thời lại còn đòi Chính Phủ Israel phải trả tự do cho những người Palestines đang bị giam cầm. Tôi thấy thái độ này là thái độ không thể chấp nhận được, không đáng để cho Hoa Kỳ hay Do Thái mở cuộc đàm phán để chấm dứt cuộc chiến đang diễn ra.

Nguyễn Khanh: Nói cách khác, ông nghĩ là Hoa Kỳ nên khuyến cáo đồng minh Do Thái ngưng trận chiến?

Tiến Sĩ Ariel Cohen: Không, Hoa Kỳ không nên đề nghị Israel ngưng cuộc chiến. Chiến tranh chỉ kết thúc với điều kiện tất cả các nước, các thành phần liên hệ thật tâm bày tỏ thiện chí. Ông thấy là chẳng bao giờ Hoa Kỳ thương thuyết với Al-queda, thì cũng chẳng bao giờ Washington lại đề nghị Tel Aviv nói chuyện với Hezbollah.

Nguyễn Khanh: Như thế, theo ông thì khi sang Trung Ðông, Bà Ngoại Trưởng Mỹ sẽ đưa ra những phát biểu như thế nào?

Tiến Sĩ Ariel Cohen: Câu trả lời của tôi là Hoa Kỳ sẽ tiếp tục ủng hộ cuộc chiến chính đáng mà Chính Phủ và nhân dân Israel đang thực hiện, cho đến khi Hezbollah phải tự giải giới hoặc bị tiêu diệt hoàn toàn. Chuyện đàm phán ngưng bắn là điều sẽ không được Bà Ngoại Trưởng Mỹ nói đến.

Nguyễn Khanh: Nếu như thế thì làm sao Hoa Kỳ có thể ngăn cản, để cuộc chiến không lan rộng hơn nữa?

Nguyễn Khanh: Có nhiều việc chúng ta phải làm. Phải tiếp tục áp lực với Syria, với Iran, giúp giải tỏa áp lực ngoại giao mà Israel đang gặp phải. Áp lực này đến từ những nước muốn cuộc chiến phải ngưng lại ngay tức khắc?

Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Condoleeza Rice phát biểu tại một cuộc họp báo tại Washington DC. hôm 21-7-2006. AFP PHOTO

Nguyễn Khanh: Thưa Tiến Sĩ, chúng ta không thể quên nói đến nhận xét của người dân Lebanon. Theo tôi hiểu thì người dân Lebanon rất băn khoăn, vì một mặt Washington nói ủng hộ, hoan nghênh những nỗ lực dân chủ mà chính dân chúng Lebanon đang thể hiện, nhưng mặt khác, Hoa Kỳ lại để yên và ủng hộ cho Israel đưa quân vào nước của họ. Liệu thanh danh của nước Mỹ với người dân Lebanon có bị tổn thương không?

Tiến Sĩ Ariel Cohen: Điều đáng tiếc là chúng ta nghe được nhiều nguồn dư luận khác nhau ở Trung Ðông, trong đó có rất nhiều dư luận tuyên truyền chống Mỹ, xuất phát từ những thành phần Hồi Giáo cực đoan, quá khích. Ðó cũng là những dư luận chúng ta ghi nhận được từ các nước có thành phần Hồi Giáo cực đoan ở Châu Á như tại Indonesia, Malaysia, hay tại miền Nam của Thái Lan.

Chúng ta ủng hộ Israel vì đây là một nước dân chủ, chúng ta cũng không ngừng ủng hộ người dân Lebanon trên con đường xây dựng dân chủ của họ. Ủng hộ người dân Lebanon có nghĩa là phải đuổi tất cả các lực lượng nước ngoài đang đóng quân trên lãnh thổ của họ, phải giúp họ diệt những mầm mống khủng bố.

Ða số người dân Lebanon, các nhà hoạt động chính trị ở Lebanon không ưa Hezbollah, và hơn bao giờ hết, đây là lúc chính sách của Hoa Kỳ phải đi theo và đi thật sát với nguyện vọng của đa số.

Nguyễn Khanh: Xin cám ơn Tiến Sĩ Cohen.