Điện ảnh ngũ vị Việt Nam lần đầu tiên tới Ba Lan

Vân Anh, đặc phái viên RFA tại Ba Lan

Liên hoan phim Việt Nam lần thứ nhất mang tên “Điện ảnh Ngũ vị” vừa diễn ra tại rạp phim Muranow trong những ngày cuối tuần tháng 3 tại thủ đô Vác-sa-va của Ba Lan.

• Bấm vào đây để nghe bài tường trình này
• Download story audio

Rạp Muranow nơi Liên Hoan Phim Điện Ảnh Ngũ Vị được tổ chức. PHOTO RFA/ Van Anh.

Đây là lần đầu tiên điện ảnh Việt Nam được giới thiệu từ nhiều góc độ khác nhau tới khán giả Ba Lan trên màn ảnh rộng. Liên hoan phim Việt Nam được khai mạc ngày thứ sáu, 30 tháng 3 bằng hai bộ phim gây chú ý là “Thương Nhớ Đồng Quê” và “Vượt Sóng”.

Trong những ngày thứ 7 và Chủ Nhật, bộ phim nghệ thuật “Mùi Đu Đủ Xanh” được chiếu cùng với các phim lịch sử, xã hội như: “Sống trong sợ hãi” của đạo diễn Bùi Thác Chuyên , “Mê Thảo” của đạo diễn Việt Linh hay “Ngày Giỗ” của Hàm Trần.

Các thể loại phim như hoạt hình cho trẻ em, phim tài liệu về cộng đồng người Việt Nam tại Ba Lan, phim “ma” - horror mang tên “Oan hồn”, phim tuyên truyền của chế độ về những anh hùng cộng sản quên thân lao vào công cuộc “chống Mỹ cứu nước” trong “Ngã ba Đồng Lộc” hay phim hạng B ăn khách tại Việt Nam “Những cô gái chân dài” cũng được nhiều khán giả tò mò mua vé vào rạp.

Phong phú về thể loại

Ngoài sự phong phú về thể loại cũng như đề tài của 15 cuốn phim gói gọn trong 3 ngày chiếu, Liên hoan phim Việt Nam còn thu hút khán giả Ba Lan bởi các cuộc tranh luận chủ đề với sự tham gia của đạo diễn phim “Mê Thảo” là bà Việt Linh và nhà sản xuất phim “Vượt Sóng”, anh Nguyễn Lâm.

Một số không nhỏ các nhà hoạt động tại Ba Lan trong các lãnh vực nghệ thuật, truyền thông, tôn giáo hay chính trị cũng đều được là khách mời của Liên hoan phim trong các buổi gặp gỡ khán giả rạp chiếu Muranow.

Hay lại nói về những va chạm của tôi với âm nhạc Việt Nam. Trong một dịp du thuyền trên sông Huế, tôi được nghe hát, các bài hát nếu nghe thoáng qua có thể cho rằng chúng đơn điệu, lặp đi lặp lại các vần thơ nhưng tới khi tập trung nghe lại mới thấy chúng mang nhiều nhắn gửi sâu xa, cũng như là thơ vậy.

Nói về cảm giác của mình khi lần đầu tiên mang “Vượt Sóng” tới Ba Lan , anh Nguyễn Lâm tâm sự, rằng khán giả Ba Lan tới xem phim của anh rất đông, họ có chia sẻ và có liên hệ nội dung bộ phim của anh tới sự có mặt của cộng đồng người Việt Nam tại Ba Lan.

Có vẻ như Liên hoan phim đã vượt ra ngoài những suy tư điện ảnh thuần túy. Một trong những khách mời của Liên hoan phim là giáo sư Stefan Wilkanowicz, nhân vật uy tín của Ba Lan, chủ bút đầu tiên của nguyệt san “Znak” của nhà thờ công giáo Ba Lan, từ hơn 40 năm nay chung sống hạnh phúc với người vợ Việt Nam của mình.

Tham gia cuộc nói chuyện với khán giả sau buổi chiếu phim nghệ thuật “Mùi Đu đủ xanh”, ông tâm sự: “Quang cảnh thiên nhiên Việt Nam kì diệu, um tùm cây cối, rừng núi có lẽ không đâu có được. Ra tới biển thì mọi vật như chìm trong biển sương mù, các bãi đảo mang trong mình tất thảy mọi sắc màu.

Hay lại nói về những va chạm của tôi với âm nhạc Việt Nam. Trong một dịp du thuyền trên sông Huế, tôi được nghe hát, các bài hát nếu nghe thoáng qua có thể cho rằng chúng đơn điệu, lặp đi lặp lại các vần thơ nhưng tới khi tập trung nghe lại mới thấy chúng mang nhiều nhắn gửi sâu xa, cũng như là thơ vậy.

Bởi vậy dầu cho người Việt Nam có gặp nhiều gian truân, dầu cho bao thử thách, chiến tranh, nó làm cho ta gợi lên cảm giác lắng đọng, giúp ta có cách ngẫm suy khác hơn về cuộc đời, hiểu hơn về lẽ sống.”

Từ trái sang - Ban Tổ Chức và các nghệ sĩ - Kuba Krolikowski, Nguyễn Quốc Thanh, Nguyễn Lam, Ewa Pawlak, Magda Valencia, Bartek Zaranek. PHOTO RFA/ Van Anh.

Hình ảnh Việt Nam

Rạp chiếu phim Muranow vốn có tiếng của Ba Lan được trang hoàng bằng những hình ảnh Việt Nam với đèn lồng, ảnh và tranh vẽ nhiều gương mặt Việt Nam trong khung cảnh và thế hệ lịch sử khác nhau. Khách yêu phim tới Liên hoan “Điện ảnh Ngũ vị” được mời trà hoa nhài, được tặng quạt và được thưởng thức một số món ăn Việt Nam. Một trong những người có mặt tại hầu hết các buổi chiếu phim là bạn trẻ Jedrzej Karpinski, người vốn rất quan tâm các đề tài Việt Nam, anh tâm sự:

“Đây là lần đầu tiên tôi được xem phim Việt Nam. Rất hiếm khi có phim Việt Nam tại các rạp Ba Lan, không có phim nội địa của Việt Nam cũng như phim do cộng đồng người Việt ở nước ngoài sản xuất cũng không có, mượn cũng không được nên chắng có cơ hội tiếp cận với điện ảnh Việt Nam.

Đây là cơ hội hiếm có để tôi có thể tiếp cận với văn hoá Việt Nam. Cuốn phim “Vượt Sóng” cũng làm tôi ấn tượng, mặc dầu tôi có hiểu biết về lịch sử vượt biên của người Việt nhưng chưa bao giờ có một bộ phim diễn giải một cách chính xác và cụ thể câu chuyện boat people như “Vượt Sóng”.

Phần lớn những gì đã thấy làm tôi hài lòng, nhưng cũng có điều gây bất ngờ làm tôi thấy đáng tiếc. Sự xuất hiện của một nhà sư trong lúc chót. Ban đầu ông ngồi yên không nói gì nhưng khi được hỏi thì ông ta phát biểu, rằng Phật giáo Việt Nam trước kia gặp nhiều khó khăn nhưng sau 75, sau khi quân đội Bắc Việt “thống nhất” đất nước, thì nhà nước xã hội chủ nghĩa luôn nâng đỡ và trợ giúp cho Phật giáo phát triển.

Ông nói, rằng chưa bao giờ Phật giáo phát khởi như hiện nay. Trong khi đó, thông tin tôi thu thập lại hoàn toàn ngược lại, rằng Phật giáo Việt Nam bị nhà nước giải thể từ những năm 80 nên lời nói của vị sư đối với tôi là xa sự thật. Tôi rất phẫn nộ. Tôi bất ngờ, rằng không biết bằng cách nào, vị sư này đã qua được ban tổ chức để vào được buổi nói chuyện.

Tuy vậy, tôi hài lòng khi thưởng thức và tham gia các mục bổ xung của Liên hoan phim, có xem võ sư Nam biểu diễn võ thuật, có tham gia nghe thảo luận về Phật giáo và các đề tài liên quan tới Thiên Chúa Giáo, những lời nói chuyện của Linh mục Osiecki gây ấn tượng đối với tôi, Linh mục đã trình bày một cách đầy thú vị về các nền tôn giáo lớn. Ngoài ra, tôi còn được chiêm ngưỡng triển lãm ảnh của nhiếp ảnh gia Bartek Zaranek hay của họa sĩ Aleksander Kobzdej.”

Tuy vậy, tôi hài lòng khi thưởng thức và tham gia các mục bổ xung của Liên hoan phim, có xem võ sư Nam biểu diễn võ thuật, có tham gia nghe thảo luận về Phật giáo và các đề tài liên quan tới Thiên Chúa Giáo, những lời nói chuyện của Linh mục Osiecki gây ấn tượng đối với tôi, Linh mục đã trình bày một cách đầy thú vị về các nền tôn giáo lớn. Ngoài ra, tôi còn được chiêm ngưỡng triển lãm ảnh của nhiếp ảnh gia Bartek Zaranek hay của họa sĩ Aleksander Kobzdej.

Dự án nghệ thuật thứ ba

Liên hoan phim “Điện ảnh Ngũ vị” là sự kiện văn hoá do Quỹ Nghệ Thuật “Arteria” với các nghệ sĩ, diễn viên danh tiếng của Ba Lan phối hợp cùng các bạn trẻ Việt Nam thực hiện. “Điện ảnh ngũ vị” là dự án nghệ thuật thứ ba của “Arteria” liên quan tới Việt Nam.

Trước kia, quỹ Arteria đã gặt hái nhiều giải thưởng nghệ thuật cho dự án phim tài liệu về người Việt Nam tại Ba Lan mang tên “Những người dân Vác-sa-va” của đạo diễn Anna Gajewska, đoạt giải quần chúng cho dự án du lịch, hội nhập xã hội mang tên “Du hành Á Châu” giúp người Ba Lan thâm nhập vào xã hội người Việt Nam với buồn vui của cuộc sống cơ cực tại chợ trời giữa thủ đô Ba Lan.

Tâm sự với Á Châu Tự Do, anh Nguyễn Quốc Thành, người Việt Nam trụ cột trong Ban tổ chức kể về suy nghĩ của mình sau khi Liên hoan phim kết thúc và bật mí dự định của cô Anna Gajewska của Arteria trong tương lai muốn tiếp tục làm tiếp cuốn phim “Những người dân Vác-sa-va” nhưng thực hiện tại Việt Nam. 7:10

Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ nhất tại Ba Lan mang tên “Điện ảnh Ngũ vị” đã kết thúc, là món quà cho những nhà họat động xã hội, nghệ thuật tại Ba Lan, nơi từ trước tới nay, các họat động văn hoá phần lớn bị hạn chế bởi sự kèm cặp của toà đại sứ Việt Nam. Nay, dựa vào lòng nhiệt thành và yêu nghề của giới nghệ sĩ Ba Lan, Liên hoan phim đã được ra mắt khán giả Ba Lan mà không bị kiềm chế.

Thông tin trên mạng:

- Trang web Arteria.art.pl