Viêm gan siêu vi B (phần 1)

Trà Mi, phóng viên đài RFA

Viêm gan siêu vi là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất trên thế giới. Hiện có 6 loại viêm gan siêu vi A, B, C, D, E và G. Trong số này, nguy hiểm và lây lan nhiều nhất là viêm gan siêu vi B và C.

• Bấm vào đây để nghe tiết mục này
• Download story audio

Viêm gan siêu vi B. Photo courtesy Wikipedia.

Riêng tại Việt Nam, thống kê đăng tải trên báo chí trong nước gần đây cho thấy Việt Nam nằm trong vùng dịch tễ lưu hành của viêm gan virus, với 20% dân số, tức khoảng 16 triệu người, đang mang mầm bệnh viêm gan siêu vi B. Trung bình cứ 10 người thì có 2 nạn nhân mang trong mình virus này.

Với sự cộng tác của bác sĩ Trần Văn Sáng, phát ngôn viên của Hiệp hội bệnh gan kinh niên tại Hoa Kỳ, bắt đầu từ tuần này chương trình “Sức khoẻ và đời sống” xin mời quý vị cùng tìm hiểu về hai loại viêm gan siêu vi đáng quan ngại nhất hiện nay là viêm gan siêu vi B và C.

Bác sĩ Sáng từng là giảng viên của đại học Y Sài Gòn, hiện đang hành nghề tại bang Virginia, và là người tham gia rất nhiều trong các chương trình nghiên cứu y khoa ở Mỹ.

Chức năng hoạt động

Trà Mi: Xin được mở đầu loạt bài này với căn bệnh viêm gan siêu vi B. Trước tiên xin bác sĩ cho biết khái niệm tổng quát về chức năng hoạt động của lá gan?

Bác sĩ Trần Văn Sáng: Gan là cơ phận lớn nhất trong cơ thể con người chúng ta, cũng là bộ phận hết sức quan trọng trong bộ tiêu hoá. Gan to, có hai thuỳ, nằm phía bên phải bụng, phía trên, được bảo vệ bên trên bởi xương sườn. Dưới gan là túi mật.

Gan cũng tổng hợp các chất làm đông máu, giúp máu không bị loãng. Khi cơ thể bị chảy máu, những chất đông này sẽ giúp hàn gắn lại những vết thương hay những chỗ mạch máu bị vỡ. Vì thế có những người bệnh gan rất dễ bị chảy máu, đây cũng là một trong những biến chứng của những người bị gan kinh niên.

Gan giữ nhiều chức năng rất quan trọng.

Thứ nhất là chuyển hoá và tồn trữ các chất đạm và chất mỡ. Tất cả thức ăn hấp thụ qua đường tiêu hoá sẽ vào ruột, chuyển biến, và sau đó được phân tích ra thành các chất gọi là acid amin để hấp thụ vào máu. Các chất này khi đưa tới gan, gan sẽ tạo các amin và chất đạm cần thiết cho cơ thể, gọi là chất đản bạch.

Gan cũng tổng hợp các chất làm đông máu, giúp máu không bị loãng. Khi cơ thể bị chảy máu, những chất đông này sẽ giúp hàn gắn lại những vết thương hay những chỗ mạch máu bị vỡ. Vì thế có những người bệnh gan rất dễ bị chảy máu, đây cũng là một trong những biến chứng của những người bị gan kinh niên.

Chức năng kế tiếp là điều hoà lượng đường trong máu. Tất cả loại đường tổng hợp khi chúng ta ăn vào cơ thể sẽ đưa vào ruột non và sau đó được đến gan. Ở đây, gan tổng hợp các chất đường này và dự trữ ở trong gan. Khi ta nhịn đói thì gan sẽ thải những chất đường này ra cơ thể để cơ thể sử dụng.

Nhiệm vụ nữa là loại trừ những chất độc trong thực phẩm mà chúng ta ăn phải. Gan sẽ biến đổi những chất độc này thành ít độc hơn để thải ra ngoài. Ví dụ như những loại thuốc tylenol, thuốc ngủ hay rượu thì gan có nhiệm vụ biến những chất độc này thành ít độc hơn và sẽ thải ra ngoài bằng đường mật hoặc bằng đường thận.

Gan chính là bộ phận điều chế và giải các chất độc cho cơ thể. Nếu chúng ta sử dụng các loại thuốc không cần thiết cho cơ thể mà sử dụng quá liều hay uống rượu mỗi ngày thì sẽ ảnh hửơng rất nhiều đến chức năng gan, làm hư hoại tế bào gan và khả năng loại trừ chất độc của lá gan bị suy giảm đi.

Ngoài ra, gan còn đảm nhiệm vai trò sản xuất những chất mật. Những chất này được đưa vào trong túi mật và dự trữ ở đó để khi chúng ta ăn vào mật sẽ tiết ra ngoài. Túi mật sẽ bóp một số chất mật đưa vào trong ruột.

Chất mật rất quan trọng trong việc giúp tiêu hoá chất mỡ, và giúp hấp thụ các chất bổ, đặc biệt là 4 loại sinh tố A, D, E, và K. Nếu không đủ chất mật thì sự hấp thụ những sinh tố này bị yếu kém đi dẫn đến những chứng bệnh do suy dinh dưỡng vì thiếu các sinh tố A, D, E, K.

Đó là 4 vai trò hết sức quan trọng của gan.

Nguyên nhân

Trà Mi: Như vậy, xin hỏi bác sĩ bệnh viêm gan siêu vi B là gì?

Chúng dùng những tế bào gan, những chất năng lượng dinh dữơng trong gan để sinh tồn. Những triệu chứng rõ ràng khi mắc phải virus này là khả năng hoạt động của gan bị suy giảm. Định nghĩa của siêu vi gan cấp tính là có sự hiện diện của siêu vi trùng gan trong cơ thể người bệnh trên 6 tháng.

Bác sĩ Trần Văn Sáng: Bệnh này do một siêu vi trùng rất đặc biệt gây nên. Virus này có mức độ sinh sản rất nhanh, mỗi ngày có thể sản xuất đến hàng tỷ con. Khi lọt vào cơ thể, virus này tích tụ ở những tế bào gan và thường lưu lại đó suốt đời của người bệnh, tiếp tục sinh sôi nảy nở hàng ngày, và có khả năng tiêu diệt những tế bào gan.

Chúng dùng những tế bào gan, những chất năng lượng dinh dữơng trong gan để sinh tồn. Những triệu chứng rõ ràng khi mắc phải virus này là khả năng hoạt động của gan bị suy giảm. Định nghĩa của siêu vi gan cấp tính là có sự hiện diện của siêu vi trùng gan trong cơ thể người bệnh trên 6 tháng.

Trà Mi: Được biết ở khắp nơi trên thế giới kể cả Việt Nam hiện giờ cũng lên tiếng cảnh báo về bệnh viêm gan siêu vi B. Xin bác sĩ cho biết số thống kê về mức độ ảnh hưởng của bệnh này hiện nay ra sao?

Bác sĩ Trần Văn Sáng: Hiện nay, Tổ chức y tế thế giới nói có khoảng 300 triệu người bị nhiễm siêu vi trùng gan B, đặc biệt các nước Châu Á và Châu Phi có bệnh này nhiều nhất. Tại Á Đông có khoảng 13% dân số bị nhiễm bệnh này.

Trà Mi: Nguyên nhân chính gây ra bệnh này chính là do virus. Vậy đường lây chính là gì, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Trần Văn Sáng: Siêu vi trùng gan B truyền từ người này sang người khác qua đường máu và những chất dịch tiết ra từ cơ thể người bệnh. Bởi vậy, khi một người bị thương được tiếp nhận máu, nếu trong máu người cho có siêu vi trùng gan thì người nhận sẽ bị lây bệnh này. Ngoài ra, khi dùng kim tiêm chích ma tuý, xâm mình hay châm cứu nếu không được khử trùng thì có thể mang nguồn bệnh siêu vi gan B từ người này sang người khác.

Ở Việt Nam có thói quen cạo gió hay giác hơi, các dụng cụ này cũng là phương tiện làm lây truyền virus gan B từ ngừoi bệnh sang người khỏe mạnh.

Giao hợp tình dục là một nguyên nhân không kém phần quan trọng trong việc lây truyền bệnh này. Vì vậy siêu vi gan B được liệt kê vào nhóm các bệnh nhiễm trùng sinh lý giống như AIDS hay bệnh giang mai.

Một đường truyền khác nữa là truyền từ mẹ sang con. Bởi vậy hiện nay người ta có khuyên nên xét nghiệm cho người mẹ trước khi sinh con để kịp thời tìm cách chủng ngừa cho đứa trẻ sơ sinh. Người dân tại Việt Nam thường có thói quen nhờ y tá chích thuốc mỗi khi có bệnh. Nếu những người y tá này không sử dụng kim chích đúng phương cách khử trùng thì họ đã gián tiếp mang mầm bệnh siêu vi B đến cho nhiều người.

Nghiên cứu cho thấy bệnh viêm gan siêu vi B không lây truyền qua những sự tiếp xúc thông thường giữa người này với người khác như dùng đũa chung, ăn uống chung với người bệnh…Bệnh chỉ lây qua đường máu, đường sinh dục, và người mẹ truyền sang con khi sinh nở.

Trà Mi: Các triệu chứng giúp nhận biết bệnh viêm gan siêu vi B là gì? Cách điều trị và phòng ngừa căn bệnh này ra sao? Mời quý vị theo dõi phần tiếp theo trong chương trình “Sức khỏe và đời sống” tuần sau.

(Xin theo dõi toàn bộ nội dung cuộc phỏng vấn trong phần âm thanh bên trên)

Chương trình này chỉ nhằm cung cấp kiến thức tổng quát về sức khoẻ. Cho các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin liên lạc trực tiếp với bác sĩ cuả quí vị để được thăm khám trực tiếp.