Trà Mi, phóng viên đài RFA
Tin tức trong nước mấy ngày gần đây cảnh báo ở Miền Bắc Việt Nam có nhiều trẻ dưới 1 tuổi phải nhập viện với cùng triệu chứng suy hô hấp, viêm phổi nặng. Trong số này có 10 trường hợp đã tử vong. Bài viết đăng trên báo Nhân Dân số ra ngày 27/2 vừa qua về căn bệnh gọi là "viêm phổi do Rhinovirus" xác định rằng "thủ phạm gây bệnh chính là con virus tên là Rhinovirus"(nguyên văn) .
Để giúp quý vị phụ huynh tìm hiểu thêm về căn bệnh này, chúng tôi có cuộc trao đổi với Bác sĩ Nga, chuyên khoa nhi hiện đang hành nghề tại Hà Nội. Bác sĩ Nga cho biết:
Bác sĩ Nga : Rhinovirus có gây ra viêm phổi đâu! Đã gửi các bệnh phẩm sang tận các labo ở bên Anh cũng xét nghiệm và như vậy Rhinovirus là một loại siêu vi rất là hiền, nó ký sinh cộng đồng với con người mình mà. Và Rhinovirus không gây ra bệnh trầm trọng cả. Nó chỉ có gây bệnh trong phạm vi rất là hẹp.
Nó chỉ gây ra cái cảm lạnh, viêm đường hô hấp trên, chứ không gây ra viêm phổi, viêm phế quản hay các bệnh khác, hay những bệnh cúm. Khi mà điều kiện thuận lợi thì coi như các con vius khác nó phối hợp, nó gây ra bội nhiễm đó, chứ không phải cái viêm phổi là do Rhinovirus đâu.
Trà Mi : Dạ. Như vậy người ta đã xác định là những trường hợp các cháu bé nhập viện ở Miền Bắc đó...
Bác sĩ Nga : À, các trường hợp của các cháu nhập viện ở Hà Nội có đến hơn một chục cháu mà đa phần các cháu sống ở trại mồ côi đấy và bị thiếu chăm sóc trong đợt rét dài vừa rồi nên các cháu có thể đã yếu mà lại đa phần ở trại mồ côi của các nơi thì sự chăm sóc và điều kiện dinh dưỡng không tốt cho nên chúng bị bội nhiễm chứ không phải chính con Rhinovirus gây ra.
Trà Mi : Như vậy là đã xác định được cái nguyên nhân gây bệnh?
Bác sĩ Nga : Xác định rõ ràng rồi ạ.
Trà Mi : Dạ. Nhân đây cũng xin mời Bác Sĩ trình bày thêm về những đặc điểm của Rhinovirus ạ.
Rhinovirus tồn tại ở ngoài cơ thể khoảng 3 tiếng đồng hồ. Nó ở trong các dịch tiết ở mũi họng và dính trên da tay, quần áo, vật dụng trong nhà. Khi gặp điều kiện thuận lợi, chẳng hạn như trời lạnh kéo dài hoặc sức đề kháng của cơ thể kém thì như vậy Rhinovirus mới chính là thủ phạm gây ra những hội chứng cảm lạnh, viêm hô hấp trên. Bệnh cảm lạnh hay viêm hô hấp trên thì thưòng xảy ra vào Mùa Xuân hoặc Mùa Thu.
Bác sĩ Nga : Rhinovirus được tìm thấy từ năm 1950 và chúng có mặt ở khắp nơi trên thế giới. Bình thường chúng sống ký sinh với cơ thể người ta, cư trú ở các vùng vòm hầu họng đấy, và ở nhiệt độ thích hợp là nhiệt độ 33 độ C. Dòng Rhinovirus thì khá đông đúc, có tới trên 110 chủng khác nhau. Độc lực của Rhinovirus thì không cao cho nên nó không gây ra các bệnh nguy hiểm.
Trà Mi : Dạ, Rhinovirus hiện diện cũng như phất triển mạnh ở những môi trường nào ạ?
Bác sĩ Nga : Rhinovirus tồn tại ở ngoài cơ thể khoảng 3 tiếng đồng hồ. Nó ở trong các dịch tiết ở mũi họng và dính trên da tay, quần áo, vật dụng trong nhà. Khi gặp điều kiện thuận lợi, chẳng hạn như trời lạnh kéo dài hoặc sức đề kháng của cơ thể kém thì như vậy Rhinovirus mới chính là thủ phạm gây ra những hội chứng cảm lạnh, viêm hô hấp trên. Bệnh cảm lạnh hay viêm hô hấp trên thì thưòng xảy ra vào Mùa Xuân hoặc Mùa Thu.
Các triệu chứng
Trà Mi : Các triệu chứng tiêu biểu của cảm lạnh do Rhinovirus gây ra là gì, thưa Bác Sĩ?
Bác sĩ Nga : Về các triệu chứng cảm lạnh thì như vậy trên lâm sàng không thể phân biệt được cảm lạnh do Rhinovirus với các virus đường hô hấp khác. Cảm lạnh xảy ra với tất cả mọi người, nhưng mà tuổi càng nhỏ thì tỷ lệ mắc bệnh càng cao. Triệu chứng đầu tiên là chúng ta thường thấy hắt hơi sổ mũi, đau họng, hoặc là có thể có sốt, đau đầu , mệt mỏi.
Rất hiếm khi nó gây ra viêm phổi hoặc viêm phế quản. Bệnh diễn biến trong khoảng 4 tới 9 ngày và thường tự khỏi, không để lại di chứng gì. Tuy nhiên, nếu gặp các yếu tố thuận lợi như cơ thể có sức đề kháng kém, trẻ nhỏ thiếu chăm sóc, suy dinh dưỡng, hoặc điều kiện ăn ở chật chội, kém vệ sinh, thì nó có thể đồng bội nhiễm các virus khác ở đường hô hấp hoặc là vi khuẩn, cho nên có thể trở nên trầm trọng hơn và có thể gây ra các tổn thương ở phổi hoặc phế quản. Cho nên bệnh nhân có thể có những biểu hiện như là khó thở. Bệnh tiến triển nặng có thể đưa đến tử vong.
Trà Mi : Dạ. Như vậy có thể hiểu là Rhinovirus là một trong những nguyên nhân gây ra cảm lạnh, chứ không phải là nguyên nhân gây ra viêm phổi.
Bác sĩ Nga : Không phải. Nó chỉ cư trú ở nhiệt độ 33 độ C ở họng hầu, như vậy nó không thể đi sâu vào cơ thể 37 độ C ở bên trong. Như vậy nó không có gây ra. Và vì cơ địa của con người ta, cái sức đề kháng kém, cho nên coi như cùng một lúc bị cảm lạnh, các siêu vi khác, các virus khác, các vi trùng khác, gọi là coi như bị đồng nhiễm, cùng một lúc nó phát triển lên thì nó mới tạo ra một cái, chẳng hạn như viêm phổi nó đi sâu xuống dưới và nó gây ra cái viêm phổi chứ không phải do con Rhinovirus. Nó là con virus rất là hiền.
Trà Mi : Như vậy là về thuốc men điều trị khi bị cảm lạnh do Rhinovrus gây ra, thì như thế nào, thưa Bác Sĩ?
Bác sĩ Nga : Về thuốc điều trị, như vậy nó chỉ gây ra cảm lạnh, nhưng về điều trị nó thì chưa có thuốc đặc hiệu và cũng chưa có phác đồ điều trị đặc hiệu cho dặc biệt con Rhinoirrus. Chủ yếu điều trị các triệu chứng chẳng hạn như hạ sốt, hoặc có thể cho điều trị bằng kháng sinh để phòng bội nhiễm bởi vi trùng.
Và đặc biệt chú ý đến là yếu tố dinh dưỡng đủ chất để tăng cường sức đề kháng. Tuỳ theo tình trạng bệnh nhân mà có thể có những khi bị cảm lạnh thì sức đề kháng kém thì có thể phải trưyền dịch hoặc chăm sóc chế độ ăn thế nào cho được đầy đủ và giữ ấm toàn thân.
Tuỳ theo diễn biến bệnh nặng nhẹ để có thể xử lý thích đáng , và nếu mà ở tình trạng thở nhanh, sốt cao, ho mệt và nhất là trẻ nhỏ bỏ bú hoặc là thở khò khè, vật vã, quấy khóc, thì phải đưa ngay đến bệnh viện để kịp thời điều trị với phương thức điều trị cao hơn. Đó là cái hiện tượng coi như là đồng bội nhiễm về các dòng virus khác và cũng như là vi khuẩn.
Trà Mi : Thưa Bác Sĩ, nói là một loại virus đó nhưng không biết là mình có cách nào đề kháng, đề phòng nó.
Bác sĩ Nga : Về phòng bệnh đối với Rhinovirus thì chưa có vaccin phòng Rhinovirus, và bệnh chỉ lây theo đường hô hấp trong một phạm vi hẹp, như trong gia đình hay trong nhà trẻ và không có khả năng gây thành đại dịch. Vì vậy cho nên cách đề phòng chủ yếu là giữ vệ sinh cá nhân, giữ tay sạch, và vệ sinh răng miệng cho đúng quy cách, hạn chế sự tiếp xúc với những nguồn bệnh hoặc người bênh, hạn chế tập trung ở những nơi đông người hoặc ở những nơi chật hẹp.
Nhất là những ai cảm cúm ở trong phòng có máy lạnh thì dễ hắt hơi sổ mũi lây cho người khác. Và một điều nữa, chẳng hạn như mùa lạnh thì phải sưởi ấm đầy đủ, tăng cường sức khoẻ, ăn uống đầy đủ, bảo đảm dinh dưõng, tránh bị mưa ẩm lạnh, và ăn ngủ cho hợp lý, rèn luyện cơ thể cho tốt. Đó là cách phòng bệnh tốt nhất thôi, chứ chưa có vaccin phòng bệnh bởi vì có cả 110 chủng Rhinovirus thì không thể nào có thể có một vaccin riêng cho nó được, bởi vì miễn dịch kép chưa có.
Biện pháp chữa trị
Trà Mi : Thưa, hồi nãy Bác Sĩ có trình bày về phương pháp điều trị thì Bác Sĩ có nói là chỉ có tạm thời chữa trị những triệu chứng của bệnh mà thôi.
Bác sĩ Nga : Chữa triệu chứng!
Nó ở lại trong người. Người nào cũng có nó hết, nhưng mà nó không gây bệnh. Khi nào sức đề kháng kém thì nó có thể trỗi dậy và nó có thể gây ra cảm lạnh mà thôi, bởi vì nó không có khả năng gây sâu xuông dưới trong cơ thế làm viêm phổi, viêm phế quản được. Nhưng mà các con virus khác đồng bội nhiễm cùng một lúc trên 100 chủng thì có thể nó sẽ làm cho người ta có thể bị viêm phổi, viêm phế quản. Chưa có thuốc đặc hiệu cho nên chỉ chữa các triệu chứng và tăng cường sức đề kháng thôi.
Trà Mi : Dạ. Chứ không có khả năng diệt hẳn con virus này. Như vậy thì nó có thể có khả năng tái đi tái lại?
Bác sĩ Nga : Nó ở lại trong người. Người nào cũng có nó hết, nhưng mà nó không gây bệnh. Khi nào sức đề kháng kém thì nó có thể trỗi dậy và nó có thể gây ra cảm lạnh mà thôi, bởi vì nó không có khả năng gây sâu xuông dưới trong cơ thế làm viêm phổi, viêm phế quản được. Nhưng mà các con virus khác đồng bội nhiễm cùng một lúc trên 100 chủng thì có thể nó sẽ làm cho người ta có thể bị viêm phổi, viêm phế quản. Chưa có thuốc đặc hiệu cho nên chỉ chữa các triệu chứng và tăng cường sức đề kháng thôi.
Trà Mi : Chứ còn bản thân con virus thì nó không khả năng gây biến chứng tai hại?
Bác sĩ Nga : Không, không. Nó rất hiền lành. Nó không gây ra những biến chứng nguy hiểm gì cả. Chỉ trong vòng 4 tới 9 ngày là tự động cơ thể mình sẽ khỏi.
Trà Mi : Thưa, những thông tin trong nước cho biết là những đối tượng mắc bệnh mà xác định là có sự hiện diện của Rhinovirus thì là những trẻ em dưới 1 tuổi, phải chăng là những đối tượng khác không có nguy cơ?
Bác sĩ Nga : Tất cả mọi người đều có nguy cơ mắc bệnh hết, nhưng những trẻ nhỏ dưới 2 tuổi thì tỷ lệ mắc bệnh rất là cao. Trong nhà một chị mắc thì có thể tất cả những người kia đều mắc nếu chị hắt hơi sổ mũi trong phạm vi nhà hẹp. Đó là nơi tực tiếp. Còn nơi gián tiếp thì hắt hơi sổ mũi xong chị lấy tay quẹt mũi xong chị cầm vào nắm cửa thì người khác cầm vào rồi lấy tay không quẹt lên mũi lên miệng thì nếu sức đề kháng kém là phát bệnh.
Trà Mi : Như vậy thì lời khuyên của giới chuyên môn là các bậc phụ huynh nên để ý đến cách phòng bệnh cho con tránh cảm, tránh cúm chứ không phải lo lắng về cái bệnh là do Rhinovirus?
Bác sĩ Nga : Rhinovirus không có cái gì phải lo lắng vì nó đã ký sinh trong con người mình rồi, nó đã cộng hưởng với mình đây rồi. Luôn luôn trong họng hầu mình ai cũng có hết, cho nên chỉ khi nào mình bị cảm với lại mình đi đâu bị lạnh về là cảm lạnh đấy chẳng hạn, mình bị lạnh kéo dài hoặc mình bị suy nhược, mệt mỏi, làm việc quá sức, ăn uống không có được đầy đủ, đại khái như thế, thì sức đề kháng kém khiến con Rhinovirus có thể trỗi dậy và làm cho mình bị viêm đường hô hấp trên. Nhưng trong phạm vi mấy ngày là mình tự khỏi, không cần phải uống thuốc gì.
Trà Mi : Dạ vâng. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn Bác sĩ Nga đã dành thời gian cho chúng tôi trong cuộc trao đổi này.
Chương trình "Sức Khoẻ và Đời Sống" tuần này xin dừng lại tại đây. Hẹn tái ngộ cùng quý vị và các bạn trong một đề tài mới vào sáng Thứ Năm tuần sau. Trà Mi kính chào.