Việt Long, phóng viên đài RFA
Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào sang Việt Nam trong một chuyến công du có nhiều ý nghĩa đôi với chiến lược của Trung Quốc, Việt Nam, và Hoa Kỳ. Khuynh huớng đổi mới trong nước so với khuynh hướng thân Trung Quốc hiện đang mạnh hơn hay yếu hơn? Vì Trung Quốc hay vì Hoa Kỳ? Trung Quốc có kế hoạch gì đối với Vịnh Can Ranh hay không?

Đó là những câu hỏi được trả lời trong cuộc phỏng vấn của Việt Long với ông Hoàng Thanh Phong, một chuyên viên kinh tế đang làm việc trong nước, và là người am tường thời cuộc ở Việt Nam.
Việt Long: Theo thông cáo báo chí của Bộ ngoại giao ở Hanoi, thì chủ tịch kiêm tổng bí thư Đảng CS Trung Quốc Hồ Cẩm Đào sẽ thăm Vietnam từ 31/10 đến 2/11. Ông có thông tin gì đặc biệt về chuyến đi này không?
Hoàng Thanh Phong: Tất nhiên bề ngoài là chuýên thăm hữu nghị, nhưng bên trong thì theo những điều thu lượm được, ông Hồ Cẩm Đào sang đây có hai mục đích. Thứ nhất là tác động để Việt Nam có thể chọn ra một ban lãnh đạo mới cho giai đọan 2006-2010 và có thể cho cả lâu dài về sau.
Bắc Kinh muốn có nhiều thành phần thân Trung Quốc, ngược lại với quan điểm phổ biến ở Việt Nam là nên có thêm các nhân vật lãnh đạo có đầu óc cởi mở thân thiện với Mỹ và Tây phương. Mục tiêu thứ 2 là ông Hồ Cẩm Đào muốn Việt Nam cho phép được thuê khu cảng Cam Ranh, vì nay Trung Quốc đang có tham vọng mở rộng ảnh hưởng xuống phía Nam.
Quan hệ kinh tế và chiến lược
Việt Long: Ý muốn của Trung Quốc về lãnh đạo của Việt Nam liên quan đến kinh tế nhiều, hay về chiến lược nhiều hơn?
Bạn nghĩ gì về mối quan hệ Việt Nam - Trung Quốc? Hãy gửi đến Ban Việt Ngữ ý kiến của bạn
Hoàng Thanh Phong: Cả hai, và thứ nào cũng quan trọng đối với Bắc Kinh. Về kinh tế thì trong những năm gần đây, số thặng dư thương mại Trung Quốc thu được đối với Việt Nam càng ngày càng cao, ước tới gần $5 tỷ đô la cho năm nay, so với gần $4 tỷ của năm ngoái, và tổng số thâm hụt của Việt Nam trong quan hệ kinh tế song phương này trong 5 năm từ 2001-2005 ước tới hơn mười tỷ đô la - một con số rất lớn, và đó cũng gần tổng bằng tổng số thâm hụt thương mại của Việt Nam với tất cả các nước khác.
Như vậy, ông có thể thấy là Trung Quốc sẽ muốn tiếp tục nhìn thấy xu hướng này trong thời gian tới. Và muốn như thế thì họ cần có ban lãnh đạo Việt Nam thân Trung Quốc hơn là thân Tây phương. Việt Nam ngả về bên nào, chỉ nói trong thương mại thôi, thì phía đó sẽ được dành cho nhiều đầu tư hơn, ưu tiên nhập khẩy hàng hoá hơn, qua kế hoạch kinh tế của Việt Nam.
Việt Long: Ông có thể cho biết hiện thì đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam ở mức độ thế nào?
Hoàng Thanh Phong: Hiện thì Trung Quốc có khoảng 345 dự án đang đầu tư trực tiếp ở Việt Nam, với tổng số tiền cam kết chỉ có $710 triệu đô, tức là khá nhỏ, chỉ xếp Trung Quốc ở thứ 22 trong các nước đang đầu tư ở Việt Nam, và đứng rất xa sau Đài Loan với gần 1,400 dự án trị giá hơn $7.67 tỷ đô và Hongkong với 349 dự án trị giá hơn $3.68 tỉ đô.
Thân Mỹ hay thân Trung Quốc?
Việt Long: Trong lúc này tuy việc Việt Nam vào WTO đang có khó khăn, nhưng Việt Nam vẫn còn đang cố gắng và cũng cần ngọt dịu với Hoa Kỳ, thì Trung Quốc dựa vào đâu để khuyến dụ Việt Nam ngả theo họ?
Hoàng Thanh Phong: Đúng là Việt Nam đã nỗ lực hết sức để gia nhập WTO, nhưng trở lực cốt yếu chính là Hoa Kỳ, tuy rằng Hoa Kỳ đã hứa giúp, như Tổng Thống Mỹ nói với Thủ Tướng Việt Nam trong chuyến ông Phan Văn Khải thăm Mỹ vừa qua. Nhưng theo như các tuyên bố mới đây của các quan chức chính phủ Việt Nam, thì Việt Nam không còn hy vọng sẽ gia nhập WTO trong năm nay, và qua năm sau cũng còn khó khăn.
Vì thế nên khuynh hướng được coi là thân Mỹ và Tây phương, mà đại diện là ông Phan văn Khải và phó Thủ tướng Vũ Khoan, đang bị coi là quá lạc quan về mối quan hệ với Mỹ. Do đó khuynh hướng thân Trung Quốc, đại diện là ông Nguyễn Tấn Dũng, đang được coi là thắng thế.
Trong mấy tháng qua, dư luận trong nước và trong Đảng đặt nhiều hy vọng vào việc ông Vũ Khoan sẽ được đề cử làm Thủ tướng. Nhưng nay thì vì vấn đề WTO coi như tương lai chính trị của phe ông Vũ Khoan sẽ sớm kết thúc.
Vì thế nên khuynh hướng được coi là thân Mỹ và Tây phương, mà đại diện là ông Phan văn Khải và phó Thủ tướng Vũ Khoan, đang bị coi là quá lạc quan về mối quan hệ với Mỹ. Do đó khuynh hướng thân Trung Quốc, đại diện là ông Nguyễn Tấn Dũng, đang được coi là thắng thế.
Trung Quốc ủng hộ ông Nguyễn Tấn Dũng?
Việt Long: Thưa ông có gì chứng tỏ là Trung Quốc ủng hộ ông Nguyến Tấn Dũng hơn là các nhân vật khác?
Hoàng Thanh Phong: Thưa ông, kể từ tháng 6 đến nay, tức là sau chuyến Mỹ du của ông Khải, thì ông Nguyễn Tấn Dũng đã hai lần đi Trung Quốc. Và ngay trong tuần này, ngay trước chuyến thăm của ông Hồ Cẩm Đào có mấy ngày thì ông Bộ trưởng quốc phòng, tướng Phạm Văn Trà, cũng đã đi Trung Quốc.
Ở trong nước thì ai cũng biết là ông Nguyễn Tấn Dũng và ông Phạm Văn Trà là những người rất thân với Trung Quốc. Trong chuyến thăm Trung Quốc cách đây khoảng 1 tuần, ông Tấn Dũng tuyên bố rất mạnh mẽ là ủng hộ cho gia tăng giao thương giữa Việt Nam và Trung Quốc. Như vậy cho nên sau khi ông Khoan thất bại thì ngoài ông Dũng ra không còn ai được đưa vào ghế Thủ Tướng nữa.
Về phía Bắc Kinh thì hồi Đại hội Đảng ở Hà Nội khoá 9, tháng tư năm 2001, ông Hồ Cẩm Đào đã từng đến dự, nhưng khí đó thì Việt Nam đã hoàn thành công tác nhân sự rồi, cho nên rút kinh nghiệm của lần trước, thì ông Hồ Cẩm Đào đã chọn để đến Việt Nam vào một thời điểm sớm hơn, là lúc mà cuộc dàn xếp nhân sự chuẩn bị đi vào giai đọan quyết định.
Nhưng ý kiến của người dân trong nước cũng như đông đảo đàng viên, cán bộ trong đảng cầm quyền thì như thế nào truớc việc gia tăng quan hệ với một nước mà cứ thặng dư mậu dịch to lớn và liên tục với nước mình? Trung Quốc đem mối lơi nào để khuyến dụ Việt Nam theo về phía họ?
Cam Ranh có lợi cho Trung Quốc hay cho Việt Nam? Và liệu Trung Quốc có thực hiện được ý muốn của họ về Cam Ranh và ảnh hưởng đối vói Việt Nam hay không?
Đó là những việc mà trong kỳ phát thanh sau chúng tôi sẽ đem tham khảo ý kiến ông Hoàng Thanh Phong, một chuyên viên kinh tế đang làm việc ở Việt Nam, và là người am tường nhiều vấn đề thời cuộc trong nước. Mời quý vị đón nghe.
Theo dòng thời sự:
- Chuyến viếng thăm Việt Nam sắp tới của Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào (II)