Trà Mi, phóng viên đài RFA
Để tỏ thái độ phản đối chiến dịch đàn áp dân chủ khắt nghiệt của chính phủ Việt Nam trong thời gian gần đây, dân biểu đảng Cộng hoà, ông Earl Blumenauer, vừa tuyên bố từ chức Chủ tịch nhóm các chính trị gia tại Hạ Viện Mỹ quan tâm tới Việt Nam và bang giao Việt-Mỹ. Liên quan đề tài này, Trà Mi vừa có cuộc phỏng vấn với ông Blumenauer, chỉ một tiếng trước khi ông gặp gỡ với Thứ trưởng Ngoại giao Lê Văn Bàng, người dẫn đầu đoàn tiền trạm chuẩn bị cho chuyến Mỹ du của Chủ tịch Nguyễn Minh Triết.
Trước tiên, dân biểu Blumenauer giới thiệu sơ lược về chức năng và nhiệm vụ của tổ chức ở Hạ Viện Hoa Kỳ mà ông từng giữ cương vị Chủ tịch:
Dân biểu Earl Blumenauer: Các dân biểu ở Hạ Viện Hoa Kỳ chúng tôi thành lập một nhóm gồm những người quan tâm đến việc xúc tiến trao đổi song phương Việt-Mỹ về mọi mặt, từ kỹ thuật, mậu dịch, đến văn hoá. Tổ chức này như một diễn đàn để trao đổi nhiều lĩnh vực trong quan hệ bang giao giữa hai chính phủ.
Một tín hiệu cho Việt Nam
Trà Mi: Vì sao ông từ chức thôi không làm Chủ tịch của tổ chức này? Điều gì đã khiến ông đi đến quyết định ấy?
Dân biểu Earl Blumenauer: Tôi hết sức quan ngại trước hàng loạt các vụ xét xử gần đây tại Việt Nam đối với những người chỉ đơn thuần muốn cổ võ cho một xã hội cởi mở hơn, chứ không mảy may có ý định đe doạ chế độ cai trị.
Từ buổi đầu, khi tôi có dịp tháp tùng cựu tổng thống Clinton đến Việt Nam hồi năm 2000, trong mỗi dịp gặp gỡ với giới chức Hà Nội, tôi luôn cố gắng phân tích rõ với nhà cầm quyền Việt Nam rằng khả năng họ phát huy quyền tự do tôn giáo và chính trị cho công dân là một yếu tố rất quan trọng trong mối bang giao Việt-Mỹ.
Tôi hy vọng quyết định từ chức của tôi là một tín hiệu cho chính quyền Hà Nội thấy rằng những người bạn của nhân dân Việt Nam, những người đã và đang nỗ lực xúc tiến mối giao hảo song phương hầu hàn gắn các vết thương quá khứ, chúng tôi rất nghiêm túc nhìn vào những tiến bộ, và như vậy, chính phủ Việt Nam cũng phải tỏ thái độ nghiêm túc như thế.
Trong suốt thời gian qua, tôi cũng đã nhắc đi nhắc lại điều này rất nhiều lần, nhất là mỗi khi có những sự việc đáng lo ngại xảy ra. Tuy nhiên, sau đợt càn quét dân chủ mạnh tay nhất của Hà Nội trong vòng 5 năm mới diễn ra hồi gần đây, giữa thời điểm mà đáng ra Việt Nam phải nhìn về một hướng khác cùng với những sự tiến bộ, thì lương tâm tôi tự bảo mình rằng tôi không nên tiếp tục làm Chủ tịch nhóm các dân cử tại Hạ Viện quan tâm đến mối quan hệ Việt-Mỹ nữa.
Tôi hy vọng quyết định từ chức của tôi là một tín hiệu cho chính quyền Hà Nội thấy rằng những người bạn của nhân dân Việt Nam, những người đã và đang nỗ lực xúc tiến mối giao hảo song phương hầu hàn gắn các vết thương quá khứ, chúng tôi rất nghiêm túc nhìn vào những tiến bộ, và như vậy, chính phủ Việt Nam cũng phải tỏ thái độ nghiêm túc như thế.
Vấn đề nhân quyền ở Việt Nam
Trà Mi: Sau khi từ chức, liệu vấn đề nhân quyền của Việt Nam vẫn còn là mối quan tâm của ông chứ? Ông nghĩ mình có thể làm gì hơn để giúp cải thiện tình hình tại Việt Nam hay không?
Dân biểu Earl Blumenauer: Thực ra đây là vấn đề quan tâm của cả hai quốc gia. Tôi không phải là không biết đến những nỗ lực bên trong tại chính đất nước Việt Nam. Đã có những dấu hiệu khả quan trong cuộc sống. Có những dấu hiệu cho thấy chính quyền đã phần nào cởi mở hơn so với những gì chúng ta đã từng thấy trước đây.
Và quan trọng là tại Việt Nam đã xuất hiện những quan điểm bất đồng, bất chấp các biện pháp đàn áp thẳng tay của nhà nước ngăn cấm mọi người không được lên tiếng đòi hỏi những quyền công dân căn bản như tự do chính trị, tự do bày tỏ tư tưởng, hay quyền tự do được lựa chọn và thực hành tôn giáo.
Trong một quốc gia với gần 100 triệu dân, với nền dân số rất trẻ, thì những tư tửơng này, những nguyên lý cơ bản này không thể bỏ qua. Chúng ta cần phải gửi tín hiệu bày tỏ sự ủng hộ đối với những cá nhân cổ võ cho một đất nước Việt Nam cởi mở rằng họ có được sự hậu thuẫn của các nước bạn, và rằng chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để khuýên khích nhà cầm quyền Hà Nội đối xử với họ một cách công bằng và tôn trọng.
Trà Mi: Chính phủ Hà Nội nhiều lần lên tiếng khẳng định rằng nếu Hoa Kỳ và Việt Nam muốn xây dựng và củng cố mối quan hệ song phương tốt đẹp thì đôi bên phải tôn trọng chuyện nội bộ và chủ quyền của nhau. Là một người ủng hộ mối bang giao Việt-Mỹ, ông hồi đáp như thế nào trước luận điểm này?
Dân biểu Earl Blumenauer: Dĩ nhiên chúng tôi muốn bảo vệ chủ quyền của Việt Nam chứ, nhưng tôi cho rằng Hoa Kỳ không thể khoan dung với Hà Nội bằng cách ngồi im lặng khi nhìn thấy nhiều người bị sách nhiễu chỉ vì niềm tin tôn giáo hay quan điểm chính trị.
Những nhà nước vững mạnh không cần phải sợ người dân hiểu biết và chất vấn về vấn đề dân chủ. Chẳng hạn ngay trong Quốc hội Mỹ này cũng có những dân biểu chỉ trích chính phủ không đạt tới những giá trị thường hô hào.
Đó là những điều mà nhân dân Hoa Kỳ mạnh mẽ ủng hộ, ví dụ như chúng tôi ủng hộ nhà dân chủ Aung San Suu Kyi của Miến Điện, hoặc chúng tôi cũng nhấn mạnh với nhà cầm quyền Trung Quốc rằng chúng tôi quan tâm đến những người dân bị đàn áp vì niềm tin tôn giáo hay chính trị.
Những nhà nước vững mạnh không cần phải sợ người dân hiểu biết và chất vấn về vấn đề dân chủ. Chẳng hạn ngay trong Quốc hội Mỹ này cũng có những dân biểu chỉ trích chính phủ không đạt tới những giá trị thường hô hào.
Những chỉ trích mang tính xây dựng rất hữu ích và lành mạnh để mọi người có thể chân thật với bản thân, chân thật với những gì mình đang làm cho đất nước, để có thể cùng nhau đứng lên đấu tranh cho quyền lợi của mọi người, bất kể là họ đang ở đâu trên thế giới này.
Điều này không liên can gì đến việc can thiệp vào chuyện nội bộ hay chủ quyền của quốc gia nào cả, mà nó hoàn toàn là tôn trọng nhân quyền căn bản. Tất cả chúng ta đều có nhiệm vụ phải ủng hộ quyền tự do tôn giáo, quyền tự do bày tỏ quan điểm về chính trị.
Đề tài quan trọng
Trà Mi: Ông có dự định sẽ tiếp xúc với Chủ tịch Nguyễn Minh Triết nhân dịp ông Triết đến thăm thủ đô Washington vào 2 tuần tới hay không? Và nếu có, vấn đề nhân quyền của Việt Nam sẽ là đề tài hàng đầu, hay ít nhất, cũng là trọng tâm của cuộc gặp gỡ ấy chứ?
Dân biểu Earl Blumenauer: Thật ra, tôi sắp sửa có cuộc họp với Thứ trưởng Ngoại Giao Lê Văn Bàng của Việt Nam trong một giờ đồng hồ tới, ngay văn phòng làm việc của tôi ở đây. Ông Bàng là người mà trước kia tôi đã từng có dịp làm việc chung.
Và chúng ta sẽ chờ đợi xem tình hình chuyến thăm vào cuối tháng này của chủ tịch nước Việt Nam sẽ ra sao, nhưng dĩ nhiên, điều đặc biệt quan trọng là chúng tôi sẽ thảo luận trực tiếp về đề tài này, cách tốt nhất là đặt thẳng vấn đề, để nó được đề cập đến trong chuyến thăm quan trọng vào cuối tháng tới đây.
Trà Mi: Xin chân thành cảm ơn thời gian ông dành cho cuộc phỏng vấn này.