Thanh Trúc, phóng viên đài RFA
Hôm thứ Năm vừa qua, Phó chủ tịch Ủy ban quan hệ quốc tế Việt Nam, bà Tôn Nữ Thị Ninh, gởi một bức thứ báo cho nữ dân biểu Hoa Kỳ Loretta Sanchez-thường đòi hỏi nhân quyền và tự do tôn giáo cho Việt Nam- báo cho bà Sanchez biết thời điểm bà xin visa vào Việt Nam ngày 12 tháng này là lúc Hà Nội vô cùng bận rộn chuẩn bị đại hội đảng nên không thể tiếp đón bà và xin bà dời lại một ngày khác.
Nữ dân biểu Loretta Sanchez thì cho rằng Việt Nam chờ đến cận ngày để từ chối như đã từng ba lần không cấp chiếu khán nhập cảnh cho bà hồi 2004 và 2005. Sự việc diễn ra vào khi phái đoàn lập pháp Mỹ do chủ tịch Hạ viện Dennis Hastert hướng dẫn sửa soạn lên đường sang Việt nam ngày 17 tháng này.
Tháng Sáu năm 2005, trong chuyến viếng thăm Hoa Kỳ, bà Tôn Nữ Thị Ninh, phó chủ tịch uỷ ban đối ngoại trong quốc hội Việt Nam, đã có cuộc gặp gỡ với nữ dân biểu Loretta Sanchez tại điện Capitol ở Washington DC. Dịp này, bà Tôn Nữ Thị Ninh ngỏ lời mời bà Loretta Sanchez sang thăm Việt Nam.
Trước đó, bà Loretta Sanchez từng đi Việt Nam và tìm gặp những người bất đồng chính kiến hay tù nhân lương tâm như linh mục Nguyễn Văn Lý, bác sĩ Nguyễn Đan Quế, hoà thượng Thích Quảng Độ. Bà cũng là người có chân trong Tiểu Ban Nhân Quyền Hạ viện, thường chỉ trích Việt Nam vi phạm quyền con người và quyền tự do tín ngưỡng. Bà được coi như đại diện dân cử của nhiều người Mỹ gốc Việt ở bang California.
Theo dự định, từ cuối 2005 văn phòng của nữ dân biểu Loretta Sanchez đã nộp đơn xin visa cho bà vào Việt Nam ngày 12 tháng Tư năm 2006. Cách đây 10 ngày bà lại nhắc phía sứ quán Việt Nam cấp chiếu khán để bà có thể đi đúng ngày ấn định.
Đến chiều thứ Năm vừa qua, văn phòng nữ dân biểu Loretta Sanchez cho hay phía Việt Nam yêu cầu bà dời ngày đi Việt Nam vào một thời điểm khác.
Lý do từ chối của Việt Nam đối với yêu cầu của ông Dennis về tôi quả thật không xác đáng. Chủ tịch Hạ viện Dennis Hastert và tôi đều nghĩ rằng nếu họ đối xứ như vậy thì dẫu tôi có đi theo ông về Việt Nam thì chuyến đi đó không hữu ích, không phục vụ gì cho cộng đồng người Mỹ gốc Việt ở California mà tôi hân hạnh là đại biểu?
Để hiểu rõ sự việc, đài Á Châu Tự Do tiếp xúc với ông Nguyễn Thế Cường, tuỳ viên báo chí toà đại sứ Việt Nam tại Washington DC và được ông Cường giải thích: (Xin theo dõi trong phần âm thanh bên trên)
Lên tiếng trong cuộc phỏng vấn dành cho đài Á Châu Tự Do ngay khi rời thủ đô Washington để bay về lại California, bà Loretta Sanchez nói mãi đến tối thứ Tư bà mới nhận được câu trả lời của phía Việt Nam là bà không thể đến Việt Nam vào lúc này.
Dân biểu Loretta Sanchez: Bên Việt Nam gởi thơ mời cho tôi, báo là sẽ đón tiếp tôi bất cứ thời gian nào sau Tết, do đó tôi báo cho họ biết tôi muốn tới Việt Nam ngày 12 tháng Tư năm nay. Tôi đã gởi đơn xin visa, rồi cách đây 10 ngày lại nhắc họ nữa.
Tôi đã không được câu trả lời nào cho tới lúc này, trong lúc một nữ dân biểu khác cũng hay phê bình Việt Nam như tôi mà chỉ nộp đơn hôm trước thì hôm sau đã có chiếu khán nhập cảnh. Như vậy có nghĩa là những lý do như quá bận rộn không thể đón tiếp tôi hay lúc này không phải thời điểm tốt đều không đúng sự thật.
Thanh Trúc: Thưa bên toà đại sứ Việt Nam ở Washington nói rằng họ không từ chối việc cấp visa cho bà, chỉ xin bà dời ngày, đồng thời gợi ý là bà có thể tháp tùng phái đoàn của chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Dennis Hastert sang Việt Nam ngày 17 tới đây. Xin hỏi bà có định đi Việt Nam cùng với đoàn của ông Dennis Hastert không?
Dân biểu Loretta Sanchez: Không, ông chủ tịch Hạ viện Dennis Hastert và tôi đã nói chuyện với nhau, dựa trên bức thứ từ chối của phía Việt Nam về việc qua bận rộn không thể tiếp đón tôi, ông Hastert đã thảo một bức thư yêu cầu Việt Nam để cho tôi đến hai ngày trước khi ông ta đến, mong rằng Việt Nam cho tôi được tiếp xúc với một số nhân vật bất đồng chính kiến và tù nhân lương tâm mà tôi muốn gặp.
Thư cũng nói sau hai ngày ấy tôi sẽ nhập vào đoàn của ông Hastert trong cuộc họp về thương mại với phía Việt Nam. Thế nhưng Việt Nam đã từ chối những điều kiện vừa nói của ông Dennis Hastert. Từ chỗ này tôi hiểu là nếu tôi đi cùng ông Dennis Hastert sang Việt Nam tôi sẽ không được ra khỏi khách sạn, không được đi bất cứ đâu, không được tiếp xúc với ai cả, không được mở miệng nói về nhân quyền với bất cứ người nào, vậy thì tôi đi Việt Nam làm gì kia chứ.
Thanh Trúc: Bà có nghĩ bà muốn đi Việt Nam ngay trong giai đoạn mà Việt Nam ráo riết vận động vào WTO, họ không muốn có điều gì bất lợi xảy ra, hơn nữa việc đón tiếp chủ tịch Hạ viện Dennis Hastert và phái đoàn xúc tiến thương mại của lập pháp Hoa Kỳ quan trọng hơn?
Dân biểu Loretta Sanchez: Câu trả lời của tôi là nếu vậy tại sao họ nhanh chóng cấp visa ngay cho một nữ dân biểu Mỹ khác thường biểu quyết đòi Việt nam phải cải thiện dân chủ nhân quyền nhiều hơn, nghĩa là nữ dân biểu ấy cũng theo đuổi mục đích như tôi.
Bạn nghĩ gì về việc này? Xin email về Vietweb@rfa.org
Lý do từ chối của Việt Nam đối với yêu cầu của ông Dennis về tôi quả thật không xác đáng. Chủ tịch Hạ viện Dennis Hastert và tôi đều nghĩ rằng nếu họ đối xứ như vậy thì dẫu tôi có đi theo ông về Việt Nam thì chuyến đi đó không hữu ích, không phục vụ gì cho cộng đồng người Mỹ gốc Việt ở California mà tôi hân hạnh là đại biểu?
Thanh Trúc: Thưa bà Loretta Sanchez, bà nghĩ bà có tiếp tục xin đi Việt Nam không?
Dân biểu Loretta Sanchez: Dĩ nhiên là tôi vẫn tiếp tục yêu cầu đước thăm Việt Nam bất kể những khó khăn cản trở trong thời gian qua, tôi muốn cho quốc hội Mỹ biết những gì đang thật sự xảy ra bên trong Việt Nam về mặt nhân quyền và tự do tôn giáo.
Cũng xin nhớ cho rằng tôi đã bị Việt Nam từ chối chiếu khán ba lần, một lần hồi 2004, một lần hồi 2005 và lần này 2006. Năm ngoái tôi xin đi Việt Nam hai lần, hai lần họ đều bác visa của tôi.
Thanh Trúc: Một số dư luận ở California nói rằng bà lợi dụng chuyện đi Việt Nam để tìm kiếm sự ủng hộ trong cộng đồng người Mỹ gốc Việt, những mong họ sẽ dồn phiếu cho bà?
Dân biểu Loretta Sanchez: Đây không phải là thời điểm trước bầu cử để tôi làm chuyện đó, thời gian vận động bầu cử thông thường từ tháng Chín trở đi chứ không phải thời điểm này. Nhưng khi chuẩn Việt Nam thì tôi phải báo cho cộng đồng có nhiều người ủng hộ tôi, để mọi người biết tôi đang làm gì, rồi đùng một cái Việt Nam quyết định không cho tôi nhập cảnh nữa.
Thanh Trúc: Bà có muốn bổ túc gì nữa không thưa bà dân biểu Loretta Sanchez?
Dân biểu Loretta Sanchez: Tôi muốn nói nếu Việt Nam là một quốc gia có dân chủ thực sự thì tại sao họ không cho phép tôi tự do đến thăm và gặp gỡ với những công dân tự do trong nước họ. Họ e ngại điều gì, một dân biểu nhỏ bé như tôi chăng? Tôi có cảm tưởng họ từ chối visa đối với tôi là vì vấn đề cá nhân đấy.
Thanh Trúc: Xin cảm ơn bà Sanchez đã dành cho chúng tôi buổi phỏng vấn hôm nay.