Nhã Trân, phóng viên đài RFA
Dạy thêm-học thêm lâu nay vẫn gây nên một số vấn đề và nhiều tranh luận tại Việt Nam. Trong khi được nhiều người tán đồng, dạy thêm, học thêm đồng thời cũng gặp nhiều phản đối. Nhã Trân trình bày và ghi nhận ý kiến của phụ huynh và giáo chức.
Việc dạy thêm của giáo viên và học thêm của học sinh đã được phổ biến từ khá lâu nay. Hiện tượng nhiều giáo viên cặm cụi mở lớp dạy ngoài giờ làm việc chính thức ở trường và hình ảnh học sinh các cấp cắp sách đến thụ giáo những buổi học ngoài giờ trở thành quen thuộc đến mức không ai cho là lạ. Thế nhưng, sau nhiều năm phổ cập, dạy thêm-học thêm trở thành một vấn đề được quan tâm vì phản ánh của nhiều giới.
Nhu cầu của học sinh
Trong thời gian qua dạy thêm-học thêm được cho là bắt nguồn từ các nguyên nhân như giúp giáo viên giải quyết vấn đề mức lương không đủ sống và giúp học sinh đạt yêu cầu học tập, hay có kết quả tốt trong các kỳ kiểm tra hoặc kỳ thi.
Một số giáo viên lên tiếng rằng đồng lương nhận được quá thấp, gián tiếp dẫn đến chuyện thầy, cô phải mở lớp dạy ngoài giờ nếu không có cơ hội làm những việc khác:
“Người giáo viên bây giờ nếu không có phương tiện kiếm thêm bằng cách mở lớp dậy thêm hoặc buôn bán một thứ gì đó thì nói thật, không thể nào theo đuổi nghề giáo. Thành ra tuy Bộ giáo dục có lúc đã cấm nhưng nhiều thầy cô vẫn phải tìm đủ mọi cách để kiếm thêm thu nhập, ví dụ mở lớp dậy thêm, hay có nhiều giáo viên buổi sáng đi dậy, buổi chiều ra ngồi bán ở cửa hàng giải khát hoặc một sạp báo…”
Người giáo viên bây giờ nếu không có phương tiện kiếm thêm bằng cách mở lớp dậy thêm hoặc buôn bán một thứ gì đó thì nói thật, không thể nào theo đuổi nghề giáo. Thành ra tuy Bộ giáo dục có lúc đã cấm nhưng nhiều thầy cô vẫn phải tìm đủ mọi cách để kiếm thêm thu nhập, ví dụ mở lớp dậy thêm, hay có nhiều giáo viên buổi sáng đi dậy, buổi chiều ra ngồi bán ở cửa hàng giải khát hoặc một sạp báo…
Trong khi giới giáo chức cho biết như vậy thì có dư luận từ phía cha mẹ học sinh là nhu cầu học thêm chứng minh các em đã không được giảng dạy tốt trong lớp. Bên cạnh đó, theo ý kiến của giới phụ huynh, chương trình chính khoá của nhiều cấp đã khá nặng khiến học trò phải rất cố gắng mới đạt kết quả tốt, do đó nếu còn phải học ngoài giờ, các em bị đặt vào tình thế luôn căng thẳng với việc học.
Hay chỉ vì bị bắt buộc?
Nhiều người đặt câu hỏi rằng các em có thật sự muốn phải đi học thêm, hay chỉ vì bị bắt buộc do cần được thầy cô mở lớp dạy thêm ưu ái cho điểm cao hơn trong trường, vì quả thật nhiều lớp dạy thêm đã cho học sinh biết trước đề bài kiểm tra và cả lời giải, giúp các em đạt điểm cao một cách không công bằng. Có bậc cha mẹ phê bình rằng học thêm tác động không tốt đối với học sinh, vì không ít thì nhiều đã lấy mất thời gian vui chơi, thư giãn của các em:
“Theo tôi nghĩ thì các thầy cô đã dạy ở trường rồi. Học sinh cần có thời gian giải trí. Tôi quan niệm là các em nếu phải học quá nhiều sẽ không được thoải mái, và nếu bị dồn ép như vậy thì sẽ không được thông thái. Phụ huynh thì phải trả thêm học phí, trong khi cuộc sống đã khó khăn, kiếm tiền khó”.
Trong khi có ý kiến cho là việc dạy thêm-học thêm cần được đánh giá toàn diện và chính xác trước khi vạch ra những tiêu cực và tìm biện pháp giải quyết thì nhiều người lại phê bình rằng Bộ Gíao dục-Đào tạo nên nhìn nhận những tiêu cực của chương trình dạy cũng như của sách giáo khoa, là quá nặng hoặc có tính từ chương, thiếu hiện thực.
Trước những quan điểm từ nhiều phía, Bộ Giáo dục đã có những đề xuất nào? Theo dự thảo mới đây của bộ, việc dạy thêm phải phù hợp với mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông và phải được cấp giấy phép bởi cơ quan thẩm quyền, còn việc học thêm phải do sự tự nguyện của học sinh.
Nói về chi tiết, dự thảo nêu rõ những trường hợp không được dạy thêm-học thêm như học sinh bậc tiểu học, học trò đã học ở trường 2 buổi mỗi ngày, hoặc những sinh viên đại học của một cơ sở giáo dục nhất định.
Trong buổi hội thảo về quản lý dạy thêm, học thêm do bộ tổ chức ngày 7 tháng 11, có ý kiến cho rằng việc dạy thêm, học thêm nên được khuyến khích, trừ những trường hợp cá biệt có tính cách lệch lạc hoặc tiêu cực.
Hiện nay, Bộ Giáo dục-Đào tạo đã công bố trên mạng giáo dục và trang web toàn bộ dự thảo qui chế dạy thêm học thêm để lấy ý kiến đóng góp, dự kiến áp dụng cho mọi tổ chức, cá nhân. Dư luận cho rằng khó có thể cấm dạy thêm, học thêm vì điều này vi phạm hiến pháp hoặc quyền công dân, tuy nhiên cần cố gắng giải quyết vì dạy thêm, học thêm cho thấy cung cách giáo dục hiện nay chưa được tích cực, hay nói một cách khác là chưa đạt yêu cầu.