Đỗ Hiếu, phóng viên đài RFA
RSF tức Tổ chức Phóng Viên Không Biên Giới có trụ sở tại Paris vừa phổ biến báo cáo thường niên về quyền tự do ngôn luận và sinh hoạt báo chí trên toàn cầu. Riêng đối với Việt Nam, RSF cho hay là trong năm 2006, nhà cầm quyền Hà Nội đã ban hành một quy định nhằm hạn chế tự do báo chí và từ đó muốn nắm quyền kiểm soát toàn bộ làng báo và cơ quan ngôn luận trong nước.
Phóng viên Đài Á Châu Tự Do chúng tôi đã liên lạc với RSF tại Pháp và được các ông Julien Pain, trưởng văn phòng Internet và Vincent Brossel, đặc trách khu vực Châu Á dành cho cuộc trao đổi sau đây.
Đỗ Hiếu: Xin chào ông Julien Pain, câu hỏi đầu tiên của chúng tôi là trong bản báo cáo hàng năm do RSF công bố mới đây, liên quan đến 98 quốc gia khắp năm Châu, có đoạn viết rằng, số nhà tù dành để giam cầm những người cầm bút ngày càng nhân cao gấp bội, xin ông nói rõ hơn về nhận định này?
Julien Pain: Trước đây, những người cầm bút đấu tranh cho dân chủ bị cầm tù đầu tiên và nhiều nhất là tại Trung Quốc, hiện giờ thì việc giam giữ các phóng viên, ký giả hay nhân vật đấu tranh qua mạng internet là chuyện phổ biến khắp toàn cầu.
Tại Châu Á thì công luận thường nhắc tới các nước được biết tới như hung thần của làng báo đó là Trung Quốc, Việt Nam. Rồi qua đến lục địa Châu Phi, và ngay cả Châu Âu hiện vẫn còn khá nhiều nhà báo bị ngồi tù chỉ vì muốn trình bày sự thật và bảo vệ công lý.
Đỗ Hiếu: Đến đây xin ông tóm lược một cách tổng quát về những con số cụ thể cho thấy những người hành nghề báo chí, truyền thông bị kết án tù hay bị ám hại trong lúc làm tròn chức năng của họ và quốc gia nào đứng đầu danh sách những nước bóp nghẹt tự do ngôn luận, thưa ông?
Julien Pain: Theo danh sách mà RSF chúng tôi hiện nắm trong tay thì có 142 nhà báo trên toàn thế giới đang bị cầm tù, 60 người đấu tranh cho dân chủ và nhân quyền bằng phương tiện Internet.
Tại Châu Á thì công luận thường nhắc tới các nước được biết tới như hung thần của làng báo đó là Trung Quốc, Việt Nam. Rồi qua đến lục địa Châu Phi, và ngay cả Châu Âu hiện vẫn còn khá nhiều nhà báo bị ngồi tù chỉ vì muốn trình bày sự thật và bảo vệ công lý.
Trong số này có 50 nhân vật bị giam cầm chỉ riêng tại Hoa Lục, vì đã phổ biến tài liệu, lập trường đấu tranh của họ trên Internet. Trung quốc, được giới truyền thông quốc tế xem là nhà tù khổng lồ đối với các ký giả, phóng viên.
Ngoài ra, theo ghi nhận của chúng tôi, còn có 6 nhà báo và 4 cộng tác viên làm việc cho các cơ sở truyền thông bị giết khi đang hành nghề.
Tại Việt Nam, hiện còn 4 nhân vật đấu tranh vì dân chủ qua Internet bị ngồi tù. Ở Tunisie, có hai người, một người tại Libie, một tại Iran , một tại Ai Cập.
Trở lại với tình hình giới hạn , kiểm sóat báo chí và ngăn cấm sử dụng Internet cho mục tiêu vận động dân chủ tại Việt Nam thì, RSF chúng tôi muốn nhắc tới trường hợp của nhà báo Nguyễn Vũ Bình. Anh đã ngồi tù từ 5 năm nay vì trên Internet anh đã kêu gọi thực thi dân chủ, nhân quyền cho Việt Nam.
Tình hình tại Việt Nam
Đỗ Hiếu: Thưa ông qua bảng báo cáo hàng năm về tự do ngôn luận trên thế giới, RSF có nhận định rằng, chánh quyền Hà Nội tăng cường sự theo dõi, hạn chế mọi sinh hoạt báo chí và nhà nước đã ban hành sắc luật nhằm nắm quyền kiểm soát toàn bộ làng báo Việt Nam, ông có thể giải thích thêm về việc này?
Julien Pain: Anh hãy chờ tôi một giây thôi, đây là câu hỏi mà đồng nghịêp của chúng tôi là anh Vincent Brossel, người thường lên tiếng qua đài Á Châu Tự Do, sẽ giải đáp tức khắc vì anh chuyên theo dõi tình hình báo chí tại Việt Nam, trong chức năng của anh là phụ trách khu vực Châu Á.
Đỗ Hiếu: Cám ơn ông và chúng tôi đang chờ được tiếp tục câu chuyện với ông Vincent Brossel.
Vincent Brossel: Điểm qua tình hình báo chí tại Việt Nam thì chúng tôi nhận thấy có nhiều sự đổi mới tích cực, nhiều dấu hiệu cởi mở, thông thoáng hơn so với những năm trước, nhất là sau khi có thay đổi trong thành phần lãnh đạo đang và chánh phủ hồi năm 2006.
Phải nói rằng Internet là phương tiện để thông tin, liên lạc, trao đổi, quảng bá quan điểm, lập trường một cách tự do nhất, vì ai cũng biết rõ là ở Việt Nam, không thể nào có được một tờ báo, một đài phát thanh hay truyền hình nào mà không chịu sự kiểm soát, nghe ngóng, bám sát bởi tai, mắt của nhà cầm quyền.
Tuy nhiên sau các phiên họp quan trọng của đảng cộng sản Việt Nam, thì sinh hoạt báo chí dường như bị khó khăn trở lại, một thí dụ điển hình mà công luận còn nhớ rõ là, sau khi đăng bài phê bình chất lượng xấu trong việc in ấn lem nhem những tờ giấy bạc mới, hai tờ báo đã bị đình bản tức khắc, và nhiều báo khác đã bị xử phạt.
Theo RSF, chúng tôi thì nhà nước Việt Nam vẫn bằng mọi cách muốn thâu tóm quyền kiểm soát toàn bộ làng báo trong nước.
Đỗ Hiếu: Cám ơn ông Vincent Brossel và chúng tôi xin có câu hỏi tiếp với ông Julien Pain như sau: Có phải phương tiện Internet, email hay web trong thời đại ngay nay là cách thức hữu hiệu, nhanh chóng và bén nhạy trong cuộc đấu tranh liên tục chống các chế độ độc tài, toàn trị hầu đòi hỏi tự do, dân chủ và nhân quyền không, thưa ông?
Julien Pain: Đúng thế, đây là phương tiện đấu tranh sắc bén, tuyệt vời, hiệu quả , đặc biệt là đối với các nhân vật bất đồng chính kiến, những người cầm bút đấu tranh ôn hoà và kiên trì vì lý tưởng tự do, dân chủ cho dân, cho nước của họ.
Phải nói rằng Internet là phương tiện để thông tin, liên lạc, trao đổi, quảng bá quan điểm, lập trường một cách tự do nhất, vì ai cũng biết rõ là ở Việt Nam, không thể nào có được một tờ báo, một đài phát thanh hay truyền hình nào mà không chịu sự kiểm soát, nghe ngóng, bám sát bởi tai, mắt của nhà cầm quyền.
Do đó, chỉ có Internet mới giúp cho người nắm bắt được những điều mà nhà nước không muốn phổ biến, tiết lộ hay bị phanh phui, nói tóm lại là trái với những luận điệu tuyên truyền quen thuộc của chánh quyền.
Có điều đáng ngại là hiện giờ, tại Việt Nam cũng như bên Trung Quốc, giới hữu trách luôn tìm đủ mọi cách để kiểm sóat, phong tỏa việc truy cập Internet. Cả Hà Nội lẩn Bắc Kinh đều trang bị cho mình những phương tiện tinh vi, đắt giá nhất để vô hiệu hóa những tư tưởng, lập trường, nguyện vọng xét thấy bất lợi cho chế độ cầm quyền, được phổ biến hàng ngày, từng giờ, mỗi giây, phút, khắp thế giới qua mạng lưới Internet.
RSF chúng tôi cũng biết rõ là hiện giờ, nhà nước Việt Nam đang nhờ sự tiếp tay của các công ty viễn thông quốc tế để cung cấp cho họ kỹ thuật hiện đại để theo dõi các cuộc nói chuyện qua điện thoại nhà, điện thoại di động và toàn bộ nội dung các cuộc trao đổi qua Internet.
Đỗ Hiếu: Xin cám ơn ông Julien Pain và ông Vincent Brossel thuộc Tổ chức Phóng viên Không Biên giới đã dành cho đài RFA chúng tôi cuộc phỏng vấn hôm nay.
Thông tin trên mạng:
- Vietnam - Annual report 2007
- Reporters Without Borders issues its 2007 annual press freedom survey