Trường Văn, phóng viên đài RFA
Tại buổi thảo luận của Quốc hội Việt Nam về công tác thi hành án, Bộ Trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường nêu lên một số vấn đề liên hệ đến vai trò của luật sư trong hệ thống tư pháp hiện hành.
Theo ông Hà Hùng Cường thì hiện nay chỉ mới có 20% vụ án là có luật sư. Có hai lý do giải thích tình trạng này. Thứ nhất là vì Việt Nam thiếu luật sư và thứ hai là do cơ quan điều tra cản trở, gây khó dễ cho luật sư trong tiến trình tham gia các vụ án.
Trong báo cáo trước Quốc hội Việt Nam, Bộ Trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cho biết hiện cả nước chỉ có khỏang chừng 4.000 luật sư chính thức và gần 1.000 cử nhân Luật đang tập sự luật sư.
So với các nước khác trên thế giới thì tỉ lệ luật sư trên dân số tại Việt Nam còn rất thấp, trung bình 20.000 dân mới có một luật sư. Tại các nước láng giềng như Singapore và Thái Lan chẳng hạn, tỉ lệ luật sư trên số dân khá hơn Việt Nam rất nhiều. Tại Thái Lan cứ 1.700 dân có 1 luật sư và tại Singapore 1 luật sư phục vụ cho 1000 dân.
Còn đối với các nước Âu Mỹ thì tỉ lệ này rất cao ví dụ như tại Hoa Kỳ cứ 270 người dân là có 1 luật sư và tại Pháp 500 dân có 1 luật sư.
Bộ Trưởng Hà Hùng Cường cũng nêu ra chỉ tiêu của Ban chỉ đạo cải cách tư pháp đưa ra là phấn đấu đến năm 2010 Việt Nam có 18.000 luật sư. Nói nôm na thì trong vòng 3 năm nữa, số luật sư trên tòan quốc sẽ tăng hơn gấp 3 lần hiện nay, từ 4 ngàn thành 18 ngàn người.
Quyền của luật sư biện hộ cho thân chủ chỉ có trên giấy, trên thực tế cơ quan điều tra không tôn trọng qui định của luật pháp.
Đối với con số này, luật sư Nguyễn Văn Hậu thuộc Đòan luật sư thành phố Hồ Chí Minh có ý kiến: "Đây chỉ là con số phấn đấu để đạt tới, khó thực hiện. Vấn đề chính là chất lượng của luật sư hơn là chú ý đến số lượng…."
Do số luật sư tại Việt Nam ít ỏi lại tập trung phần lớn vào hai thành phố lớn là thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội nên theo lời của Bộ Trưởng Hà Hùng Cường, chỉ có 20% vụ án là có luật sư bào chữa cho các bị can.
Luật sư Nguyễn Văn Hậu giải thích về tình trạng này: "Chỉ có những vụ án trọng tội về hình sự và những tội phạm liên hệ đến vị thành niên là luật bắt buộc phải có luật sư …"
Đề cập đến quyền của luật sư trong các vụ hình sự, Bộ Trưởng Hà Hùng Cường công nhận là vẫn còn nhiều vướng mắc, luật sư chưa được cơ quan điều tra dành cho nhiều dễ dãi trong việc tiếp xúc với các thân chủ của mình ngay từ khi bị can yêu cầu được có luật sư biện hộ theo như qui định của Luật Hình sự tố tụng hiện hành.
Luật sư Bùi Quang Nghiêm, phó chủ nhiệm đòan luật sư thành phố Hồ Chí Minh nói lên những khó khăn ông gặp phải khi tiếp xúc với cơ quan điều tra để lập thủ tục bào chữa cho thân chủ:
“Quyền của luật sư biện hộ cho thân chủ chỉ có trên giấy, trên thực tế cơ quan điều tra không tôn trọng qui định của luật pháp…”
Để bảo vệ quyền lợi của luật sư cũng như bị can, bị cáo, Bộ Trưởng Hà Hùng Cường đề nghị Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao cần sớm ban hành những thông tư hướng dẫn các cơ quan chức năng trong việc tôn trọng quyền hành nghề của luật sư cũng như quyền được bào chữa của những người bị coi như phạm tội.