Việt Long, phóng viên đài RFA
Theo nhận định của các nhà phân tích thời cuộc, quan điểm của một số viên chức quân sự Hoa Kỳ về ý muốn của Việt Nam trong mối quan hệ quốc phòng giữa hai nước tỏ ra thay đổi đáng kể sau chuyến đi Hà Nội của Tổng truởng quốc phòng Hoa Kỳ Donald Rumsfeld. Việt Long từong trình.
Từ thái độ giữ ý tứ một cách rất dè dặt về triển vọng của mối quan hệ quân sự với Việt Nam, các viên chức tháp tùng Tổng truởng quốc phòng Hoa Kỳ Donald Rumsfeld sang Hà Nội đã tỏ ra phấn khởi hơn nhiều sau khi phái đoàn Mỹ rời Việt Nam để sang Indonesia.
Từ một chuyến thăm đáp lễ
Trên đường tới Việt Nam, Tổng truởng quốc phòng Mỹ tuyên bố với các phóng viên rằng ông không đem theo một kế hoạch hợp tác quân sự với Việt Nam để đặt lên bàn hội nghị. Ông cũng xác định Hoa Kỳ không tìm cách sử dụng một căn cứ quân sự nào ở Việt Nam, và trong chuyến đi này ông có ý định chỉ lắng nghe ý kiến của phía Việt Nam trước khi có thể bàn thảo hay hoạch định một chính sách hợp tác quân sự với Việt Nam.
Tổng truởng quốc phòng Donald Rumsfeld còn cho biết chuyến thăm Việt Nam lần này là để đáp ứng lời mời của Bộ truởng quốc phòng Việt Nam từ ba năm nay, từ khi tướng Phạm Văn Trà sang thăm Washington.
Ông Rumsfeld nói thêm, Hoa Kỳ chỉ muốn mối quan hệ Mỹ Việt tiến triển theo một chiều hướng cho cả đôi bên được dễ dàng, thoải mái.
Ông ngụ ý gì khi nói cần để cho Việt Nam được dễ dàng, thoải mái? Một số viên chức quốc phòng tháp tùng ông Rumsfeld trên chuyến bay tới Việt Nam, không muốn nêu danh tính, đã giải thích điều này.
Họ nói với nhà báo rằng Hoa Kỳ hiểu là Việt Nam có mối quan hệ rất tế nhị với Trung Quốc, luôn luôn phải thận trọng giữ mối giao hảo với nước láng giềng khổng lồ kế bên, nên Việt Nam cần có sự cân bằng trong mối quan hệ với cả Hoa lẫn Mỹ.
Tổng truởng quốc phòng Hoa Kỳ đến Việt Nam ngày chủ nhật, đi dạo trong thành phố Hà Nội chốc lát, nhưng ông đã đem không khí vui vẻ của buổi bát phố Hà thành, cùng những hình ảnh ông chứng kiến nơi đất Thăng Long trong ngày hôm sau vào cuộc hội kiến với Bộ truởng quốc phòng Việt Nam, tướng Phạm Văn Trà.
Đến những hứa hẹn hợp tác
Trong các cuộc gặp với giới lãnh đạo Việt Nam, ông Rumsfeld đã ca ngợi những thành tựu kinh tế và đổi mới của Việt Nam mà ông vừa xem tận mắt. Tin tức báo chí mô tả là hai bên đã đạt những tiến bộ mới trong công cuộc hợp tác về nhân đạo, lồng trong những kết quả của cuộc thảo luận về hợp tác quân sự.
Phía Hoa Kỳ đánh giá cao sự cộng tác của Việt Nam trong việc tìm hài cốt hay dấu vết của những quân nhân Mỹ bị coi là mất tích trên chiến trường Việt Nam trong cụôc chiến trúơc đây.
Đáp lại, phía Mỹ hứa hẹn sẽ tìm cách giúp Việt Nam truy tìm hài cốt, vết tích 300 ngàn bộ đội tử trận trong cuộc chiến tranh kết thúc vào năm 1975.
Mặt khác, Hoa Kỳ đã từ chối bồi thường thiệt hại mà chỉ giúp đỡ về mặt khoa học và kỹ thuật để chữa trị cho các nạn nhân được coi là nhiễm dioxin qua hoá chất da cam trong thời chiến.
Bạn nghĩ gì về triển vọng hợp tác quân sự giữa Việt Nam và Hoa Kỳ? Hãy gửi đến Ban Việt Ngữ ý kiến của bạn. email: vietweb@rfa.org
Hai nước cũng chỉ đạt những thoả thuận không mấy quan trọng trong lãnh vực hợp tác quân sự, như Hoa Kỳ sẽ huấn luyện cho Việt Nam về những kỹ thuật quân y trong tác chiến, hai sĩ quan Việt Nam sẽ sang Texas trong tháng này để học Anh ngữ, và một tàu chiến Mỹ sẽ ghé thăm Việt Nam vào tháng tới.
Vấn đề nhân quyền cũng được nói tới, khi ông Rumsfeld trả lời người tương tác phía Việt Nam rằng việc huấn luyện quân sự cho Việt Nam theo chương trình IMET phải chịu những hạn chế do Quốc hội Hoa Kỳ. Tuy nhiên, các viên chức Mỹ dự thảo luận cho biết giới chức Việt Nam lại tỏ ra vui thích khi đối thoại với Hoa Kỳ về vấn đề nhân quyền.
Với những thành quả khiêm tốn như vậy, một số viên chức quân sự tháp tùng ông Rumsfeld trong hội nghị, muốn ẩn danh, vẫn nhận xét rằng Hà Nội có vẻ như muốn tăng cường quan hệ quân sự với Hoa Kỳ, bất chấp nguy cơ có thể làm Bắc Kinh thù ghét.
Theo lời Tổng truởng quốc phòng Rumsfeld, hai bên đã thoả thuận mở rộng mối quan hệ đó. Phía Hà Nội đồng ý là Hoa Kỳ nên gia tăng tổ chức những cuộc trao đổi thăm viếng của các sĩ quan hai nước mang cấp bực cao hơn nữa. Như vậy nghĩa là hai nước sẽ có các sĩ quan cấp tướng lãnh sang thăm nhau,vì hiện nay cấp chức cao nhất của quân đội Việt Nam sang thăm Mỹ là cấp thượng tá hay đại tá.
Đặc biệt, các viên chức Mỹ tỏ ra nhiều lạc quan nhấn mạnh rằng: song song với lời hứa hẹn sẽ nỗ lực hơn nữa trong công tác giúp tìm người Mỹ mất tích, Việt Nam đồng ý cho phép Hoa Kỳ sử dụng kỹ thuật và công cụ dò tìm tối tân dưới mặt nước để rà soát ngoài khơi bờ biển Việt Nam. Đây là một yêu cầu khá tế nhị của Hoa Kỳ mà phía Việt Nam vẫn lưỡng lự từ lâu, nay mới chấp nhận.