Nhã Trân, phóng viên đài RFA
Tết Nguyên Đán lại đến cùng với nhiều phong tục cổ truyền, trong đó có tập quán chưng câu đối hoặc trong những năm gần đây là các tác phẩm thư pháp hay còn gọi là thư hoạ.
Vào Xuân Đinh Hợi 2007 Nhã Trân đã phỏng vấn hai nhà thư hoạ người Việt ở Hoa Kỳ, Vũ Hối ở Miền Đông và Châu Thuỵ ở Miền Tây, để trình bày cùng quí thính giả của Đài Á Châu Tự Do ít nhiều chi tiết về môn nghệ thuật tao nhã này, đặc biệt là tại hải ngoại..
Xuân Mậu Tý năm nay Nhã Trân một lần nữa trao đổi với hai nhà thư hoạ đó để biết tình hình nghệ thuật thư hoạ Việt ở hải ngoại vào dịp Tết này và trong năm vừa qua. Mời quí vị theo dõi.
Xuân một lần nữa lại về với dân tộc, chẳng phân biệt không gian. Cũng như đồng bào tại quê hương, kiều bào các nơi đã sửa soạn đón Tết từ nhiều ngày nay, tuy nói chung không khí Tết ở nước sở tại có lẽ không nhộn nhịp, sôi động bằng bên nhà.
Nhã Trân hỏi thăm nhà thư hoạ Vũ Hối, một nhà thư hoạ người Việt nổi tiếng không những trong và ngoài nước mà còn đối với cả quốc tế.
Từ Bang Maryland, nhà thư hoạ Vũ Hối cho biết tình hình thư hoạ Việt ở hải ngoại trong năm vừa qua và ở Miền Đông Bắc Hoa Kỳ nói riêng: Năm này tôi thấy thư hoạ, thư pháp càng ngày càng phát triển. Các đoàn thể họ còn mời tôi đi dạy cho người Việt Nam và cho người Mỹ nữa.
Ở đây người Mỹ gần người Việt Nam hải ngoại rất yêu chuộng những lớp dạy nhu vậy của New York, của Minnesota, Mineapolis, các tiểu bang có mời tôi đi dạy những khoá không những cho người Việt Nam mà còn cho người Mỹ nữa.
Họ thích cái lối chơi mang nét truyền thống của Việt Nam. Tôi có ra một cuốn sách về nghệ thuật thư hoạ để hướng dẫn lối viết cho những người muốn biết thư hoạ đó cô, thành ra người ta hưởng ứng rất nhiều. Những người đọc người ta hưởng ứng rất nhiều.”
Trong dịp Xuân này thì Bảo Tàng Viện Fresno (Fresno Art Museum) ở California họ có làm một cuộc trưng bày những tác phẩm về thư hoạ của tôi để cho đồng bào xem. Tôi thấy như vậy tôi cũng rất là thích thú và thấy nghệ thuật Việt Nam được truyền bá rộng rãi không những ở trong nước mà cả ở hải ngoại nữa đó cô.
Nhã Trân : Dạ. Theo như vưa nói thì năm rồi môn thư hoạ Việt đã phát triển rất là khả quan ở Miền Đông Hoa Kỳ, thế còn bây giờ ngay vào lúc này, tức là vào dịp Xuân, dịp Tết, có những hoạt động thư hoạ nào diễn ra hay không, thưa ông, như là triển lãm ở các hội chợ Tết chẳng hạn?
Nhà thư hoạ Vũ Hối : Trong dịp Xuân này thì Bảo Tàng Viện Fresno (Fresno Art Museum) ở California họ có làm một cuộc trưng bày những tác phẩm về thư hoạ của tôi để cho đồng bào xem. Tôi thấy như vậy tôi cũng rất là thích thú và thấy nghệ thuật Việt Nam được truyền bá rộng rãi không những ở trong nước mà cả ở hải ngoại nữa đó cô.
Nhã Trân : Thưa ông Vũ Hối, theo chúng tôi nhận thấy thì dường như gần đây có khá nhiều tác phẩm thư hoạ ở Hoa Kỳ trình bày những đề tài khác hơn là thuần tuý về nghệ thuật như từ xưa tới nay. Ông có thể giải thích vì sao không ạ? Và như thế, theo ông thì ngoài tính chất nghệ thuật, thư hoạ còn có một tính cách nào khác hay không?
Nhà thư hoạ Vũ Hối : Thưa cô, thư hoạ mang một tính cách là cái hồn của chữ. Thư họa viết lên những câu như danh ngôn ngày xưa hay những câu trong hịch ví dụ như trong Bình Ngô Đại Cáo có câu Lấy chí nhân thay cường bạo gây lại một hùng khí của dân tộc để họ luôn luôn nhớ về những câu của ngày xưa, những câu Mỗi năm hoa đào nở, Lại thấy ông đồ già... thì nó rất là đúng.
Nhã Trân : Dạ. Chắc ý ông muốn nói cái hình thức văn dĩ tải đạo đúng không ạ? Mà trường hợp này mình mượn cái hình thức đẹp đẽ để trình bày cái nội dung sâu sắc, cái ý tưởng mình muốn truyền đạt hay là mình muốn gợi nhớ cho mọi người. Nhà thư hoạ Vũ Hối : Dạ đúng đó cô. Nhã Trân : Thưa ông Vũ Hối, theo ông thì thư hoạ ở nước ngoài có cần phát triển mạnh mẽ hơn để trở nên phổ biến hơn nữa như những nghệ thuật khác, chẳng hạn như là hội hoạ và nhiếp ảnh, thưa ông? Nhà thư hoạ Vũ Hối : Bây giờ phong trào thư hoạ, thư pháp phát triển rất nhiều. Cụ thể là họ thích thư hoạ của tôi nên họ đem ra đấu giá để gây quỹ giúp cho các công cuộc từ thiện hay giúp cho cái gì đó, tôi thấy rất là bổ ích. Và người làm thư hoạ biết áp dụng nghệ thuật thư hoạ trong cộng đồng thì tôi nghĩ cũng là một công chuyện rất hay.
Nhã Trân : Dạ. Xin cảm ơn nhà thư hoạ Vũ Hối và xin chúc ông Năm Mới mọi sự tốt đẹp, như ý.
Nhà thư hoạ Vũ Hối : Xin chào thính giả của Đài. Nhân Xuân về thì tôi cũng kính chúc quý thính giả vạn sự thành công như ý, một năm súc khoẻ dồi dào, an khang thịnh vượng
Sau khi trao đổi với Vũ Hối, nhà thư hoạ hàng đầu của Việt Nam, Nhã Trân có cuộc mạn đàm với Châu Thuỵ, một nhà thư hoạ trẻ nổi tiếng ở Bang California trong những năm gần đây với trường phái mới, mệnh danh là Bút Hoạ Việt.
Trả lời câu hỏi về tiến triển của thư hoạ ở Miền Tây Hoa Kỳ trong năm qua, sáng lập viên Bút Hoạ Việt cho hay: Trước tiên tôi xin gửi lời chào thân mến đến tất cả quý vị thính giả của Đài. Vâng. Trong năm vừa qua thì phải nói là tôi rất được nhiều người thương mến và đặt những bức hoạ qua những câu thơ, vần thơ, hoặc những chữ.
Qua những lần triển lãm vừa qua thì tôi có một trang website chauthuy.com và rồi qua những lớp dạy thành ra nhiều người biết đến. Phải nói là qua nghệ thuật này Châu Thuỵ đã thấy có nhiều người thành những thi sĩ sau khi một vài tác phẩm của họ ra đời và được nhiều người biết đến, thế là họ tiếp tục sáng tác và đưa đến để nhờ Châu Thuỵ dùng nét bút hoạ để viết lên những vần thơ đó.
Qua những lần triển lãm vừa qua thì tôi có một trang website chauthuy.com và rồi qua những lớp dạy thành ra nhiều người biết đến. Phải nói là qua nghệ thuật này Châu Thuỵ đã thấy có nhiều người thành những thi sĩ sau khi một vài tác phẩm của họ ra đời và được nhiều người biết đến, thế là họ tiếp tục sáng tác và đưa đến để nhờ Châu Thuỵ dùng nét bút hoạ để viết lên những vần thơ đó.
Nhã Trân : Ồ, thế hả anh! Như vậy là vô tình mà thư hoạ tức là bút hoạ Việt đã thành một phong trào nho nhỏ về sáng tác thơ trong cộng đồng người Việtt mới đây ạ?
Nhà bút hoạ Châu Thuỵ : Dạ vâng. Đó là một điểm son của bút hoạ là bút hoạ chômị người nhận thấy rằng nghệ thuật này đã được phổ biến và làm sống lại văn hoá của người Việt Nam mình.
Thì cũng như những nhà thơ, nhà văn, họ tiếp tục sáng tác ra để đến nhờ Châu Thị dùng nét bút hoạ để có thể tạo thành tác phẩm rồi tặng cho những người thân trong gia đình, bạn bè vào những dịp như là ngày sinh nhật, hoặc là có những câu câu thơ viết để tặng cho những đám cưới cô dâu chú rể, đó là một điểm son và cho thấy là nghệ thuật này đã được phổ biến trong tất cả mọi lãnh vực.
Ngoài vấn đề thơ văn không thôi mà có thể trở thành những quà tặng giá trị để người ta có thể trưng bày trong gia đình. Và đó là cái mà tôi cảm thấy rất vui trong cái nghệ thuật đang rất phát triển này.
Nhã Trân : Còn bây giờ vào dịp cuối năm thì chắc là anh cũng nhận đựoc nhiều đơn đặt hàng, tức là người ta đặt những bức thưhoạ để treo trong dịp đầu Xuân, phải không ạ?
Nhà bút hoạ Châu Thuỵ : Dạ có. Gần đến ngày Tết thì mọi người đôi khi cũng đặt những câu thơ về Xuan để tặng những người thân. Đa số câu người ta đặt là những câu chung chung để họ có thể trưng bày trong gia đình quanh năm được, hoặc có những tác phẩm mà người ta cảm thấy có thể giúp cho họ về vấn đề tâm linh, thành ra đó là những cái mà tôi đang chú trọng vào.
Nhã Nhân : Thưa, như anh vừa trình bày thì trong năm Đinh Hợi vừa rồi sinh hoạt ở Miền Tây Hoa Kỳ, nói riêng là ở Cali, có vẻ là ngày càng thêm được phổ biến và ưa chuộng, xin hỏi anh là trong năm tới, nhóm Bút Hoạ Việt có dự định làm gì khác không không ạ, để bộ môn này ngày càng được ưa chuộng hơn, càng được phổ biến hơn?
Nhà bút hoạ Châu Thuỵ : Dạ. Chương trình của năm nay, ngoài những cuộc triển lãm để giới thiệu đến đồng bào, Châu Thuỵ sẽ lên trên Sacramento để phổ biến thêm ngành nghệ thuật này. Xem chừng trong tương lai thì sẽ tiếp tục có những buổi nói chuyện với cộng đồng ngưòi Việt Nam ở đây để phát huy và đưa ngành nghệ thuật này đến gần mọi người.
Năm nay thì Tổng Hội Sinh Viên Việt Nam Cali hàng năm họ có những Hội Chợ Tết 3 ngày (ngày mùng 8, 9 và 10) ở Little Saigon, thủ đô của người Việt tị nạn ở Miền Nam California, thành ra quý đồng hương nếu có dịp về Miền Nam Cali và có dịp ghé vào Hội Chợ Sinh Viên thì xin mời ghé vào phòng trình bày Bút Hoạ Việt của Châu Thuỵ trong Làng Việt Nam, nơi mà chúng ta sẽ thấy đựoc tất cả những hình ảnh và tình tự quê hương chòm xóm trong một hội chợ nhỏ bé.
Nhã Trân : Vâng. Xin cảm ơn anh Châu Thuỵ, sáng lập viên của nhóm Bút Hoạ Việt ở California về cuộc phỏng vấn này.
Nhà bút hoạ Châu Thuỵ : Châu Thuỵ xin được kính chúc quý vị, quý Đài một Năm Mới mọi sự an lành và hạnh phúc. Những ngày cuối của năm Đinh Hợi đang nhẹ trôi. Tuy cách xa vạn dặm người Việt trong, ngoài nước không hẹn mà đều rộn ràng theo từng bước của Nàng Xuân.
Dẫu không gian và thời gian nhiều ít chẳng tương đồng, một điều chắc chắn đang hiện hữu ở quê mẹ cũng như nhiều nơi khác, đó là hình ảnh những ông đồ thời nay, đang cặm cụi trên mảnh chiếu hoa góc phố hay nơi bàn giấy, thảo những nét rồng bay phượng múa để làm đẹp cho đời và tô điểm Hồn Xuân.
Bên cạnh đó là những tâm hồn hải ngoại, đang ủ ấp không nguôi mộng ước truyền bá ngày một nhiều hơn những nét diễm tuyệt của nghệ thuật thư hoạ Việt.