Trà Mi, phóng viên đài RFA
Chương trình trước, chúng tôi đã gửi đến quý vị bài phản ánh về ý thức của người dân trong việc giữ gìn vệ sinh cá nhân, đặc biệt là vệ sinh đôi bàn tay, một loại “vaccine” hữu hiệu giúp chúng ta có thể ngừa được rất nhiều bệnh tật nguy hiểm.
Giữ gìn tay sạch quan trọng ra sao và rửa tay như thế nào mới được xem là đúng cách? Mời quý vị nghe ý kiến và những lời khuyên của giới chuyên môn qua cuộc trao đổi giữa Trà Mi với bác sĩ Khanh, đa khoa tổng quát, hiện đang hành nghề tại Sài Gòn.
Truớc tiên, bác sĩ Khanh trình bày nguyên nhân vì sao vệ sinh tay sạch được xem là phương pháp thiết yếu trong việc bảo vệ sức khoẻ cá nhân và cộng đồng:
Bác sĩ Khanh: Rửa tay rất quan trọng vì bàn tay của chúng ta rất cần thiết trong sinh hoạt hàng ngày, ăn uống, lao động, và tiếp xúc xã hội. Do đó, bàn tay chúng ta rất dễ nhiễm bẩn, nhiễm hoá chất độc hại như chì, sulfur, thuỷ ngân.
Bàn tay cũng rất dễ bị nhiễm trùng, các loại virus như SARS, H5N1, hay các virus đã gặp trước kia như virus gây đau mắt đỏ. Ngoài ra, bàn tay chúng ta cũng có thể nhiễm các loại ký sinh trùng như giun kim, giun đũa, vi trùng amid và các loại vi trùng khác như vi trùng thương hàn, dịch tả, vi trùng H.pylori có thể gây ung thư dạ dày. Đó là chưa kể các loại nấm như nấm da, nấm men.
Vệ sinh tốt đôi bàn tay là phải giữ bàn tay không tiếp xúc với những yếu tố vừa kể, hoặc nếu đã tiếp xúc thì ngay sau đó phải vệ sinh thật kỹ lưỡng.
Bàn tay cũng rất dễ bị nhiễm trùng, các loại virus như SARS, H5N1, hay các virus đã gặp trước kia như virus gây đau mắt đỏ. Ngoài ra, bàn tay chúng ta cũng có thể nhiễm các loại ký sinh trùng như giun kim, giun đũa, vi trùng amid và các loại vi trùng khác như vi trùng thương hàn, dịch tả, vi trùng H.pylori có thể gây ung thư dạ dày. Đó là chưa kể các loại nấm như nấm da, nấm men.
Trà Mi: Đối với những sinh hoạt thường ngày, chúng ta cũng được khuyên rửa tay thường xuyên. Thế nhưng rửa tay bao nhiêu lần trong ngày mới được coi là đủ và phương pháp rửa tay như thế nào là đúng cách?
Bác sĩ Khanh: Đối với những người lao động trong môi trường độc hại, truyền nhiễm thì phải thường xuyên rửa tay ngay sau khi tiếp xúc với những nguồn lây lan. Chẳng hạn như bác sĩ hay điều dưỡng ngay sau khi khám cho mỗi bệnh nhân đều phải rửa tay ngay.
Những người nông dân, bác sĩ thú y, công nhân vệ sinh…thì số lần rửa tay nên thường xuyên hơn. Không thể nói cụ thể con số bao nhiêu lần một ngày nhưng cứ sau mỗi lần tiếp xúc với môi trường lây lan, ô nhiễm đều phải rửa tay.
Cách vệ sinh rất đơn giản, nên rửa tay thật kỹ bằng nước sạch và xà phòng. Đối với ngành y tế thì dùng các loại dung dịch sát trùng để bảo đảm không lây lan từ người này sang người khác, từ bệnh nhân này sang bệnh nhân khác.
Trà Mi: Nhiều người lo ngại vì rửa tay bằng xà phòng thường gây ra hiện tựơng khô da tay hoặc bị lở tay. Đó cũng là một trong những nguyên nhân khiến họ ít rửa tay. Ý kiến của bác sĩ như thế nào?
Bác sĩ Khanh: Đúng vậy rửa tay thường xuyên, chúng ta tiếp xúc nhiều với nước và xà phòng , nhất là các xà phòng nhiều chất kiềm, thì sẽ gây ra hiện tựơng khô da hoặc các trường hợp như nấm da, nấm móng.
Cho nên chúng ta nên dùng nước sạch, trung tính và các loại xà phòng trung tính ít chất kiềm và có thêm các hoá chất mang tính sát khuẩn. Thường ở Việt Nam chúng tôi thường khuyên dùng xà phòng tiệt trùng như Lifebouy hay Safeguard. Đó là những loại xà phòng trung tính, ít ảnh hửơng đến da tay và có tính kháng khuẩn tốt.
Trà Mi: Nhiều người cho rằng khi cầm thức ăn trực tiếp bằng bàn tay thì mới cần rửa tay sạch , còn nếu qua một dụng cụ trung gian như đũa, muỗng…thì không cần thiết phải rửa tay. Lời khuyên của bác sĩ như thế nào?
Bác sĩ Khanh: Thực sự vi trùng trên bàn tay chúng ta có thể dính vào trong muỗng, đĩa và khi ta dùng các muỗng, đĩa ấy múc thức ăn thì cũng đưa vi trùng vào cơ thể được, không thể nào tránh khỏi.
Cho nên chúng ta nên dùng nước sạch, trung tính và các loại xà phòng trung tính ít chất kiềm và có thêm các hoá chất mang tính sát khuẩn. Thường ở Việt Nam chúng tôi thường khuyên dùng xà phòng tiệt trùng như Lifebouy hay Safeguard. Đó là những loại xà phòng trung tính, ít ảnh hửơng đến da tay và có tính kháng khuẩn tốt.
Trà Mi: Nhiều người quan niệm một bàn tay không vết bẩn, vết bụi có nghĩa là đã sạch rồi. Quan niệm này đúng hay sai?
Bác sĩ Khanh: Một bàn tay không thấy vết bẩn, vết bụi thì chỉ là một bàn tay sạch về mặt cảm quan thôi. Còn nếu dùng phương pháp lấy bông gòn ngoáy vào trong các móng tay hoặc đưa lên môi trường cấy thế nào cũng thấy các con vi trùng gây bệnh. Cho nên một bàn tay không vết bụi, không bẩn, không dính dầu mỡ chưa phải là bàn tay sạch. Tay sạch theo đúng ý nghĩa về y tế phải là bàn tay không có chứa những con vi trùng gây bệnh.
Trà Mi: Dưới con mắt của một người trong ngành y, bác sĩ đánh giá như thế nào về ý thức của người dân đối với các kiến thức về vệ sinh thường thức?
Bác sĩ Khanh: Hiện giờ Bộ Y tế vừa ra lớp tập huấn về rửa tay dành cho các nhân viên ngành y như bác sĩ, điều dưỡng chứ chưa nói gì đến người dân lao động. Nghĩa là vấn đề rửa tay tại Việt Nam chưa đựơc chú ý nhiều, và chưa được đặt làm quan trọng lắm.
Trà Mi: Được biết kiến thức về vệ sinh thường thức đã được đưa vào giảng dạy ở nhà trường từ cấp học thấp nhưng vì sao ý thức của đại đa số người dân Việt Nam về vấn đề này vẫn chưa đựơc cao?
Bác sĩ Khanh: Đơn giản là bởi vì học mà không hành. Ngay từ nhỏ chúng ta đã đựơc ba mẹ bảo nên rửa tay trước khi ăn, thầy cô dặn là lúc nào cũng phải giữ đôi tay cho thật trắng tinh, sạch sẽ. Thế mà thực sự không ai nhắc nhở và kiểm tra nên không thực hành.
Chẳng hạn trong bệnh viện, chúng tôi thường nhắc nhở các nhân viên y tế phải thường xuyên rửa tay để tránh nguồn lây bệnh nhưng đâu phải lúc nào họ cũng thực hiện. Họ sợ hư tay, sợ tay ẩm, sợ xà phòng ăn tay, sợ nấm móng nên có sự trễ nãi trong vấn đề thực hiện. Cho nên chúng ta, mặc dù đã giáo dục, thuyết phục nhưng cũng phải thường xuyên kiểm tra mới được.
Trà Mi: Như vậy nên chăng có những hoạt động thiết thực hơn là các bài giảng trong nhà trường?
Bác sĩ Khanh: Vâng, điều này rất đúng. Trong cộng đồng không nên chỉ có những bài giảng mà cần có những biện pháp tập huấn, kiểm tra thực hiện. Như trong bệnh viện có ban phòng chống nhiễm khuẩn thì trong từng trường học, các thầy cô giáo, giám thị cũng nên thực hiện kiểm tra, tránh tình trạng nói nhiều mà không có người kiểm tra, đôn đốc thực hiện.
Qua buổi tiếp chuyện với bạn nghe đài này, chúng tôi cũng xin nhắn nhủ đến tất cả mọi người, nhất là những người lao động trong môi trường độc hại, truyền nhiễm, nên cố gắng bảo vệ sức khoẻ cho mình và cho cộng đồng bằng cách rửa tay thường xuyên hơn.
Trà Mi: Xin chân thành cảm ơn bác sĩ đã dành thời gian cho chương trình hôm nay.
Theo dòng câu chuyện:
- Rửa tay, một loại “vaccine” hữu hiệu giúp ngừa được rất nhiều bệnh tật
Thông tin trên mạng:
- Why Is Hand Washing So Important?
- How to Wash your hands in 6 easy steps