Lê Dân, phóng viên đài RFA
Vào khi Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới, được hưởng quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn PNTR, thì rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài nóng lòng muốn nhảy vào thị trường Việt Nam, được xem là có triển vọng cao nhất Đông Nam Á.
Thế nhưng vài tuần nay, truyền thông Mỹ lại rộ lên chuyện một nhà đầu tư bị bắt giam chỉ vì tranh chấp nội bộ với đối tác Việt Nam khiến những người khác ngần ngại. Lê Dân trình bày sự việc như sau.
Khoảng đầu tháng Mười Một vừa qua, hệ thống truyền hình số 4 NBC của Hoa Kỳ cho trình chiếu một phóng sự về trường hợp nhà đầu tư người Mỹ gốc Việt tên Nguyễn Đình Hoan bị bắt giam ở Hà Nội từ tháng Tư mà không thể truy tố chính thức.
Ông này là tổng giám đốc trường Quốc tế ở Hà Nội là nơi mà ông cùng một nhóm nhà đầu tư người Mỹ đã liên doanh với một cơ quan nhà nước Việt Nam từ năm 1996. Phía đầu tư nước ngoài đổ vào 2 triệu 400 ngàn đôla, còn phía đối tác Việt cấp đất xây trường tại khu ngoại giao Hà Nội trong thời hạn 20 năm, được định giá là 272,000 đôla.
Ngay từ khởi đầu hồi 10 năm trước, liên doanh đã vướng bất đồng giữa hai phía Việt-Mỹ. Chỉ sau khi có sự can thiệp từ cấp cao thì mặt bằng mới được giao để xây dựng trường.
Sau đó, xích mích cứ lớn dần. Ông Nguyễn Đình Hoan từng than phiền rằng một trong các giới chức Việt Nam nói với ban quản trị liên doanh là đừng để ông Hoan đến trường vì an ninh của ông có thể bị đe dọa.
Thành công
Dù vậy, trường Hanoi International vẫn phát triển mạnh với sĩ số 225 học sinh từ mẫu giáo đến lớp 12. Học sinh của trường phần lớn là con em giới chức ngoại giao và doanh gia nước ngoài. Học sinh tốt nghiệp được thu nhận vào các đại học danh tiếng như Harvard, Stanford ở Mỹ và một số trường khác ở châu Âu và châu Á.
Ngày nay, sau 10 năm hoạt động thì trường Hanoi International School đã có một vị thế vững chãi, có thể xem là không thua sút các trường do đầu tư nước ngoài thành lập hoặc là chi nhánh của các trường đại học danh tiếng quốc tế khác. Một phụ huynh học sinh Hà Nội cho biết:
“Nó nằm ngay đường Ngọc Khánh Hà Nội đấy. International School thì...hiện tại có rất nhiều trường quốc tế ở đây. Có trường International School này, trường Amsterdam này, trường của Pháp có này, trường RMIT này.”
Về mặt đầu tư, liên doanh Hanoi International School không được các nhà đầu tư nước ngoài xem là thành công. Ông Michael Arnouse, chủ tịch công ty đầu tư Wharton Capital, cho biết ông đã bỏ ra 500,000 đôla ngay từ đầu, tức cách nay 10 năm, mà cho tới giờ chỉ mới nhận được phần tiền lãi đầu tiên là 60,000 đôla hồi tháng Giêng vừa qua. Giờ đây, ông ao ước sao chỉ được rút nguyên tiền về là may mắn rồi.
Giống như một số nhà đầu tư khác, ông Arnouse cho là các đối tác người Việt trong liên doanh muốn cưỡng đoạt trọn gói. Một phần là do mảnh đất xây trường ngay trung tâm thủ đô giờ đây đã trị giá hàng nhiều triệu đôla.
Bị bắt giam
Ngày mùng 6 tháng Tư vừa qua, tổng giám đốc Nguyễn Đình Hoan bị Cơ quan An ninh Điều tra bắt giam và khởi tố về tội tham ô. Trước đó, ngày 22 tháng Ba, Công an đã khởi tố vụ án "Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế, gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại trường Quốc tế Hà Nội và bắt giam kế toán trưởng Nguyễn Thu Hường.
Sáu tháng sau, khi chồng chưa được thả và đã quá hạn tạm giam theo luật pháp Việt Nam, bà Yến Nguyễn được một người liên hệ cho biết phải đóng 85 ngàn đôla thì ông Nguyễn Đình Hoan mới được tạm thả ra khỏi trại giam B 14 chờ ngày ra tòa.
Bà Yến vay mượn khắp nơi cho đủ số tiền và trao cho người đại diện của Hà Nội. Một tháng sau, tòa đại sứ Hoa Kỳ nhận được phúc đáp chính thức rằng số tiền 85 ngàn đôla đó không phải là tiền thế chân để tại ngoại hầu tra, mà đã được sử dụng để "khắc phục hậu quả" những gì mà ông Hoan bị cáo buộc tham ô.
Luật sư của ông Nguyễn Đình Hoan tại Việt Nam sau đó được cho biết nếu muốn ông được thả thì phải đóng thêm 250 ngàn đôla khác.
Trong cuộc phỏng vấn giành cho hệ thống truyền hình NBC số 4 của Hoa Kỳ, bà Yến không cầm được nước mắt khi biết chồng không thể về sum họp với gia đình trong dịp lễ Giáng Sinh năm nay.
Sự trợ giúp mà bà mong muốn được trao cho dân biểu Chris Van Hollen. Ông nhận xét là toàn bộ sự việc có vẻ như một vụ tống tiền, và ủy thác văn phòng của ông tại Quốc hội theo dõi sự việc. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết ông Hoan là một trong số 14 công dân Mỹ đang bị giam giữ tại Việt Nam.
Sau khi hệ thống truyền hình NBC chiếu đoạn phóng sự về trường hợp ông bà Nguyễn Đình Hoan, ngày 17 tháng Mười Một vừa qua Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao mới ra quyết định chính thức gia hạn điều tra vụ án và gia hạn tạm giam ông Hoan. Cơ quan điều tra của Công an khởi tố bổ sung tội "Cố ý làm trái" đối với ông tổng giám đốc trường Quốc tế Hà Nội và tội "Tham ô" đối với kế tóan trưởng của trường là bà Nguyễn Thu Hường.
Cạnh tranh
Một số cư dân Hà Nội nhận xét rằng vụ việc có thể là do cạnh tranh giữa các nhà doanh nghiệp muốn khai thác thị hiếu đang ăn khách và thị trường giáo dục quốc tế ở Việt Nam vừa mới mở rộng.
“Vì các trung tâm của nước ngoài, các trường đại học của nước ngoài đã vào Việt Nam rồi nên sự cạnh tranh càng khốc liệt hơn, nên chỉ có mấy trường mạnh, lớn mới tồn tại thôi.”
Ông James Chau, nhà quản trị đầu tư và là người đã vận động các nhà tài trợ cho dự án trường Hanoi International của ông Nguyễn Đình Hoan hồi 10 năm trước, cho báo Washington Post biết là ông rất thông hiểu về các cáo buộc của Nhà nước Việt Nam nếu ông Hoan phạm pháp. Tuy nhiên vào thời điểm này, là khi các nhà đầu tư đã thu hồi vốn và mọi người sẽ được chia phần lời hàng năm thì ông không tin là ông Nguyễn Đình Hoan lại dại dột làm điều gì đó để mục tiêu đó bị phá hỏng.
Vì thế, ông tin là có một động lực nào khác đã gây ra vụ việc này. Đó chính là điều làm các nhà đầu tư Hoa Kỳ sẽ phải cân nhắc kỹ trước khi bỏ tiền vào Việt Nam trong tương lai, khi Việt Nam đã là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới WTO.
Thông tin trên mạng:
- Potomac Businessman Arrested In Vietnam
- Hanoi International School director arrested and charged with embezzlement