Nam Nguyên, phóng viên đài RFA
Tiền Giang là một trong nhiều tỉnh ở vùng đồng bằng sông Cửu Long thường xuyên có người dân về tận TP.HCM để khiếu kiện vượt cấp. Dân oan Tiền Giang được kể là hùng hậu trong lực lượng khiếu kiện đông người cùng với các tỉnh Bến Tre, Bình Thuận, Tiền Giang, Long An, Đồng Tháp, Đồng Nai.

“Sự oan ức của tôi 11 năm rồi, thiếu nợ biết bao nhiêu mà tôi vẫn đi thưa, tức quá mà… Họ giam giữ, cưỡng chế đất của tôi, đo đạc đem chia cho 2 hộ cán bộ.”
Mỗi người dân oan khiếu kiện có những hoàn cảnh tình tiết khác nhau. Nhưng Lý do người dân khiếu kiện phần lớn đều liên quan tới đất đai bị cán bộ chiếm đọat, hoặc Nhà nước trưng thu giải toả nhưng đền bù không thoả đáng.
Tỉnh Tiền Giang nhìn nhận lý do
Một tháng sau sự kiện đêm 18/7/2007 hàng trăm dân oan bị giải tán đưa về địa phương, nay dân oan lại đổ về TP.HCM tiếp tục diễn hành kêu oan, vì những khiếu kiện của họ không được các cấp chính quyền giải quyết như lời hứa.
“Ai cũng thấy hết nhưng mà họ có chịu lắng nghe hay không, họ có chấp nhận sự thật hay không. Diễn hành mỗi ngày vẫn cứ đi, kết quả bà con chưa thấy nhưng phải quyết tâm đi tới khi nào thấu được trời cao, mọi sự thật phải phơi bày ra ánh sáng…”
Những lời ta thán điển hình của người dân oan như vừa nói, nay đã được lãnh đạo một tỉnh là Tiền Giang nhìn nhận có cơ sở. Vietnam Net ngày 22/8 đưa lên mạng bài viết ‘ Tiền Giang: Vì sao dân khiếu kiện đông người vượt cấp’.
Ai cũng thấy hết nhưng mà họ có chịu lắng nghe hay không, họ có chấp nhận sự thật hay không. Diễn hành mỗi ngày vẫn cứ đi, kết quả bà con chưa thấy nhưng phải quyết tâm đi tới khi nào thấu được trời cao, mọi sự thật phải phơi bày ra ánh sáng…”
Bài báo tường thuật, tại buổi sơ kết công tác của Đoàn công tác đặc biệt tỉnh Tiền Giang ngày 17/8, Phó bí thư tỉnh uỷ Tiền Giang Đỗ Tấn Minh nhận định: Các ngành các cấp chưa thật sự nỗ lực trong công tác giải quyết khiếu nại, tiến độ làm việc còn chậm, ảnh hưởng đến công việc chung. Ông Minh cho rằng thái độ làm việc rề rà này không chỉ mới có đây.
Thời gian trước khi người khiếu kiện chưa kéo lên TP.HCM, UBND tỉnh Tiền Giang đã lập Đoàn công tác đặc biệt để xem xét vấn đề kiếu kiện. Nhưng theo nhận định của phó bí thư tỉnh uỷ Đỗ Tấn Minh thì những nguyện vọng chính đáng của dân vẫn chưa được xem xét thoả đáng.
Giá bồi thường quá thấp
Vẫn theo bài viết của Vietnam Net, ông Đỗ Tấn Minh qua đối thoại với dân nhìn nhận rằng, phần lớn khiếu kiện của dân là có cơ sở. Cơ sở ấy trước hết là sự bất cập trong giá cả bồi thường. Ai cũng thấy giá bồi thường quá thấp, đất có khả năng sinh lợi cao nhưng lại tính theo giá đất nông nghiệp.
Có nơi như ven quốc lộ 1 tuy mang tên đất nông nghiệp nhưng nhưng người dân sử dụng làm ăn buôn bán, khả năng sinh lợi không kém đất đô thị. Nhưng khi áp giá bồi thường, nó được tính bằng giá đất nông nghiệp.
Vietnam Net trích kết quả khảo sát của Đoàn công tác huyện Châu Thành Tiền Giang đi khảo sát giá đất chuyển nhượng thực tế trên thị trường quanh khu vực ngã tư Đồng Tâm, hướng đi về TP Mỹ Tho và hướng đi về Mỹ Thuận. Với kết quả này nhà báo cho rằng người dân không đi khiếu nại mới là lạ.
Theo đó, một mét ngang đất mặt tiền với chiều sâu từ 40 tới 50 m ở khu vực này có giá trên dưới 12 cây vàng, tính ra khoảng 3 triệu rưởi đồng một mét vuông. Ấy thế mà khi áp giá, một mét vuông nơi này được tính chỉ 600 ngàn đồng đất ở và 82 ngàn đồng/m2 đất nông nghiệp.
Vietnam Net thuật lại là một cán bộ tỉnh nhận định rằng với tiền đền bù ở mức giá như thế, khó có thể mua diện tích đất tương đương để bà con làm ăn buôn bán. Còn bà mẹ ông Nguyễn Văn Vũ, một người có đất bị thu hồi trong dự án đường cao tốc TP.HCM-Trung Lương đã nói rằng, tiền đền bù một mét vuông đất chưa mua nổi 1kg thịt bò.
Vẫn theo Vietnam Net , những sự kiện hiển nhiên như thế, người dân thấy, cán bộ thấy, người có trách nhiệm trong việc áp giá bồi thường khó có thể nói là không thấy. Nhưng cán bộ chức trách biện giải rằng, tuy thấy nhưng bị vướng về qui định giá đất hiện hành. Khi Vietnam Net đem chuyện này hỏi ông Đỗ Tấn Minh phó bí thư tỉnh uỷ Tiền Giang thì có câu trả lời là cán bộ thiếu nhiệt tâm, nếu không muốn nói là vô cảm.

Theo ông Minh, lẽ ra cán bộ cơ sở khi phát hiện điều bất cập như vừa nói thì phải đề xuất hướng giải quyết như điều chỉnh khung giá đất lên cấp trên. Nếu không đủ thẩm quyền thì tỉnh sẽ tham mưu lên Trung ương để sửa qui định.
Chỉ càn quét, hứa xuông
Bài viết của Vietnam Net kết luận, người dân chỉ yêu cầu bồi thường sát giá thị trường chứ chưa dám mơ tưởng ngang giá thị trường. Nhưng những nguyện vọng của họ thay vì được xem xét thấu đáo lại bị đùn đẩy xuống với lá bùa đụng trần qui định hiện hành. Phó bí thư tỉnh uỷ Tiền Giang hứa rằng lần này địa phương sẽ cố gắng xem xét để giải quyết hợp tình hợp lý nguyện vọng của bà con, không để xảy ra tình trạng khiếu kiện gay gắt.
Tuy vậy theo những nguồn tin từ trong nước, dân oan các tỉnh Nam Bộ lại tái diễn cảnh khiếu kiện đông người ở TP.HCM, như lời một người từng bị đày đoạ vì yêu cầu thực thi nhân quyền là bà Bùi Kim Thành phát biểu với phóng viên Đài chúng tôi:
“ Số dân oan tại các tỉnh miền Nam sau trận càn tháng 7 vừa rồi tại 194 Hoàng Văn Thụ, bà con hiện nay kéo lên thành phố trở lại vì chính quyền chỉ càn quét, buộc dân về thôi chứ hoàn toàn họ không giải quyết gì cả.”
Thưa quí thính giả, kể từ sự kiện đêm 18/7 đến nay, chỉ có tỉnh Tiền Giang qua phó bí thư tỉnh uỷ Đỗ Tấn Minh là có sự nhìn nhận thẳng thắn về vấn đề oan sai và khiếu kiện đông người. kết quả giải quyết thực tế ở tỉnh Tiền Giang mà dư luận chờ đợi, sẽ có thể là kinh nghiệm cho các tỉnh thành khác về vấn đề trưng thu đất đai và đền bù.
Trên khía cạnh liên quan, theo tuổi trẻ Online ngày 23/8, Thành Phố Cần thơ vừa ban hành qui chế tổ chức tiếp công dân. Theo đó khi tiếp dân, thủ trưởng cơ quan đơn vị phải trả lời ngay cho công dân biết những khiếu nại thuộc thẩm quyền mà vụ việc đã rõ ràng, cụ thể, có cơ sở giải quyết; nếu vụ việc phức tạp cần nghiên cứu xem xét thì phải nói rõ thời hạn giải quyết theo luật định.
Qui chế cũng nêu rõ thủ trưởng các cơ quan đơn vị có trách nhiệm định kỳ tổ chức tiếp công dân; lịch tiếp công dân phải thông báo công khai.