Các chuyến công du của hai vị đứng đầu Việt Nam mang lại những lợi ích gì cho đất nước?

0:00 / 0:00

Gia Minh, phóng viên đài RFA

Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng vừa rời nước Nga và sang thăm Cộng hòa Czech, rồi Ba Lan. Vừa khi đó, ông chủ tịch Nguyễn Minh Triết cũng đã kết thúc chuyếng thăm New Zealand sau khi tham dự Thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á- Thái Bình Dương APEC.

NguyenTanDungVnRussia200.jpg
Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) chào đón Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Novo-Orayovo, bên ngoài Moscow hôm 11-9-2007. AFP PHOTO>> Xem hình lớn hơn

Họat động của hai vị đứng đầu nhà nước Việt Nam mang lại những lợi ích gì cho đất nước? Gia Minh hỏi chuyện giáo sư Ngô Vĩnh Long, Khoa Sử trường Đại học Maine, Hoa Kỳ về vấn đề đó. Truớc hết giáo sư Ngô Vĩnh Long đưa ra nhận định.

Không có chính sách gì đàng hoàng

Giáo sư Ngô Vĩnh Long: Vấn đề Việt Nam đi thăm thì có thể đi thăm rất nhiều nước nhưng nếu không có chính sách gì đàng hoàng thì không có kết quả gì hết. Nếu mà đi thăm chơi thì đi thăm lúc nào cũng được.

Tôi thấy, ví dụ như đối với những nước gần Việt Nam như khối ASEAN thì Việt Nam cũng có đi thăm, nhưng chính sách đối với ASEAN thì tôi cũng chưa thấy gì rõ ràng, cụ thể. Mà ASEAN là khu vực rất quan trọng đặc biệt cho Việt Nam, vì Việt Nam phải dùng vị thế của mình trong ASEAN mới tranh thủ được các nước khác trên thế giới, song tôi thấy Việt Nam chưa làm vấn đề đó tốt.

Trong khi đó những nước khác như là Mỹ chẳng hạn bây giờ rất là cần ASEAN mặc dù Mỹ đang bị khó khăn ở Vùng Vịnh, ở Iraq, thành ra trong những năm qua, nhất là năm nay Trung Quốc lấn kinh khủng trong vùng đó.

Và tôi thấy là Việt Nam không có chính sách để vận động các nước này (ASEAN) thì tôi không hiểu như vậy Việt Nam đi New Zealand có vận động nước này hợp tác mạnh hơn nữa trong ASEAN hay không.

Và tôi thấy là Việt Nam không có chính sách để vận động các nước này (ASEAN) thì tôi không hiểu như vậy Việt Nam đi New Zealand có vận động nước này hợp tác mạnh hơn nữa trong ASEAN hay không. Ví dụ như là hồi Trung Quốc chỉ muốn ASEAN+3 (ASEAN + Trung Quốc + Nhật Bản + Đại Hàn) chứ không muốn Úc, Ấn Độ gia nhập trong đó, và Việt Nam thì cũng tỏ ra không muốn bị Trung Quốc mất lòng về vấn đề này.

Ví dụ như là hồi Trung Quốc chỉ muốn ASEAN+3 (ASEAN + Trung Quốc + Nhật Bản + Đại Hàn) chứ không muốn Úc, Ấn Độ gia nhập trong đó, và Việt Nam thì cũng tỏ ra không muốn bị Trung Quốc mất lòng về vấn đề này.

Nếu ngay ở sát mình mà mình không có chính sách hay vận động họ mạnh thì đi xa lại có lợi ích gì hay không?

Quan hệ giữa Việt Nam - Nga - Trung Quốc

Gia Minh: Nhưng đối với Nga thì trước đây trong thời chiến tranh Nga giúp đỡ Việt Nam rất là nhiều?

Giáo sư Ngô Vĩnh Long: Vâng. Tôi nghĩ Việt Nam đối với Nga rất là đặc biệt thì có thể lần đi này xem coi có buôn bán gì thêm với Nga hay không, nhưng đối với Nga và Việt Nam thì luôn luôn đặc biệt. Gần đây thì Nga cũng muốn trở lại Vịnh Cam Ranh thì tôi không biết là kỳ này đi Nga có đặt vấn đề đó hay không.

Mà nếu Nga đặt ra vấn đề đó thì lẽ dĩ nhiên là Trung Quốc cũng sẽ ép Việt Nam kinh khủng về vấn đề Cam Ranh. Tôi nghĩ rằng nếu thừa lúc này Việt Nam nên quốc tế hoá Cam Ranh chứ nếu không thì sẽ bị các nước như Nga (bạn cũ) làm áp lực, hay Trung Quốc (bạn cũ) làm áp lực. Nếu họ làm áp lực như vậy thì cũng là vấn đề rất khó cho Việt Nam.

Theo tôi nghĩ, vấn đề an ninh là vấn đề quan trọng nhất. Vấn đề buôn bán không phải là vấn đề lớn. Đối với Việt Nam thì là lớn, nhưng đối với nước lớn thì không phải là vấn đề lớn.

Gia Minh: Trong mối quan hệ giữa Việt Nam với Nga và Trung Quốc thì Việt Nam giữ một vị thế ra sao?

Giáo sư Ngô Vĩnh Long: Việt Nam nói rằng chơi với tất cả các nước trên thế giới, nhưng mà có nước mạnh nước yếu thì Việt Nam nên cân đối vấn đề như thế nào. Gần đây Trung Quốc và Nga bắt tay với nhau và họ muốn cùng nhau ép Mỹ trong khi Mỹ đang gặp khó khăn ở Vùng Vịnh.

Thí dụ cuộc gặp của Tổ Chức Thượng Hải vừa rồi cũng cho thấy điều đó. Cho nên hướng đi của Việt Nam tăng gia hợp tác với Mỹ cũng phải thận trọng trong vấn đề này.

NguyenMinhTrietApecUc200.jpg
Vợ chồng Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và bà Trần Kim Chi (trái) chụp hình với vợ chồng Thủ tướng Úc John Howard và bà Janettee (giữa) khi đến dự tiệc tối APEC tại Sydney hôm 8-9-2007. AFP PHOTO>> Xem hình lớn hơn

Tranh chấp Biển Đông

Gia Minh: Vừa qua trong vùng Biển Đông có những diễn biến, Trung Quốc tiến xuống mà Việt Nam chưa lên tiếng nhiều về vấn đề này. Lý do vì sao như thế?

Giáo sư Ngô Vĩnh Long: Tôi nghĩ đây là vấn đề thái độ của Việt Nam. Mỗi khi Việt Nam lên tiếng về một vấn đề gì và bị Trung Quốc phản ứng mạnh thì Việt Nam không còn tiếp tục. Trên tờ báo mạng Thời Đại Mới có nhiều bài viết về vấn đề Biển Đông cho biết chính sách về lâu về dài ở Biển Đông đối với Trung Quốc là quan trọng nhất.

Chính sách của Trung Quốc là Nam tiến và đang lấn dần dần ở đây. Trung Quốc gây ra những chuyện như là bắn chết ngư dân, bắt tàu đánh cá và ngư phủ Việt Nam v.v. để làm cho Việt Nam bị động. Vì vậy tôi nghĩ Việt Nam phải có chính sách lớn và đàng hoàng hợp tác với các nước như là ASEAN.

Và khi hợp tác với các nước ASEAN mà mình đóng vai trò lớn trong đó thì lúc đó Việt Nam mới có thể vận động được Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, Úc để có chính sách cùng với Việt Nam ngăn chận Trung Quốc. Nếu Việt Nam mà im lìm thì Trung Quốc sẽ cứ lấn mãi và Việt Nam sẽ không có ai bênh vực mình cả.

Gia Minh: Nhưng, thưa ông vừa qua các nước trong ASEAN cũng có một quy tắc ứng xử trong Biển Đông. Ông thấy việc thực thi bộ quy tắc ứng xử đó trong những năm qua ra sao ạ?

Giáo sư Ngô Vĩnh Long: Nói là nói cho vui chứ thật ra với nước mạnh mà mình chơi tay đôi với nó thì bao giờ nó cũng lấn. Tôi thấy bản quy tắc đó chỉ là bước đầu mà thật ra thì cũng chưa đi tới đâu mấy.

Việt Nam quan hệ với Mỹ nhưng Mỹ và Việt Nam không thể chơi tay đôi bởi vì nếu Mỹ muốn ủng hộ Việt Nam thì Mỹ phải ủng hộ cả một khu vực ASEAN chứ còn khó mà ủng hộ Việt Nam như một nước riêng rẽ để ví dụ như chống lại Trung Quốc.

Trung Quốc không chỉ lấn Việt Nam mà Trung Quốc cũng lấn cả Phi Luật Tân. Tôi nghĩ nếu các nước Đông Nam Á và các nước khác mà không có một thái độ chung thì Trung Quốc sẽ lấn lần lần.

Quan hệ với Mỹ

Gia Minh: Việt Nam cũng có quan hề với Mỹ đó. Ông thấy vừa qua việc này có giúp được gì cho cái thế của Việt Nam trong khu vực không, thưa ông?

Giáo sư Ngô Vĩnh Long: Việt Nam quan hệ với Mỹ nhưng Mỹ và Việt Nam không thể chơi tay đôi bởi vì nếu Mỹ muốn ủng hộ Việt Nam thì Mỹ phải ủng hộ cả một khu vực ASEAN chứ còn khó mà ủng hộ Việt Nam như một nước riêng rẽ để ví dụ như chống lại Trung Quốc.

Bởi vì dù sao đi nữa thì Việt Nam ngày xưa vẫn là nước thù địch với Mỹ và bây giờ vẫn là một nước cộng sản trong những nước cộng sản còn lại trên thế giới. Nếu Việt Nam muốn có vị trí thì Việt Nam phải đóng một vị trí quan trọng trong ASEAN.

Gia Minh: Cảm ơn giáo sư đã dành cho cuộc nói chuyện hôm nay. Xin chào ông.