Lê Dân, phóng viên đài RFA
Vừa qua Ngân hàng Thế giới loan báo ngưng cấp kinh phí cho ba dự án đang thực hiện tại Cambodia sau khi tìm thấy bằng chứng về tham nhũng. Nhà cầm quyền Phnom Penh còn phải đối diện với nguy cơ phải hoàn trả lại 7 triệu 600 ngàn đôla Ngân hàng Thế giới đã giải ngân.

Mức độ nhận viện trợ của xứ Chùa Tháp so với Việt Nam chưa bằng 1 phần mười, nhưng diễn tiến đang xảy ra đó có thể giúp đối chiếu với những gì có thể đến với Việt Nam trong tương lai. Lê Dân trình bày vấn đề như sau.
Liên quan đến quyết định vừa kể của Ngân hàng Thế giới đối với Cambodia là 3 bản thông cáo, khởi đầu vào ngày 28 tháng Năm vừa qua mang tựa đề "Sự đáp ứng của Ngân hàng Thế giới đối với thông tin báo chí loan về những dự án tại Cambodia".
Những cuộc đấu thầu mờ ám
Định chế tài chánh quốc tế này cho biết từ ba năm trước đã chuyển trọng tâm hoạt động tại Cambodia vào việc chống tham nhũng và đẩy mạnh sự hoạt động hữu hiệu của hệ thống công quyền.
Được biết hồi năm 2003 Ngân hàng Thế giới đã tìm thấy những cuộc đấu thầu mờ ám trong việc cung cấp xe gắn máy cho bộ đội Cambodia xuất ngũ, là việc quốc tế tài trợ cho xứ Chùa Tháp. Kết quả là công ty Công nghiệp và Tư vấn Thales của Pháp, Tô hợp SPLJ của Cambodia, tổ hợp Cơ khí Jiangmen Zhongyu của Trung Quốc, Công ty Sản xuất Xe hơi Hoàng gia Cambodia, một công dân Pháp, hai công dân Trung Quốc và 1 người Cambodia gốc Hoa, bị liệt vào danh sách "đen" cấm làm ăn với Ngân hàng Thế giới từ 3 đến 5 năm.
Lần này, việc Ngân hàng Thế giới ngưng cấp kinh phí cho các dự án tại Cambodia được chính thức loan báo qua thông cáo ngày 6 tháng Sáu vừa qua, sau khi hoàn tất việc duyệt xét sử dụng tín dụng tại Xứ Chùa Tháp.
Ngân hàng Thế giới tìm thấy nhiều bằng chứng lừa đảo, gian lận và tham nhũng trong các hợp đồng được ký kết. Bốn trong số đó đã hoặc sắp kết thúc, nên Ngân hàng Thế giới quyết định ngưng giải ngân cho 3 dự án còn lại.
Đó là Dự án Quản lý Đất đai trị giá gần 29 triệu đôla, Dự án Xâu dựng Hạ tầng Nông thôn trị giá trên 21 triệu đôla và Dự án Vệ sinh và Cung cấp Nước cho Ngoại thành và Đo thị trị giá trên 18 triệu đôla.
Ảnh hưởng đến dân nghèo
Bản thông cáo của Ngân hàng Thế giới cho biết quyết định ngưng cấp kinh phí thêm cho các dự án vừa kể là rất quan trọng, nhưng cũng rất khó khăn vì cả ba đều có đối tượng phục vụ là những người nghèo nhất Cambodia.
Nếu được thi hành nghiêm chỉnh thì sau khi các dự án hoàn tất sẽ có gần 400 ngàn người được cấp quyền sở hữu đất đai, bảo đảm thêm cho lợi tức của họ. Hàng trăm kilômét đường giao thông sẽ nối liền thôn làng Cambodia với thị trường quốc gia, 30 thị trấn và cộng đồng hẻo lánh sẽ có nước sạch hợp vệ sinh để dùng.
Ngân hàng Thế giới thừa nhận rằng quyết định ngưng giải ngân cho 3 dự án vừa kể sẽ khiến những người nghèo khổ bị tác động nhất. Họ là thành phần phải trông nhờ vào công ích vì không đủ khả năng tài chánh và càng không đủ sức để đối đầu lớp quan chức tham nhũng.
Nạn tham ô đã khiến mối quan hệ giữa dân với quan xấu đi, dân chúng không còn tin tưởng vào Nhà nước và hệ thống cầm quyền nữa.
Bài học cho Việt Nam
Quyết định ngưng tài trợ còn có nghĩa là khoản tín dụng liên quan bị hủy bỏ và chính phủ Cambodia có nghĩa vụ phải hoàn trả số tiền giành cho dự án.
Đó là khả năng hết sức thực tế, mà giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, ông Klaus Rohland từng có lần khẳng định với ban Việt ngữ đài Á châu Tự do.
Tuy nhiên, bản thông cáo viết rằng quyết định ngưng giải ngân có dụng ý cho Chính phủ Cambodia cơ hội để giải quyết, khắc phục những vấn đề, để cho các dự án được nhanh chóng tái tục.
Mỗi dự án sẽ được cấp kinh phí lại sau khi Nhà nước Cambodia áp dụng kế hoạch hành động được thỏa thuận với Ngân hàng Thế giới.