Nam Nguyên, phóng viên đài RFA
Bàn tròn trực tuyến trên VietnamNet, nguyên phó thủ tướng Vũ Khoan tiết lộ nhiều sự kiện đáng chú ý. Đọc báo trong nước trên mạng hôm nay xoay quanh đề tài này cùng một số thông tin khác.
VietnamNet đưa lên mạng 11 trang dầy dặc, ghi nhận từ bàn tròn trực tuyến với ông Vũ Khoan, nguyên phó thủ tướng, hiện nay là đặc phái viên công tác đối ngoại của thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Người điều hợp cuộc đối thoại là nhà báo Nguyễn Anh Tuấn.
Việt Nam thời bỡ ngỡ hội nhập
Ông Vũ Khoan nói rằng ông muốn chia sẻ với bạn đọc VietnamNet những trải nghiệm của riêng ông, trong suốt cuộc đời hoạt động đối ngoại trải qua những ngày đầu Việt Nam còn bỡ ngỡ khi mở cửa ra bên ngoài, cho đến lúc tự tin hội nhập cùng thế giới.
Theo lời ông Vũ Khoan, bây giờ khi nói tới Việt Nam người ta nghĩ tới một đất nước chiến đấu, 20 năm đổi mới là một đất nứơc năng động. Và tới đây sau APEC, sau WTO, Việt Nam là đất nứơc hội nhập.
Trả lời một câu hỏi về vấn đề thực tiễn hội nhập đòi hỏi gì ở giai cấp lãnh đạo của Việt Nam hiện nay, ông Vũ Khoan với kinh nghiệm bản thân cho rằng, điều quan trọng nhất là phải có tầm nhìn. Một tầm nhìn không phải chỉ giới hạn một, hai năm, năm năm mà phải rộng hơn và dài hơn.
Và theo ông trong hoàn cảnh hiện nay thì tầm nhìn đó không thể bó hẹp trong phạm vi quốc gia được nữa. Ông ví von ngừơi nào cũng cần không khí để thở và sống, cái không khí ấy là cả thế giới, nhà lãnh đạo sẽ phải thở cái không khí ấy không trốn tránh đi đâu được. Tầm nhìn của họ phải gắn với bầu không khí đó. Thở hít bầu không khí đó nếu cái mũi của nhà lãnh đạo tồi thì có thể bị hắt hơi sổ mũi. Ông Vũ Khoan giải thích cái mũi mà ông nói tới chính là nội lực và trí tuệ.
Những tiết lộ gây ngạc nhiên
Ông Vũ Khoan từng là chuyên viên rồi thứ trưởng ngoại giao, bộ trưởng thương mại và lên đến chức vụ cao nhất là phó thủ tướng phụ trách kinh tế đối ngoại.
Trước khi ông xin về hưu và rời khỏi trung ương Đảng, sự nghiệp của ông là một bề dày với các cuộc thương thuyết đàm phán, khởi sự là Hoà Đàm Paris thời gian chiến tranh, sau đó vấn đề ngừơi di tản, gia nhập ASEAN và khu mậu dịch tự do của khối này, kế đến là Hiệp Định Thương Mại Việt-Mỹ và một chặng đường dài với cuộc thương thuyết gia nhập WTO.
Một bạn đọc của VietnamNet ở Saigon lên mạng theo dõi bàn tròn trực tuyến bày tỏ cảm nghĩ của mình:
“Tôi quan tâm tới các thông tin về ông Vũ Khoan vì ông có vẻ là người trong sạch và bình dị. Những điều ông nói gây ngạc nhiên cho tôi, không ngờ ông là giới chức Nhà nứơc Việt Nam đầu tiên được vào Phòng Bầu Dục Nhà Trắng gặp gỡ tổng thống Bill Clinton lúc bấy giờ, trong dịp Việt Nam và Hoa Kỳ ký kết Hiệp Định Thương Mại Việt Mỹ.
Ông cũng làm tôi bất ngờ khi nói là lãnh vực nông nghiệp không hề yếu khi gia nhập WTO, điều làm ông lo ngại là lãnh vực dịch vụ và tài chánh ngân hàng. Trợ cấp nông nghiệp bãi bỏ không là vấn đề, theo ông Vũ Khoan thì Việt Nam nghèo quá nên chưa bao giờ trợ cấp tới hạn mức 10% giá trị sản lượng nông nghiệp, vấn đề là chỉ thay đổi hình thức trợ cấp theo qui định của WTO mà thôi.”
Vừa đàm phán vừa học hỏi
Song hành với Bàn Tròn Trực Tuyến của VietnamNet, Báo Tuổi Trẻ Online cũng đưa lên mạng một bài phỏng vấn nguyên phó thủ tứơng Vũ Khoan, đây cũng là những điều ông có đề cập trong Bàn Tròn Trực Tuyến. Theo đó ông Vũ Khoan nhận định rằng, gia nhập WTO chỉ là một biện pháp, một bước, để đất nứơc phát triển.
Tuy nhiên ông Khoan cho rằng để tận dụng được cơ hội này, vẫn còn bao nhiêu việc phải làm. Ông nói thêm là cuộc hội nhập quốc tế này là điều hoàn toàn mới mẻ với Việt Nam, chưa từng có trong lịch sử.
Bộ máy đi đàm phán WTO theo kiểu vừa học vừa làm, nhưng theo ông Vũ Khoan các đối tác đã phải ngạc nhiên vì cán bộ đàm phán học nhanh. Các cuộc đàm phán thực chất chỉ bắt đầu từ năm 2000, sáu năm trứơc đó chủ yếu chỉ là hỏi đáp, giải đáp chính sách.
Trước ngưỡng cửa WTO
Đáp câu hỏi là nếu còn giữ trọng trách quản lý, ông sẽ đưa ra những ưu tiên nào sau ngày Việt Nam gia nhập WTO. Ông Vũ Khoan nói rằng ưu tiên số 1 là đề ra ngay một chương trình hành động cụ thể dựa vào các cam kết.
Cấp chính phủ sẽ cần vạch ra một chương trình tổng thể tầm quốc gia, bao gồm việc hoàn thiện thể chế luật pháp, môi trường kinh doanh đáp ứng các yêu cầu của WTO. Bên cạnh đó theo ông Vũ Khoan là phổ biến hứơng dẫn về WTO cho ngừơi dân và cho các doanh nghiệp.
Cấp độ thứ hai là các bộ ngành cần nhặt ra các cam kết liên quan đến bộ ngành mình, để xây dựng kế hoạch hành động riêng. Cấp thứ ba theo ông Vũ Khoan là mỗi doanh nghiệp phải có kế hoạch thích nghi với những thay đổi.
Ví dụ các doanh nghiệp sản xuất sữa phải biết thuế nhập khẩu sữa là bao nhiêu, các công ty viễn thông phải biết lãnh vực viễn thông sẽ mở cửa như thế nào để đề ra các kế hoạch kinh doanh và sản xuất của mình.
Những điều ông Vũ Khoan vừa nói có hàm chứa vấn đề thông tin về WTO và các cam kết rộng lớn của VN. Đối với sự chậm trễ về thông tin, chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa ở California Hoa Kỳ bày tỏ sự e ngại:
Nếu nhà nước chỉ thông tin nhỏ giọt theo thói cũ thì sẽ lại đẻ ra nạn đầu cơ thông tin để trục lợi bất chính. Ngược lại, nếu bản văn, dù còn là ngoại ngữ, được công bố thì từng thành phần sẽ biết vì lợi ích riêng tìm ra những gì liên hệ mà phiên dịch và quảng bá.
Tất nhiên, văn kiện của nhà nước mới có giá trị pháp lý nhưng nội dung luật chơi mới là điều mà mọi người trong cuộc phải được biết. Thành phần nào phiên dịch chính xác và diễn giải rõ rệt nhất sẽ được tín nhiệm và việc thi đua tìm hiểu đó sẽ gây ra chấn động tâm lý cần thiết để người dân ý thức được là Việt Nam đang bơi ra biển lớn khởi đầu cho cuộc hành trình mới.
Những cam kết với quốc tế
Cùng về vấn đề này, tờ Thanh Niên Online trích thông tin về cuộc họp báo ngày 2/11 tại văn phòng chính phủ. Theo đó ông Trần Quốc Khánh, phó trưởng đoàn đàm phán WTO cho biết Việt Nam có khoảng 80 cam kết về mọi lãnh vực.
Một vài điều được bật mí cho thấy doanh nghiệp Nhà nứơc chỉ còn độc quyền xuất khẩu gạo đến năm 2009 về dược phẩm đến năm 2011. Về mở cửa thị trường dịch vụ thì về cơ bản giữ được mức cam kết như với hiệp định thương mại song phương Việt Mỹ.
Về phân phối hàng hoá, Việt Nam cam kết mở cửa thị trường hoàn toàn vào ngày 1/1/2009. Theo ông Trần Quốc Khánh, Việt Nam đạt được thoả thuận là chưa mở cửa thị trường với sách báo tạp chí nứơc ngoài, kể cả xăng dầu thúôc lá, gạo đường ăn và dược phẩm.
Tuy nhiên bản tin của báo Thanh Niên không nói rõ lộ trình như thế nào. Nói chung chi tiết về các lãnh vực cam kết cũng chỉ là những thông tin được loan báo ngắn ngủi và sơ sài.
Rào cản của hội nhập
Trở lại Bàn Tròn Trực Tuyến trên VietnamNet, nguyên phó thủ tứơng Vũ Khoan nhận định rằng, khát vọng Việt Nam lớn mạnh sánh vai với bè bạn năm châu đang là một khả năng hiện thực. Tuy nhiên để đạt tới mục đích đó, thứ nhất là Nhà nứơc phải gỡ bỏ được những rào cản hạn chế bứơc tiến đổi mới.
Thứ hai là có huy động được sự phấn khởi của tất cả các tầng lớp nhân dân hay không và đây chính là điều quyết định. Ông Vũ Khoan cho rằng rào cản lớn nhất là tệ tham nhũng, quan liêu cản trở cải cách hành chánh.
Muốn vươn lên thì các cấp chính quyền phải đừng gây khó cho dân cũng như đừng gây khó cho doanh nghiệp.