Hội luận về tình hình tự do ngôn luận và dân chủ ở trong nước (III)

Trà Mi, phóng viên đài RFA

Trong 2 chương trình trước, Trà Mi đã gửi đến quý vị cuộc trao đổi giữa 4 trí thức trẻ trong nước liên quan đến kỳ vọng của giới trẻ về những biến chuyển, cải tổ sau chuyến Mỹ du của thủ tướng Phan Văn Khải.

0:00 / 0:00
newspaper200.jpg
Việt Nam đã thật sự có tự do ngôn luận, tự do báo chí, và dân chủ chưa?. AFP PHOTO/HOANG DINH NAM/na.

Qua đó, các bạn Ly, Hùng, Hạnh, và Bảo đã thẳng thắn trao đổi, bày tỏ quan điểm với nhau, cũng như đề nghị những biện pháp cải thiện giáo dục, sửa đổi khung pháp lý-hành chính để tiến tới WTO.

Tuy nhiên, không khí cuộc thảo luận đặc biệt trở nên căng thẳng khi Hạnh đưa ra nhận xét rằng ở Việt Nam chưa có tự do ngôn luận, tự do báo chí, và dân chủ. Trà Mi mời qúy vị theo dõi tiếp nội dung cuộc hội luận sôi nổi xung quanh đề tài này.

Hạnh: Theo ý của tôi, đảng cộng sản phải thay đổi tư duy. Tư duy ở đây có nghĩa là phải có dân chủ trong đảng trứơc. Ngày xưa các cụ có câu là "trong có ấm ngoài mới êm". Trứơc tiên mình muốn cho dân mình tốt đẹp thì trong nội bộ đảng mình phải tốt, phải đoàn kết đã. Phải biết lắng nghe ý kiến những người bất đồng với mình . Đảng cộng sản phải chấp nhận tự do ngôn luận , tự do báo chí. Phải đối thoại với những ý kiến khác biệt trong và ngoài nứơc, giống những gì ông Phan Văn Khải đã tuyên bố với phóng viên của hãng AP.

Đảng cộng sản phải chấp nhận tự do ngôn luận , tự do báo chí. Phải đối thoại với những ý kiến khác biệt trong và ngoài nứơc, giống những gì ông Phan Văn Khải đã tuyên bố với phóng viên của hãng AP.

Ly: Nghe ý kiến của bạn, mình biết bạn cũng rất quan tâm đến sự phát triển của đất nứơc . Nhưng bạn nói là cần phải đổi mới tư duy của đảng cộng sản thì mình không biết bạn có hiểu tư duy của đảng hiện giờ như thế nào không? Và dân chủ thì nứơc mình vẫn rất ư là dân chủ đấy chứ . Có một số bộ phận nào đó, có thể là chỉ 1 bộ phận nhỏ thôi tham nhũng, độc quyền hoặc gì đó..nhưng mà nói chung tinh thần của đảng cộng sản rất ư là dân chủ, và cũng muốn hoà bình , độc lập , tự do, dân giàu nứơc mạnh đó chứ.

Theo mình hiểu dân chủ là dân làm chủ. Hiện giờ mình là 1 công dân thì mình cũng đang làm chủ đất nứơc đấy chứ , theo như những quy chế, định chế của xã hội , định chế của pháp luật. Mình tự hào về điều đó.

Hùng: Nghe 2 bạn nữ tranh luận thì mình xin có ý kiến như thế nào. Thật ra cái dân chủ mà bạn Ly nói , mình hoàn toàn không đồng ý . Thực sự ở Việt Nam thì tất cả mọi người đều nghe những khẩu hiệu rất hay , cái gì cũng "của dân , do dân và vì dân". Nhưng mà thật sự nhà nứơc Việt Nam không có lấy người dân làm gốc. Tất cả đều do đảng cộng sản đã đưa ra những chính sách và người dân phải thi hành , chứ thật sự người dân không được đóng góp ý kiến . Nếu ai nói Việt Nam có dân chủ thì mình tôn trọng ý kiến của bạn thôi, nhưng mình xin dẫn ra 2 ví dụ nhỏ thôi. Ví dụ như việc cải cách hành chính. Chính sách nhà nứơc ra cải cách hành chính 2 năm nay rồi, mà bạn đã thấy nó thay đổi được bao nhiêu chưa ? Bởi vì những tác động của người dân hoàn toàn không đến được nhà nứơc. Ví dụ thứ hai là qua chuyến đi của thủ tứơng PVKhải vừa rồi, báo chí truyền thông trong nứơc đưa tin rất rầm rộ, nhưng tất cả đều trích lựơc báo nứơc ngoài hoặc đăng tin 1 chiều, chỉ đưa những thông tin có lợi cho nhà nước , mà không đưa những tin thế giới nhận xét về Việt Nam để cho người dân Việt Nam biết. Đó cũng là thiếu tự do ngôn luận, và còn rất nhiều chuyện để nói nữa , nhưng đây là 1 buổi nói chuyện nên mình tôn trọng ý kiến của mọi người. Có người nói đã có tự do dân chủ thì chỉ trong cái dân chủ người đó hiểu thôi, chứ thật ra dân chủ thật sự nó rộng lớn lắm chứ không đơn giản tôi làm chủ....

Ly: Đúng là cái vấn đề đó thuộc vấn đề của nhà nứơc chính quyền rồi, nhưng mà ở tư cách của mình , mình hiểu dân chủ theo vị trí địa vị của mình hiện giờ, và theo nhận thức hiện giờ của mình thì mình cảm thấy rất là dân chủ. Nói như bạn thì việc cải cách hành chánh thì mình cũng biết là cũng nói nhiều rồi , hết bao nhiêu giấy mực rồi, nhưng mà chưa có được cái tốt hơn thôi. Chỉ có 1 số phần tử nào đó thôi là không làm theo đúng tinh thần của đảng cộng sản, chứ thật ra thì việc lãnh đạo của đảng cộng sản rất ư là đúng đắn. Theo mình biết là như vậy đó.

Thật sự nhà nước Việt Nam không có lấy người dân làm gốc. Tất cả đều do đảng cộng sản đã đưa ra những chính sách và người dân phải thi hành, chứ thật sự người dân không được đóng góp ý kiến.

Hùng: Mình thì tôn trọng ý kiến của bạn, nhưng....

Hạnh: Rồi, tôi xin phép. Tôi xin trả lời bạn Ly. Khi bạn nói dân chủ là do dân làm chủ, tôi hoàn toàn đồng ý. Nhưng bạn có ích kỷ cá nhân không khi bạn chỉ nhìn cho bạn. Bạn nói là với tư cách bản thân bạn, nghĩa là với những gì bạn đang có thì bạn đã thấy là tự do dân chủ. Như vậy bạn có ích kỷ cá nhân không ạ? Tôi nghĩ rằng nếu nhìn với xã hội thì bạn phải nhìn ra một góc rộng. Bạn phải nhìn ra tất cả mọi người xung quanh bạn. Còn nếu bạn chỉ nhìn cho 1 mình cá nhân bạn thì đó là điều ích kỷ. Bởi vì cái dân chủ ở đây bao gồm rất rộng. Mình nhìn thì mình phải nhìn ra tất cả với mọi người, chứ không phải chỉ nhìn cho cá nhân mình. Nếu như mình chỉ nhìn theo 1 khía cạnh giống như đảng cộng sản thì làm sao đất nứơc mình đi lên được bạn?

Trà Mi: Theo ý kiến của Hạnh, dân chủ nhìn cái nghĩa rộng hơn cho cả xã hội thì nó phải như thế nào?

Hạnh: Bây giờ mình chỉ nói như thế này nhé. Ở trong nứơc mình báo chí đã có tự do ngôn luận chưa? Tự do báo chí , tự do ngôn luận, đấy cũng là dân chủ. Tôi xin nêu dẫn chứng cho bạn nhé. Vụ 9 ngư phủ Việt Nam bị Trung Cộng sát hại từ ngày mùng 8. Các báo nứơc ngoài đã loan tin hết từ ngày mùng 8, trong khi đó các báo của mình mãi đến mùng 11 mới đưa tin , rồi những vụ biểu tình của Tây Nguyên nữa... Tất cả những vụ đó báo chí của mình đều đưa sau . Nếu có dân chủ thì tại sao báo chí của mình không lên tiếng trứơc đi ? Đợi đến khi tất cả dư luận thế giới lên án thì Việt Nam mình mới bắt đầu đưa tin, thì tôi hỏi bạn đấy có phải là tự do ngôn luận và tự do dân chủ hay không , hay muốn che dấu 1 sự thật mà không che dấu được?

Chỉ có 1 số phần tử nào đó thôi là không làm theo đúng tinh thần của đảng cộng sản, chứ thật ra thì việc lãnh đạo của đảng cộng sản rất ư là đúng đắn.

Ly: Ủa, vậy là tự do ngôn luận là múôn nói gì nói hả? Muốn nói gì nói nhưng điều đó phải phù hợp với đạo đức, với xã hội, với điều kiện cuộc sống của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia, mỗi vùng , mỗi nơi, mỗi người. Chứ đâu phải là nói tự do ngôn luận là mình muốn nói gì nói. Nói những điều đó nhưng nó phải phù hợp với đạo đức xã hội chứ. Còn bạn nói là tôi ích kỷ....

Hạnh: Ơ thế bạn nói là cái đấy không phải là đạo đức xã hội hả bạn? Bạn là con người bạn phải có lương tâm chứ ạ? Những người giết hại đồng bào mình, giết 9 ngư phủ của mình .. bạn có lương tâm hay không mà bạn nói là đạo đức xã hội . Đạo đức xã hội chính là khi bạn nhìn thấy những cái bất bình thì bạn phải lên tiếng. Bây giờ đồng bào của bạn bị giết như vậy. Cái đó nó thuộc về đạo đức quá đi chứ . Nếu bạn nói những vấn đề đó không thuộc phạm vi đạo đức thì bạn thử xem lại chính bản thân mình , hay là bạn nghĩ đó không phải là anh em ruột thịt của bạn cho nên bạn không xót?

Ly: Bạn nói quá xa rồi.

Hạnh: Không, tôi không nói quá xa. Bởi vì bạn nói là tự do ngôn luận phải nằm trong đạo đức thì tôi xin thưa với bạn đó chính là cái đạo đức. Đồng bào của mình bị giết chết thì bạn phải thấy rằng đó là cái đạo đức mà bạn phải lên tiếng.

Mời bạn muốn tham gia vào cuộc hội luận này. Xin email về Vietnamese@www.rfa.org

Trà Mi: Vâng, nãy giờ mình nghe tranh luận của 2 bạn Ly và Hạnh rồi, bây giờ Trà Mi muốn lắng nghe ý kiến của Bảo.

Bảo: Nãy giờ mình nghe ý kiến của các bạn, đúng là mỗi người có mỗi ý kiến, nhưng về phía mình thì mình vẫn ủng hộ ý kiến của bạn Ly. Mỗi ngừơi có 1 nhận xét riêng của mình, và mình phải biết là mình đang sống ở đâu, trong 1 xã hội nào. Nói về tự do ngôn luận, mình cũng đồng ý như bạn Hạnh nói là những cái việc đó khi nói ra...đúng là mình sống ở Việt Nam thì theo xã hội chủ nghĩa thì có những cái tin đôi khi không cần thiết hoặc không chính xác thì mình không cần phải đưa lên. Thành ra mình nghĩ cái điều đó cũng không phải là sai trái. Còn vấn đề dân chủ, mình thấy nếu bản thân mỗi người là người dân trong 1 nứơc đã thấy cũng có dân chủ và đã có cố gắng ngày một đi lên thì mình vẫn chấp nhận được . Và mình ủng hộ ý kiến của bạn Ly.

Hùng: Mình nghe được rất nhiều ý kiến, nhưng riêng bản thân mình thì mình nghĩ là cái dân chủ thì nó phải đi sát với ngừơi dân. Những gì người dân đóng góp cho chính quyền , nhà nứoc , thậm chí ở cấp thấp nhất thôi, thì nhà nứơc nên lắng nghe. Ở Việt Nam chưa có chuyện đó. Mình xác nhận là chưa có chuyện đó.

Bảo: Không phải . Đúng ra là mình chưa, nhưng mình sẽ thực hiện được.

Hùng: Thì vì chưa có...ở đây mình nói là chưa có ....

Người dân, nếu mà có dân chủ, người ta được quyền biết những thông tin chính xác, và được quyền biết thông tin 2 chiều. Ở Việt Nam tôi dám chắc chưa có điều đó.

Ly: Không phải là chưa có đâu, nó là chưa có triệt để thôi chứ làm sao mà chưa có đựơc. Chả lẽ Hùng không công nhận những gì nhà nứoc mình đã làm, đã đóng góp và kể cả ngừơi dân mình đóng góp để xây dựng cuộc sống ngày một tốt đẹp hơn sao? Nếu như không có thì mình đâu có đựơc cuộc sống như ngày hôm nay?

Hùng: Thật ra mình đang muốn nói như thế này. Bây giờ mình nói về tự do báo chí ,tự do ngôn luận đi. Ở đây không có ai muốn nói là mình đưa 1 cái tin sai gọi là tự do ngôn luận cả . Nhưng ở đây, người dân, nếu mà có dân chủ, người ta được quyền biết những thông tin chính xác, và được quyền biết thông tin 2 chiều. Ở Việt Nam tôi dám chắc chưa có điều đó. Tất cả những thông tin mà nhà nứơc cho là trái chiều thì chúng tôi phải tìm hiểu trên mạng internet, mà những trang web đó đều bị nhà nứơc đặt từơng lửa ngăn chặn. Cho nên rất khó để tìm hiểu. Còn ngoài ra, những báo chí nứơc ngoài mà tôi tìm hiểu về chuyến đi của thủ tứơng, tôi thấy so với báo trong nứơc thì báo trong nứơc thiếu rất nhiều. Tôi không nói là sai bởi vì chuyến đi này được truyền hình ra rất nhiều nứơc, nhưng tôi nói là thiếu. Thông tin trong nứơc đưa rất thiếu cho người dân, người dân không được biết những chuyện đó. Ngoài ra còn rất nhiều những chuyện khác nữa, mà đó là quyền của người dân được biết ,đựơc học hỏi.

Ly: Thì mỗi người dân mình cùng đóng góp cùng xây dựng , chứ đâu phải là mình cứ ngồi chờ, cứ nói là nhà nứơc làm vầy làm kia cho mình mà mình không đóng góp đúng không?

Hùng: Thật ra mình hiểu ý của Ly chứ. Tất cả người đang nói chuyện ở đây đều quan tâm đến đất nứơc . Đó là điểm chính xác, nhưng Ly có hiểu rằng ở đất nứơc mình có những cái gọi là độc quyền yêu nứơc đúng không?

Ly: Mình biết là còn có nhiều điều chưa tốt đẹp nhưng mình vẫn có niềm tin chứ, tin là một ngày mai nào đó nó sẽ tốt đẹp hơn .

Trà Mi: Ly, bạn vừa mới nói là bạn cũng công nhận là trong nứơc vẫn còn nhiều cái chưa tốt đẹp. Vậy thì tóm lại, theo quan sát của mình nãy giờ thì mình thấy mặc dù có bạn cho là mình đã có dân chủ trong nứơc, có bạn nói là chưa có dân chủ, nhưng các bạn cùng gặp nhau ở 1 điểm nhìn nhận là mình vẫn còn nhiều cái thiếu sót, nhiều khuyết điểm cần phải cải thiện tốt hơn.

Ly: Đúng rồi.

Có 1 câu ngạn ngữ như thế này "Không phải ai cừơi với anh đều là bạn của anh, và ngựơc lại không phải ai làm cho anh nỗi giận thì cũng là kẻ thù của anh." Tôi chỉ xin nói là rất tiếc câu này chưa được đảng cộng sản tham khảo.

Hạnh: Có 1 câu ngạn ngữ như thế này "Không phải ai cừơi với anh đều là bạn của anh, và ngựơc lại không phải ai làm cho anh nỗi giận thì cũgn là kẻ thù của anh." Tôi chỉ xin nói là rất tiếc câu này chưa được đảng cộng sản tham khảo, như chị đã thấy, những người tù chính trị bị họ bắt , họ đã gán ghép cho cái tội là phản động thế nọ thế kia. Theo tôi, họ không phản động, cũng chẳng là tay sai cho đế quốc Mỹ hay cho ai cả. Họ là những người dám nói dám làm , dám nêu lên ý kiến cá nhân của họ. Vậy theo tôi, dân chủ ở đây là nếu anh nói có dân chủ thì anh phải biết chấp nhận và lắng nghe những ý kiến của người khác cho dù là khác biệt với mình . Anh chấp nhận dân chủ mà anh lại ghép tội những điều trái ngựơc với mình là phản động . Như vậy thì tôi nghĩ rằng họ chưa thực thi đúng dân chủ.

Trà Mi: Vì thời gian chương trình có hạn , Trà Mi xin được tạm ngưng cuộc thảo luận tại đây. Xin chân thành cảm ơn các bạn đã góp tiếng trong chương trình hôm nay.

Trứơc những lưu tâm của quốc tế về tình hình tự do tôn giáo tại Việt Nam , giới trẻ trong nứơc nhận định ra sao về vấn đề này? Mời quý vị đón nghe trong chuyên mục Phụ Nữ tuần tới.

Trà Mi kính chào.