Trà Mi, phóng viên đài RFA
Sau khi nghe chương trình Sức Khoẻ và Đời Sống tuần trước, chắc nhiều thính giả đã bắt đầu chú ý đến việc bổ sung chất omega-3 và tìm kiếm các nguồn cung cấp loại acid béo này cho cơ thể vì các công dụng đa dạng của nó, nhứt là ngăn ngừa bệnh tim mạch.
Ngoài các nguồn cung cấp omega-3 từ thiên nhiên, trên thị trừơng hiện nay xuất hiện rất nhiều loại thuốc viên omega-3 với vô số lời quảng cáo rất hấp dẫn. So sánh tác dụng của thuốc với chất omega-3 tự nhiên trong thực phẩm có những đặc điểm gì khác biệt? Nguồn nào tốt hơn? Và để có được lựơng omega-3 cần thiết, chúng ta cần lưu ý những gì?
Mời quý vị nghe những lời khuyên từ giới chuyên môn, qua phần trao đổi tiếp theo với Bác sĩ Trần Văn Sáng, hiện đang hành nghề tại Hoa Kỳ.
Trà Mi : Nhiều người uống viên Omega-3 như một hình thức bổ sung dinh dưởng cho cơ thể thay vì những loại thức phẩm đó, thưa Bác Sĩ. Vậy thì ý kiến của giới chuyên môn về việc uống viên Omega-3 như thế nào? Nên hay không nên? Và nếu mà so sánh tác dụng của thuốc Omega-3 với chất Omega-3 tự nhiên trong thực phẩm thì có gì khác biệt hay không?
Bác sĩ Trần Văn Sáng : Nếu nghiên cứu thì cần phải phân biệt hai loại: (1) Những loại bán trên thị trường thì người ta sử dụng loại trong dầu cá là "fish oil", thì thật sự khi ta sử dụng liều thuốc như vậy phải cẩn thận, phải nhìn viên thuốc, phải đọc kỹ hàm lượng của chất Omega-3 ở trong viên thuốc dầu cá.
Tất cả các viên đó đều giống nhau ở chỗ màu trong, giống như một loại dầu nhưng để trong viên như vậy. Thật ra về phương diện người tiêu thụ thì phải cẩn thận nhìn những lọ thuốc và tìm hiểu hàm lượng chất Omega-3 trong đó. Và điều quan trọng nhứt là không bao giờ sử dụng quá liều cần thiết, tức là không quá liều 1.6 gr - liều trung bình cho một người đàn ông và 1.1 gr cho một phụ nữ.
Hiện nay thì những khuyến cáo của Hội Y Học cho thấy là đừng có sử dụng quá 3 gr Omega-3 trong một ngày. Thành ra quý vị nên nhớ điều này là khi sử dụng những dầu cá hay là chất Omega-3 bán trên thị trường thì nên chú ý những liều lượng ghi trên lọ thuốc để đừng có sử dụng quá liều.
Hiện nay thì những khuyến cáo của Hội Y Học cho thấy là đừng có sử dụng quá 3 gr Omega-3 trong một ngày. Thành ra quý vị nên nhớ điều này là khi sử dụng những dầu cá hay là chất Omega-3 bán trên thị trường thì nên chú ý những liều lượng ghi trên lọ thuốc để đừng có sử dụng quá liều.
Và đặc biệt là nếu đang uống những loại thuốc loảng máu giống như là Aspirine, hay những loại giống như Coumadin tức là loại thuốc giúp cho loảng máu, hay là loại Flaric thì cần phải cẩn thận hơn nữa và nên tham khảo ý kiến với bác sĩ, tại vì cái khả năng làm cho loảng máu sẽ tăng lên rất là nhiều và có thể gây ra những biến chứng.
(2) Còn nếu chúng ta so sánh Omega-3 với những chất Omega tự nhiên thì thực sự tất cả những nghiên cứu cho thấy là có sự khác biệt không lớn lắm giữa Omega tự nhiên và những chất Omega trong viên thuốc. Nhưng điều quan trọng nhứt là đối với Omega tự nhiên thì sự hấp thụ dễ dàng hơn, tại vì khi chúng ta ăn thục phẩm tự nhiên thì liều lượng Omega-3 vào cơ thể được hấp thụ dưới dạng thực phẩm tự nhiên.
Còn khi sử dụng loại thuốc Omega-3 thì thường thấy có những phản ứng phụ, thí dụ như hơi bị đầy bụng. Đôi khi có nhiều người uống bi tiêu chảy. Và nếu họ bị phản ứng với cá thì đôi khi họ uống những viên Omega-3 mà lấy từ những dầu cá (fish oil) thì họ bị phản ứng dị ứng ngoài da, v.v.
Điều quan trọng nhứt cần nhớ là nếu chúng ta sử dụng được những loại thực phẩm cung cấp cho cơ thể những loai Omega-3 thì tốt hơn là chúng ta sử dụng những loại thuốc viên. Nhưng có điều mà quý vị cần nhớ là những loại thuốc viên thì nếu với kỹ thuật cao người ta có thể tạo ra những viên thuốc thuần tuý chất Omega-3 mà không bị ảnh hưởng bởi chất độc khác chứa trong thực phẩm.
Thí dụ nếu chúng ta ăn cá nhiều thì đôi khi chúng ta phải lựa chọn những loại cá như cá hồi, cá thu v.v. thì thường có hàm lượng cao chất thuỷ ngân mà nếu sử dụng nhiều quá những loại cá như vậy mà không có chọn lọc thì đôi khi chúng ta lại bị một phản ứng phụ do từ thiên nhiên đem đến.
Thành ra trong những trường hợp khi mà cần phải sử dụng những liều cao chất Omega-3 để trị liệu thì người ta sử dụng những loại thuốc viên hơn là khuyến cáo sử dụng những loại thực phẩm trong thiên nhiên. Nhưng nếu chúng ta không ở trong trường hợp chữa bệnh, theo ý kiến bác sĩ thì nên sử dụng những loại thực phẩm thiên nhiên là tốt hơn.
Trà Mi : Dạ. Thưa Bác Sĩ, ngoài đối tượng là những trẻ sơ sinh thì những đối tượng nào, những lứa tuổi nào cần đặc biệt bổ sung chất Omega-3 acid béo này? Bác sĩ Trần Văn Sáng : Những nghiên cứu cho thấy là phụ nữ mang thai nếu không sử dụng đủ liều lượng Omega-3 thì đứa trẻ sinh ra đời đôi khi có phản ứng phụ giống như là những hoạt động về trí não bị suy giảm hay là có những biến chứng về mắt, về thần kinh mắt, v.v.
Chính vì vậy mà các bà mẹ trong khi mang thai thì được khuyến cáo sử dụng nhiều những loại thực phẩm có nhiều chất Omga-3 này. Nhưng họ cũng được khuyến cáo là không được sử dụng những loại cá mang hàm lượng thuỷ ngân rất nhiều, vì vậy nên chọn những loại cá để ăn như cá hồi loại nhỏ chứ không nên mua loại to. Đó là cách để phòng tránh những hậu quả phụ có thể xảy ra khi sử dụng những thực phẩm thiên nhiên.
Đôi khi chúng ta cần phải tăng thêm những liều thực phẩm như trái kiwi và ăn thêm những loại hạt khác nhau để lấy những nguồn thực phẩm có Omega-3 thay vì ăn cá không.
Trà Mi : Ngoài ra,, trong những độ tuổi nào, như thành phần thanh niên hay những người cao niên cần đặc biệt lưu ý phải bổ sung Omega-3, thưa Bác Sĩ?
Bác sĩ Trần Văn Sáng : Theo ý bác sĩ thì chất Omega-3 là chất rất cần thiết cho cơ thể và nó có khả năng bảo vệ cơ thể, thanh ra nếu sử dụng hàm lượng vừa đủ chất Omega-3 này, không cần phải uống thuốc, nhưng mà chúng ta chỉ cân đổi cách ăn uống thôi.
Và điều bác sĩ khuyên cho giới bình dân, những người thiếu nữ mang thai, thanh niên hay là những người lớn tuổi mà có nguy cơ bị về tim hay nguy cơ về cao máu, hay nguy cơ tăng chất mỡ (Cholesterol) trong máu, thì họ nên đổi cách ăn uống lại, ăn nhiều cá, nhiều rau cải và sử dụng những loại dầu ăn tốt, tránh những đồ chiên dòn v.v. Đó là những thực phẩm có thể mang lại những bất lợi cho cơ thể.
Thí dụ nên chọn nhiều cá hơn là ăn thịt, nên ăn nhiều những loại trái cây, đặc biệt là trái kiwi, hay là những loại rong biển. Rong biển cũng có cái lợi là có nhiều chất Omega-3 tại vì cá thường ăn những loại rong biển này chính vì vậy mà trong cá có nhiều chất Omega-3.
Ngoài ra trong thực phẩm nên chọn thêm những loại hạt mà ăn, tránh những loại dầu có nhiều phản ứng nặng nề như là dầu mè, dầu dừa. Nên chọn dầu Olive hay dầu cải. Đó là những nguyên tắc về thực phẩm mà chúng ta nên áp dụng thay vì phải chọn uống thuốc. Trong trường hợp cần thiết thì người thầy thuốc sẽ hướng dẫn cho chúng ta cách nào để sử dụng loại thuốc cho đúng.
Trà Mi : Và cuối cùng Bác Sĩ có những lời khuyên nào muốn trình bày thêm hoặc những điều gì khác cần lưu ý mà Bác Sĩ muốn nhắn gửi thêm hay không ạ?
Bác sĩ Trần Văn Sáng : Omega-3 được đưa ra thị trường rất là nhiều và nếu chúng ta chỉ nghe một mặt thôi từ giới tung ra trên thị trường thì mình nghe toàn là những điều rất là tốt, rất là hấp dẫn, nhưng thực sự phải lưu ý mặt trái của Omega-3, tức là nếu chúng ta sử dụng quá liều hay là nhiều liều quá thì cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động về loảng máu trong cơ thể.
Bác sĩ khuyên là những người bệnh nào nếu đang uống những loại thuốc loảng máu như aspirin, coumadin hay là chất flaric thì nên tham khảo với thầy thuốc của mình về việc sử dụng những loại Omega-3 này.
Và điều bác sĩ khuyên cho giới bình dân, những người thiếu nữ mang thai, thanh niên hay là những người lớn tuổi mà có nguy cơ bị về tim hay nguy cơ về cao máu, hay nguy cơ tăng chất mỡ (Cholesterol) trong máu, thì họ nên đổi cách ăn uống lại, ăn nhiều cá, nhiều rau cải và sử dụng những loại dầu ăn tốt, tránh những đồ chiên dòn v.v. Đó là những thực phẩm có thể mang lại những bất lợi cho cơ thể.
Còn vấn đề sử dụng thuốc mỗi ngày, dùng thuốc Omega-3 trên thị trường thực sự thì bác sĩ không nghĩ đó là điều mà bác sĩ khuyên mọi người nên làm. Chúng ta chọn những gì thiên nhiên gần gũi với cơ thể hơn, thì càng gần với thiên nhiên chừng nào thì chúng ta thấy sức khoẻ sẽ được tốt hơn.
Trà Mi : Dạ vâng. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn thời gian và sự cộng tác của Bác Sĩ dành cho chương trình Sức Khoẻ & Đời Sống, và xin được tái ngộ với Bác Sĩ trong những đề tài khác vào những chương trình sau.
Với những thông tin và những lời khuyên bổ ích mà Bác sĩ Sáng vừa cung cấp, Trà Mi hy vọng rằng chất Omega-3 acid béo sẽ được chú ý nhiều hơn trong mỗi thực đơn gia đình Việt Nam.
Chương trình "Sức khoẻ và đời sống" tuần này xin dừng lại tại đây. Hẹn tái ngộ cùng quý vị và các bạn vào sáng Thứ Năm tuần sau. Trà Mi thân ái kính chào.