Tìm hiểu bệnh viêm não Nhật Bản B (phần 1)

Trà Mi, phóng viên đài RFA

Ở Việt Nam, vào những tháng mưa nhiều, nhiệt độ cao, muỗi gia tăng cũng chính là thời điểm phát nhiều dịch bệnh. Trong số này có bệnh viêm não Nhật Bản B, một căn bệnh nguy hiểm hay gặp ở trẻ em. Bệnh này không chỉ gây tỷ lệ tử vong cao, mà thậm chí trong các trường hợp được cứu sống cũng khó tránh khỏi những di chứng nặng nề về sau.

• Bấm vào đây để nghe tiết mục này
• Download story audio

Viêm não Nhật Bản B: Nguy hiểm nhưng có thể đề phòng. AFP PHOTO

Với sự cộng tác của bác sĩ Viên, chuyên khoa nhi đang hành nghề tại Sài Gòn, bắt đầu từ tuần này chương trình “Sức khoẻ và đời sống” mời quý vị cùng tìm hiểu về căn bệnh viêm não Nhật Bản, hình thức lây lan của bệnh, cách thức điều trị, và những điều các bậc phụ huynh cần lưu ý để giúp trẻ phòng tránh căn bệnh này.

Khái quát căn bệnh

Trà Mi: Mở đầu loạt bài này, xin bác sĩ giới thiệu khái quát bệnh viêm não Nhật Bản B ở trẻ em là gì?

Bác sĩ Viên: Bệnh viêm não Nhật Bản là một nhiễm trùng của hệ thần kinh trung ương. Tuỳ theo vị trí giải phẫu học, ngừơi ta chia ra gọi là viêm não hay viêm màng não. Viêm não chủ yếu làm ảnh hưởng đến chức năng tri giác. Người bệnh có triệu chứng hôn mê hay co giật, kích thích, bức rức.

Viêm não có nhiều nguyên nhân, có thể là do vi trùng, ký sinh trùng, hay siêu vi trùng. Phổ biến ở Việt Nam là bệnh viêm não Nhật Bản B, do 1 loại siêu vi trùng gây nên. Con siêu vi trùng này có khả năng ký sinh ở các loài heo, chim chóc…và đựơc truyền sang ngừơi bởi các con vật trung gian như muỗi.

Bệnh viêm não Nhật Bản là một nhiễm trùng của hệ thần kinh trung ương. Tuỳ theo vị trí giải phẫu học, ngừơi ta chia ra gọi là viêm não hay viêm màng não. Viêm não chủ yếu làm ảnh hưởng đến chức năng tri giác. Người bệnh có triệu chứng hôn mê hay co giật, kích thích, bức rức.

Trà Mi: Ở Việt Nam, trẻ em bị viêm não Nhật Bản rất nhiều. Nguyên nhân vì sao trẻ em là đối tượng bị lây bệnh chủ yếu, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Viên: Bệnh viêm não Nhật Bản có thể xảy ra ở cả trẻ em và ngừoi lớn, nhưng vì trẻ em có tính cảm nhiễm cao hơn, nếu chưa được miễn dịch. Ngoài ra, trẻ em có ý thức phòng vệ kém hơn, dễ bị muỗi chích hơn.

Trà Mi: Đặc điểm biểu hiện của bệnh viêm não Nhật Bản B ra sao? Làm thế nào để nhận biết đựơc bệnh này?

Bác sĩ Viên: Giống như các loại viêm não khác, viêm não Nhật Bản B có những biểu hiện về tri giác, tức là ngừơi bệnh hoặc là bị rất là kích thích, bức rức, hoặc bị hôn mê ở nhiều mức độ khác nhau, không được tỉnh táo. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể bị co giật, yếu liệt nửa chi.

Triệu chứng

Trà Mi: Có kèm theo những triệu chứng sốt?

Bác sĩ Viên: Nói chung tất cả các loại nhiễm trùng đều kèm theo triệu chứng sốt. Gần đây ở các tỉnh phía Nam, báo chí cũng nói nhiều đến các loại viêm não khác như viêm não do vi trùng đường ruột, nhất là Enterovirus tuýp 71, gây ra dịch và có những diễn tíên dẫn đến viêm não rất cấp tính, hay viêm não Herpes, với những biểu hiện về tâm thần và diễn tiến bệnh nặng hơn.

Đối với viêm não Nhật Bản, vấn đề điều trị cũng rất khó khăn vì do siêu vi trùng nên không có kháng sinh đặc hiệu tác động trực tiếp lên con siêu vi trùng viêm não Nhật Bản. Cho nên, vấn đề chính vẫn là phòng ngừa.

Trà Mi: Nếu bệnh này không đựơc phát hiện, điều trị kịp thời sẽ gây ra biến chứng gì, nguy hại ra sao?

Đối với viêm não Nhật Bản, vấn đề điều trị cũng rất khó khăn vì do siêu vi trùng nên không có kháng sinh đặc hiệu tác động trực tiếp lên con siêu vi trùng viêm não Nhật Bản. Cho nên, vấn đề chính vẫn là phòng ngừa.

Bác sĩ Viên: Trong trường hợp phát hiện sớm và điều trị, nếu người bệnh qua khỏi thì cũng khó tránh những biến chứng về thần kinh, ảnh hửơng đến sự phát triển trí tuệ. Đối với các trẻ nhỏ thường bị chậm phát triển tâm thần vận động, hoặc bị điếc.

Phương pháp điều trị và phòng ngừa

Trà Mi: Các phương pháp điều trị đối với viêm não Nhật Bản B ra sao?

Bác sĩ Viên: Hiện nay, việc điều trị viêm não Nhật Bản B, một loại nhiễm trùng nặng, thì chủ yếu vẫn dựa vào khả năng hồi sức của ngừơi bệnh, chứ chưa có thuốc đặc trị. Một số loại viêm não do siêu vi có thuốc đặc trị như Herpes, còn đa số các loại viêm não khác nguyên nhân do siêu vi trùng thì chưa có thuốc đặc trị, trong số này có cả viêm não Nhật Bản B.

Người bệnh qua khỏi chủ yếu nhờ khả năng hồi sức và đề kháng. Khó khăn trong điều trị không chỉ ở Việt Nam mà khắp nơi trên thế giới cũng vậy, vì không có thuốc đặc trị. Việc cứu sống và hạn chế di chứng nhiều hay không chỉ nhờ vào khả năng hồi sức của chính ngừơi bệnh mà thôi.

Trà Mi: Vì sao trẻ em ở Việt Nam lại mắc căn bệnh này nhiều đến nỗi thành dịch, mỗi năm đều có vài đợt dịch, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Viên: Vấn đề vệ sinh môi trường là một nguyên nhân quan trọng của các loại dịch bệnh. Bệnh viêm não B bị lây truyền qua vật trung gian là muỗi. Nếu vệ sinh môi trừơng không tốt, muỗi mang mầm bệnh có thể phát tán bệnh thành dịch rất nhanh chóng.

Điều cần nhấn mạnh ở đây là bệnh viêm não Nhật Bản B hoàn toàn có thể phòng được bằng thuốc chủng ngừa, mà thuốc này ở Việt Nam đã sản xuất đựơc theo công nghệ của Nhật.

Viện vệ sinh dịch tễ trung ương từ nhiều năm nay đã sử dụng công nghệ mua lại của Nhật để sản xuất vaccine ngừa viêm não B, tương đối đảm bảo nhu cầu trong nứơc. Ngoài ra trên thị trường cũng có một số thuốc nhập từ nứơc ngoài như Hàn Quốc.

Hiện nay thuốc chích ngừa viêm não Nhật Bản B không đựơc cung ứng hoàn toàn trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Chỉ ở những địa phương có dịch cao như các tỉnh phía Bắc hay cao nguyên Nam Trung Bộ thì được chích ngừa viêm não Nhật Bản miễn phí. Các địa phương khác, ít phát dịch hơn thì ngừơi dân phải tự trang trải chi phí.

Trà Mi: Việc tiêm phòng viêm não Nhật Bản B có chương trình miễn phí hay không?

Bác sĩ Viên: Hiện nay thuốc chích ngừa viêm não Nhật Bản B không đựơc cung ứng hoàn toàn trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Chỉ ở những địa phương có dịch cao như các tỉnh phía Bắc hay cao nguyên Nam Trung Bộ thì đựơc chích ngừa viêm não Nhật Bản miễn phí. Các địa phương khác, ít phát dịch hơn thì ngừơi dân phải tự trang trải chi phí.

Trà Mi: Chi phí có cao không?

Bác sĩ Viên: Do đựơc sản xuất trong nứơc nên chi phí cho các mũi tiêm ngừa viêm não B không cao lắm. Một liều 0,5ml cho các cháu dứơi 3 tuổi thường khoảng 15 ngàn đồng, tương đối thấp so với các loại thuốc chủng khác.

Trà Mi: Nên tiêm phòng vaccine viêm não Nhật Bản cho trẻ từ lúc nào? Tổng cộng cần bao nhiêu mũi tiêm? Những điều gì cần lưu ý để phòng tránh căn bệnh này cho trẻ? Mời quý vị theo dõi phần tiếp theo trong chương trình “Sức khoẻ và đời sống” sáng thứ sáu tuần sau.

(Xin theo dõi toàn bộ nội dung cuộc phỏng vấn trong phần âm thanh bên trên)

Chương trình này chỉ nhằm cung cấp kiến thức tổng quát về sức khoẻ. Cho các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin liên lạc trực tiếp với bác sĩ cuả quí vị để được thăm khám trực tiếp.

Thông trên mạng

- THÔNG TIN VỀ BỆNH VIÊM NÃO NHẬT BẢN B

- Viêm não Nhật Bản B: Nguy hiểm nhưng có thể đề phòng

- Viêm não – Wikipedia tiếng Việt

- CDC: Encephalitis, Japanese

- Japanese B encephalitis