អ្នកច្បាប់ និងអ្នកធ្វើការលើកស្ទួយវិស័យព័ត៌មានអះអាងថា សេរីភាពសារព័ត៌មានសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិត្រូវបានធានានៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានផ្ដល់សច្ចាប័នទទួលស្គាល់ផង។
ផ្ទុយទៅវិញ ក្រុមអ្នកច្បាប់ពន្យល់ថា អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលឃាត់ខ្លួនអតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីនោះ គឺរដ្ឋាភិបាលចង់ចាត់ការស្ថាប័នរបស់អាស៊ីសេរី ទាំងមូលទៅវិញទេ មិនមែនអតីតបុគ្គលិកទាំងពីរនាក់នោះទេ។
អ្នកធ្វើការលើកស្ទួយវិស័យព័ត៌មាន និងអ្នកច្បាប់ចាត់ទុកការចាប់អតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរី ពីរនាក់យកទៅឃុំឃាំងនោះ គឺជាទង្វើរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលបានធានាឲ្យពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិចែករំលែកព័ត៌មាន និងទទួលព័ត៌មានដោយសេរី។
នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលព័ត៌មានដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ លោក ប៉ា ងួនទៀង មានប្រសាសន៍ថា គ្មានច្បាប់ណាមួយហាមមិនឲ្យយកព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសនោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា ទោះបីជាបុគ្គលិកអាស៊ីសេរី បានឈប់ពីការងារ ឬមិនឈប់ក៏ដោយ គឺពួកគេមានសិទ្ធិពេញលេញនៅក្នុងការប្រមូលព័ត៌មាន ឬថតរូបភាពផ្សេងៗ នៅទីតាំងសាធារណៈ លើកលែងតែនៅក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋដែលត្រូវបានហាមឃាត់៖ «»។
អតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរី ២រូប គឺលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក សុជាមេត្តា មកទល់ពេលនេះ អាជ្ញាធរនៅតែបន្តឃុំខ្លួននៅឡើយ ក្រោយពីឃាត់ខ្លួនពួកគេកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា នៅក្នុងបន្ទប់ជួលនៃសណ្ឋាគារ ម៉ារ៉ាឌី ស្ថិតក្នុងខណ្ឌមានជ័យ ជិតគល់ស្ទឹងមានជ័យ ក្រុងភ្នំពេញ។
ការចុះចាប់ខ្លួនអតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរី ទាំងពីររូបនេះ ដឹកនាំដោយសមត្ថកិច្ចចម្រុះ និងព្រះរាជអាជ្ញារងសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក អ៊ុំ សុភ័ក្រ។
អាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងលោក អ៊ុំ សុភ័ក្រ ដើម្បីសួរអំពីបញ្ហានេះបាននៅឡើយទេ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែវិច្ឆិកា។ ក៏ប៉ុន្តែកាសែតក្នុងស្រុកបានស្រង់សម្ដីព្រះរាជអាជ្ញារងនៃតុលាការក្រុងភ្នំពេញ លោក អ៊ុំ សុភ័ក្រ ចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៥ វិច្ឆិកា ថា គិតមកដល់ពេលនេះ គេនៅមិនទាន់អាចសន្និដ្ឋានបាននៅឡើយទេ ដោយគ្រាន់តែដាក់ការសង្ស័យ។ ព្រះរាជអាជ្ញារងរូបនេះត្រូវបានកាសែតចុះផ្សាយថា រឿងដែលនៅមានមន្ទិលសង្ស័យថា គ្រាន់តែជួលស្ទូឌីយោថតសំឡេងចាំបាច់អ្វីជួលបន្ទប់ដល់ជាង ២០០ដុល្លារក្នុងមួយខែ ហើយនៅជាន់ទី៧ ផង។
មន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ មានប្រសាសន៍ថា ខាងសមត្ថកិច្ចបានរកភស្តុតាងខ្លះនៅក្នុងបន្ទប់ស្ទូឌីយោរបស់លោក អ៊ួន ឈិន ដែលមានចំណុចមួយចំនួនធ្វើឲ្យសង្ស័យទាក់ទងនឹងការធ្វើព័ត៌មានបញ្ជូនទៅក្រៅប្រទេស តែលោក ខៀវ សុភ័គ មិនបានបញ្ជាក់ថា ភស្តុតាងអ្វីច្បាស់លាស់នោះទេ៖ «»។
ទាក់ទងនឹងកាលើកឡើងនេះ លោក ប៉ា ងួនទៀង បានឆ្លើយតបហាក់បីដូចជាអស់សំសំណើចទៅលោក ខៀវ សុភ័គ វិញថា សមត្ថកិច្ចត្រូវតែបង្ហាញពីតម្លាភាព និងផ្ដល់ភាពយុត្តិធម៌ជូនអតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរី ទាំងពីររូបនេះ មិនមែនយកបញ្ហាការបង្កើតស្ទូឌីយោនេះជាភស្តុតាងដើម្បីដាក់បន្ទុកនោះឡើយ៖ «»។
លោកមេធាវី ហុង គឹម សួន ធ្លាប់បានបញ្ជាក់ថា គ្មានច្បាប់ណាមួយដែលហាមឃាត់ និងផ្ដន្ទាទោសអ្នកសារព័ត៌មាន ឬពលរដ្ឋដែលរាយការណ៍រឿងពិតនៃទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែងកើតឡើងនៅក្នុងសង្គមនោះទេ។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ លោកចង់បញ្ជាក់ថា ទោះបីជាអតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរី ទាំងពីររូបនេះបានឈប់ពីការងារ ឬនៅបន្តការងារក្ដី គឺគ្មានច្បាប់ណាមួយដើម្បីចាប់ខ្លួនពួកគេដោយគ្រាន់តែបំពេញវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួននោះឡើយ៖ «ដូចជារាល់ថ្ងៃអ៊ីចឹង ប៉ុស្តិ៍វិទ្យុ FM នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ប្រជាពលរដ្ឋរាប់រយរាប់ពាន់ ប្រហែលរាប់ម៉ឺននាក់ណាស់ ដូចនៅក្នុងប៉ុស្តិ៍វិទ្យុ ABC ជាដើម មិនចាំបាច់ថាពួកគាត់ចុះបញ្ជីជាអ្នកកាសែតទេ គាត់ផ្ដល់ព័ត៌មានទៅវិទ្យុផ្សាយដោយមិនចាំបាច់សុំច្បាប់អ្នកណាដូចជាអត់មានទោសពៃរ៍អ៊ីទេ ព្រោះគាត់មើលឃើញការពិតជាក់ស្តែង»។
មន្ត្រីអង្កេតផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា ការប្រមូលព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឲ្យស្ថាប័នបរទេសណាមួយនោះ ក៏គ្មានច្បាប់ណាមួយហាមប្រាមដែរ។ លោកបញ្ជាក់ថា សារព័ត៌មានច្រើនកំពុងតែធ្វើសកម្មភាពរបស់ខ្លួននៅកម្ពុជា មិនមែនមានតែវិទ្យុអាស៊ីសេរី នោះទេ។ លើសពីនេះទៀត អតីតអ្នកសារព័ត៌មានអាស៊ីសេរី ក៏មិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសអ្វីជាក់ស្ដែងនោះដែរ៖ «»។
បន្ថែមពីនេះទៀត លោក ហុង គឹមសួន ក៏ធ្លាប់អះអាងដែរថា ចំពោះអ្នកសារព័ត៌មានដែលយកព័ត៌មាននៅក្នុងស្រុកឱ្យស្ថាប័នព័ត៌មាននៅក្រៅប្រទេសដើម្បីផ្សព្វផ្សាយបន្តនោះ ក៏គ្មានទោសអ្វីដែរឱ្យតែអ្នកទាំងនោះគោរពទៅតាមវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន ប៉ុន្តែអ្នកសារព័ត៌មានទាំងនោះនឹងទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ ប្រសិនបើរាយការណ៍អំពីព័ត៌មានទាក់ទងនឹងសន្តិសុខជាតិ៖ «យកព័ត៍មានពីសន្តិសុខផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសជាតិនោះ យកទៅផ្សព្វផ្សាយឱ្យបែកការណ៍រឿងការពារសន្តិសុខផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសជាតិរបស់គេ អាហ្នឹងគេចាប់ ឬក៏គេហាមឃាត់ ច្បាប់គេតឹងតែងណាស់ ប៉ុន្តែបើសិនជាអ្នកយកព័ត៌មាននៅក្នុងស្រុកនោះ គេបញ្ចូនទុកអ្វីដែលវាកើតឡើង វាមិនមែនជាទាក់ទិនជាមួយនឹងសន្តិសុខផ្ទៃក្នុងដែលនាំឱ្យប្រទេសជាតិក្រឡាប់ចាក់ ឬក៏ចលាចលនោះទេ អាហ្នឹងគឺខ្ញុំមិនដឹងថាខុសច្បាប់អ្វីទេ»។
មាត្រា១៩ នៃសេចក្តីប្រកាសជាសកលអំពីសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ចែងថា មនុស្សម្នាក់ៗមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងយោបល់។ សេរីភាពនេះរួមមានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិដោយគ្មានការរារាំង និងសិទ្ធិដើម្បីស្វែងរក ទទួល និងផ្តល់ព័ត៌មាន និងគំនិតតាមរយៈផ្សព្វផ្សាយបែបណាក៏បានដោយមិនគិតពីព្រំដែន។
មាត្រា៣១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ កឋាខ័ណ្ឌទី១ ចែងថា ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទទួលស្គាល់ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ សេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញា ព្រមទាំងអនុសញ្ញាទាំងឡាយទាក់ទងទៅនឹងសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនារី និងសិទ្ធិកុមារ។
រីឯមាត្រា៤១ នៃរដ្ឋធម្មនុញវិញចែងថា ពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ។
នាយកវិទ្យាស្ថានកម្ពុជាសម្រាប់ការសិក្សាផ្នែកសារព័ត៌មាន លោក មឿន ឈានណារិទ្ធិ មានប្រសាសន៍ថា ជារៀងរាល់ការបោះឆ្នោតជិតមកដល់ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញអ្នកសារព័ត៌មានតែងតែកើតមានឡើង តែលោកសង្ឃឹមថា ស្ថានភាពរឹតត្បិតនេះនឹងបន្ធូរឡើងវិញក្រោយពីការបោះឆ្នោត៖ «»។
របាយការណ៍របស់មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ឲ្យដឹងថា អ្នកសារព័ត៌មានតែងតែរងការគំរាមកំហែង ការចាប់ខ្លួន និងការបាញ់សម្លាប់ជាដើម។ គិតពីឆ្នាំ១៩៩៣ មក អ្នកសារព័តមានប្រមាណ ១៤នាក់ ត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់ ហើយមកទល់ពលនេះ ករណីទាំងនោះរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់ចាប់ឃាតកបានឡើយ។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិ អន្តរជាតិ បានថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលចំពោះការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន ពិសេសរដ្ឋាភិបាលបានបិទស្ថានីយវិទ្យុក្នុងស្រុកដែលផ្សាយបន្តវិទ្យុអាស៊ីសេរី វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក(VOA) វិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ (VOD) ជាង ៣០ស្ថានីយ បិទកាសែតបរទេស ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី (The Cambodia Daily) ការបិទអង្គការអន្តរជាតិ NDI និងការបង្ខំចិត្តបិទការិយាល័យរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ជាដើម។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ លោកមេធាវី សេក សោភ័ណ អះអាងពន្យល់ថា ចំពោះករណីបុគ្គលិកវិទ្យុអាស៊ីសេរី ឬបុគ្គលិកកាសែត ខេមបូឌា ដេលី ដែលបន្តយកព័ត៌មានឱ្យសា្ថប័នទាំងពីរនេះ គ្មានខុសច្បាប់អ្វីទេ បើទោះបីជាស្ថាប័នទាំងពីរនេះបានប្រកាសបិទការិយាល័យរបស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួចហើយក៏ដោយ។ លោកមេធាវីបន្តថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរបង្កើតអង្គហេតុណាមួយចោទប្រកាន់បុគ្គលិកទាំងនេះ គឺជាអំពើល្មើសច្បាប់របស់អាជ្ញាធរទៅវិញទេ ហើយបុគ្គលិកទាំងនោះអាចប្តឹងអាជ្ញាធរវិញបាន។ លោកមេធាវីក៏បានបញ្ជាក់ដែរថា អាជ្ញាធរអាចចាប់ចងបុគ្គលិកទាំងនេះបាន លុះត្រាតែបុគ្គលិកទាំងនេះបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌដែលមានចែងក្នុងច្បាប់។
មកទល់ល្ងាចថ្ងៃទី១៥ ខែវិច្ឆិកា លោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុជាមេត្តា ត្រូវបានក្រុមសមត្ថកិច្ចបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ននៅស្នងការដ្ឋានក្រុងភ្នំពេញ វិញភ្លាមៗ បន្ទាប់ពីសមត្ថកិច្ចបានបញ្ជូនពួកគេមកពិនិត្យស្វែងរកភស្តុតាងសាជាថ្មីឡើងវិញ នៅក្នុងបន្ទប់ជួលនៃសណ្ឋាគារម៉ារ៉ាឌី កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែវិច្ឆិកា ដដែល។ នៅថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា នេះ ជាថ្ងៃទី៣ ដែលសមត្ថកិច្ចចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកទាំងពីរហើយក៏នឹងហួសរយៈពេល ៤៨ម៉ោង ដែលនឹងហួសដែនសមត្ថកិច្ចបន្តឃុំខ្លួនអ្នកទាំងពីរ ក៏ប៉ុន្តែគេមិនទាន់ដឹងនៅឡើយទេថា តើសមត្ថកិច្ចនឹងដោះលែងវិញ ឬយ៉ាងណា?
ចំពោះក្រុមគ្រួសារអ្នកទាំងពីរក៏បានពឹងពាក់មេធាវី ដើម្បីសុំជួប និងការពារក្ដីចំពោះការឃាត់ខ្លួននេះដែរ។ រីឯវិទ្យុអាស៊ីសេរីវិញ ក៏មិនទាន់ចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ផ្លូវការណាមួយពីករណីចាប់ខ្លួនអតីតបុគ្គលិករបស់ខ្លួននេះនៅឡើយទេ ដោយរង់ចាំនិងតាមដានចំណាត់ការរបស់តុលាការ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។