ក្រាំងដីមាស គឺជាភ្នំមួយសម្បូរទៅដោយវត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ផលិតសម្ភារៈប្រើប្រាស់អំពីដី។ ពលរដ្ឋខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ចាត់ទុកភ្នំក្រាំងដីមាស ជាអត្តសញ្ញាណសម្គាល់ខេត្តរបស់ខ្លួនមួយដែរ ក្រៅពីរូបសំណាកឆ្នាំង ដែលគេធ្វើពីស៊ីម៉ងត៍ដាក់បញ្ឈរលើជើងទម្រធំមួយក្បែរផ្លូវជាតិលេខ៥ នៅក្នុងក្រុង។ បច្ចុប្បន្ន អ្នកភូមិខ្លះបានបំផ្លាញទាំងកូនឈើ និងហ៊ុមព័ទ្ធដីក្បែរចង្កេះភ្នំនោះទៅធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ។
ក្រុមពលរដ្ឋដែលគេសង្ស័យថាមានមេខ្យល់ជាអ្នកមានលុយ និងមានអំណាចនៅក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ជាអ្នកកាងពីក្រោយខ្នង បានទន្ទ្រានព្រៃ និងហ៊ុមព័ទ្ធដីភ្នំចំនួន ៤កន្លែង ដាំចេក និងស្វាយ ហើយដីនៅកន្លែងខ្លះទៀតនៃជួរភ្នំ មានដាក់ស្លាកដីលក់ទៀតផង។ អាជ្ញាធរភូមិដែលមានតួនាទីគ្រប់គ្រងទឹកដីរដ្ឋបាលជាប់នឹងភ្នំនេះ បានបង្ហាញការលំបាកពីការទប់ស្កាត់សកម្មភាពចូលទន្ទ្រានកាន់កាប់ដីភ្នំ។
មេភូមិត្រពាំងពោធិ៍ ឃុំពង្រ គឺលោក ឈឹម សាត មានប្រសាសន៍ថា អ្នកភូមិត្រពាំងពោធិ៍ ចំនួន ១៩០គ្រួសារ គឺមានតែពលរដ្ឋប្រមាណ ១០គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ បានចូលទៅទន្ទ្រានកាន់កាប់ដីភ្នំប៉ែកខាងលើផ្លូវរទេះ ដែលអាជ្ញាធរហាមឃាត់។ លោកថា ក្រុមពលរដ្ឋមានមេខ្យល់ដែលលោកមិនអាចបញ្ចេញឈ្មោះ បានចូលទៅកាប់រានកាលពីជាង ៤ឆ្នាំមុន ហើយអាជ្ញាធរឃុំ ឲ្យលោកហៅពលរដ្ឋមកណែនាំ បន្ទាប់ពីរូបលោកបានរាយការណ៍រឿងនេះ ប៉ុន្តែរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន មិនទាន់មានវិធានការអ្វីច្បាស់លាស់ទៅលើអ្នកទាំងនោះនៅឡើយទេ៖ «អ៊ីចឹងបានចង់ឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ឬថ្នាក់លើហៅទៅនិយាយដឹកនាំគេទៅ ព្រោះខ្ញុំដឹកនាំគេមិនបានទេ ព្រោះគេថាគេមានសិទ្ធិ គេថាដីរបស់រដ្ឋ គេអាចកាន់កាប់បាន។ អ៊ីចឹងខ្ញុំអត់ហ៊ាន។ លោក ជិន ជេដ្ឋា៖ ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ អ៊ំមានទទួលបានគោលការណ៍ពីខាងថ្នាក់លើ ដើម្បីរៀបចំពួកគាត់ទាំងហ្នឹងទេ? អត់! អត់ទាន់មាន គេអត់ទាន់ចុះមកសួរ ទោះបីជាយ៉ាងម៉េចក៏អត់ដែរ»។
ភ្នំក្រាំងដីមាស លាតសន្ធឹងពីកើតទៅលិច ឋិតនៅក្នុងទឹកដីរដ្ឋបាលឃុំចំនួនបី គឺឃុំស្រែថ្មី ឃុំពង្រ និងឃុំស្វាយជ្រុំ នៃស្រុករលាប្អៀរ។ ការកាន់កាប់ដីដោយខុសច្បាប់ ក៏មាននៅកន្លែងផ្សេងទៀតនៃជួរភ្នំនេះដែរ។
មេភូមិអណ្ដូងឫស្សី នៃឃុំស្រែថ្មី លោក ឡេង ហេង ឲ្យដឹងដែរថា បច្ចុប្បន្នមានអ្នកភូមិរបស់លោកប្រមាណ ៣០គ្រួសារ បានចូលទៅចាប់ដីនៅជើងភ្នំក្រាំងដីមាស ប៉ុន្តែបានសង់ផ្ទះចំនួន ៦ខ្នងប៉ុណ្ណោះ។ លោកថា អាជ្ញាធរមិនអាចហាមឃាត់ប្រជាពលរដ្ឋឈ្នះ ដោយពួកគាត់ភាគច្រើនឡើងលើភ្នំព្រឹកល្ងាច ដើម្បីកាប់ឧស បោចវល្លិ និងជីកដីធ្វើក្អមឆ្នាំងសម្រាប់លក់ដូរទ្រទ្រង់ជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ៖ «បើយើងហាមឃាត់គាត់ ក៏ហាមអត់កើត ព្រោះវាអត់លូកទៅដល់ចង្កេះភ្នំ តែវាមានតិចតួច។ ការចាប់នេះ គឺគាត់ (ពលរដ្ឋ) ចេះតែចាប់ទៅទេ ឲ្យយើងចេញជាលក្ខណៈស្របច្បាប់ គឺច្បាប់គេមិនឲ្យយើងចាប់យកទេដីនេះ»។
ទាក់ទងបញ្ហានេះ អភិបាលស្រុករលាប្អៀរ និងជាប្រធានក្រុមការងារគ្រប់គ្រងដីរដ្ឋថ្នាក់ស្រុក គឺលោក សោម វឺន ថ្លែងយ៉ាងខ្លីថា កាលពីជាងមួយខែមុន លោកបានចេញលិខិតហាមឃាត់មួយច្បាប់ជូនអាជ្ញាធរឃុំ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលទៅរំលោភកាន់កាប់ដីនៅក្បែរជើងភ្នំនោះហើយ ប៉ុន្តែលោកមិនបានបង្ហាញពីចំនួនគ្រួសារដែលចូលទៅកាប់រានដីរដ្ឋនោះទេ៖ «ហើយដីអស់នេះ គឺពុំមានចេញប័ណ្ណអីទទួលស្គាល់ទេ។ ចំពោះគ្រួសារដែលចូលទៅធ្វើនេះ គេធ្វើមុនយូរណាស់ហើយ។ កាលពីមុន ខ្ញុំនៅស្រុកទឹកផុស ទើបមកកាន់ជាអភិបាលស្រុករលាប្អៀរ នេះបានមួយឆ្នាំ។ ខ្ញុំកំពុងឲ្យខាងមេភូមិ មេឃុំ ស្រង់មើលមានគ្រួសារណាខ្លះដែលនៅជើងភ្នំហ្នឹង»។
ឆ្លើយតបនឹងប្រសាសន៍របស់អភិបាលស្រុករលាប្អៀរ មេឃុំពង្រ គឺលោក ខែក សុផល បញ្ជាក់ថា រូបលោកមិនទាន់បានទទួលលិខិតហាមឃាត់ ឬទប់ស្កាត់សកម្មភាពចូលទន្ទ្រានព្រៃក្បែរជើងភ្នំក្រាំងដីមាស នោះនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែលោកបានចាត់ឲ្យជំទប់ឃុំម្នាក់ ចុះទៅត្រួតពិនិត្យ និងប្រមូលព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែមករា ហើយមកដល់ពេលនេះ មិនទាន់បានព័ត៌មានត្រឡប់នៅឡើយទេ។
ស្ត្រីម្នាក់វ័យ ៥០ឆ្នាំ ដែលថ្លែងក្នុងលក្ខខណ្ឌសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ និងសំឡេង បញ្ជាក់ថា រូបគាត់ និងប្ដី បានចូលកាប់រានដីភ្នំនេះនៅមុនឆ្នាំ២០០០ ហើយបានព័ទ្ធរបងនៅឆ្នាំ២០១៣។ គ្រួសារគាត់បានចំណាយកម្លាំង និងប្រាក់ច្រើនដែរក្នុងការទិញបង្គោលឈើគ្រាក់ និងលួសបន្លាធ្វើជារបង ព្រមទាំងថ្នាំបាញ់ឲ្យវល្លិ ឬកូនឈើតូចៗងាប់ ទើបបច្ចុប្បន្នរូបគាត់ចង់លក់ដីនេះមួយផ្នែកគ្រាន់ដោះស្រាយ។
ភ្នំក្រាំងដីមាស ដែលនៅរដូវប្រាំងមើលពីចម្ងាយឃើញតែថ្ម និងបង្គោលអង់តែនទូរស័ព្ទចំកំពូលប៉ែកខាងកើតនោះ ត្រូវបានអ្នកស្រុក និងអាជ្ញាធរក្នុងខេត្តខ្លះ ចាត់ទុកជាសម្បត្តិធម្មជាតិដ៏ពិសិដ្ឋ ហើយពួកគាត់មិនចង់ឲ្យភ្នំនេះបាត់បង់ ឬខូចទ្រង់ទ្រាយដើម ដោយសារប្រយោជន៍បុគ្គលណាម្នាក់នោះទេ។ ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យខ្លះពន្យល់ថា ភ្នំនេះក៏មានតំណាលរឿងព្រេង និងប្រភេទរ៉ែមាសខ្ចីនៅបាតភ្នំទៀតផង។
អ្នកភូមិកាន់តែជឿថា នៅបាតភ្នំនេះមានរ៉ែមាស តែមិនអាចប្រើការកើត តាមរយៈការជីកកកាយយកដីស្អិតក្បែរជើងភ្នំទៅធ្វើក្អម ឬឆ្នាំងប្រើប្រាស់។ ភាពភ្លឺផ្លេកដូចមាសល្អិតៗលេចចេញនៅលើសាច់ក្អម ឬឆ្នាំង គឺនៅក្រោយពេលដែលគេយកផលិតផលដែលធ្វើពីដីភ្នំនោះទៅដុត។
ភ្នំក្រាំងដីមាស ក៏ជាកន្លែងសាងអនុស្សាវរីយ៍ស្នេហារបស់កំលោះក្រមុំមួយគូ ដូចមាននៅក្នុងខ្លឹមសារបទចម្រៀងរបស់ លោក ស៊ិន ស៊ីសាមុត មានចំណងជើងថា "ភ្នំក្រាំងដីមាស"។
«ចម្រៀង»
បច្ចុប្បន្ន ភ្នំក្រាំងដីមាស របស់ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ត្រូវអ្នកភូមិក្បែរខាងមួយចំនួន ចូលទៅទន្ទ្រាន និងហ៊ុមព័ទ្ធរបងដីក្បែរជើងភ្នំ និងខ្លះលយដល់ចង្កេះភ្នំទៀតផង ដើម្បីធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ ហើយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបង្ហាញការលំបាកក្នុងការទប់ស្កាត់សកម្មភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនេះ ខណៈអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចថ្នាក់លើមិនទាន់មានវិធានការទប់ស្កាត់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ចំពោះដីតំបន់ភ្នំនេះនៅឡើយ។
មាត្រា២៥៩ នៃច្បាប់ភូមិបាល ចែងថា ការប៉ះពាល់ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដោយពិន័យជាប្រាក់ពី ៥លានរៀលទៅដល់ ៥០លានរៀល ឬអាចផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ឆ្នាំទៅដល់ ៥ឆ្នាំ។ ចារី ឬអ្នកដែលប្រព្រឹត្តខុស ត្រូវមានកាតព្វកិច្ចចាកចេញពីទ្រព្យសម្បត្តិនោះជាបន្ទាន់ ហើយចារីគ្មានសិទ្ធិទារកម្រៃពលកម្ម ឬការរៀបចំដែលបានធ្វើលើទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈនោះឡើយ។
ទោះបីជាច្បាប់ភូមិបាលបានចែងដូច្នេះក្ដី ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកមានអំណាចមួយចំនួន នៅតែរំលោភយកដីភ្នំ ឬថ្មភ្នំ ធ្វើជាកម្មសិទ្ធិឯកជន ឬលក់ដូរដូចជាដីកម្មសិទ្ធិឯកជនដូច្នោះដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។