តំបន់ដីដែលសហគមន៍បានចុះបញ្ជីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាពផ្លូវការនៅភូមិឡាអិន ឃុំតឺន ស្រុកកូនមុំ ខេត្តរតនគិរី ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋក្រៅសហគមន៍ចូលទៅកាន់កាប់កាន់តែច្រើនប៉ះពាល់ទៅលើតំបន់ដីកប់សព ដីត្រៀមបម្រុង និងដីសាលារៀនជាដើម។
តើមានហេតុផលអ្វីខ្លះបានជាពលរដ្ឋក្រៅសហគមន៍ចូលទៅកាន់កាប់ដីដែលចុះបញ្ជីកម្មសិទ្ធិសហគមន៍នេះបាន?
គណៈកម្មការសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចភូមិឡាអិន អំពាវនាវសុំឲ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធខេត្តរតនគិរី ចាត់វិធានការជាបន្ទាន់លើការចូលទៅកាន់កាប់ដីសហគមន៍ដែលបានចុះបញ្ជីផ្លូវការជាដីកម្មសិទ្ធិសមូហភាពសហគមន៍។
ការអំពាវនាវនេះធ្វើឡើងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំដោះស្រាយទំនាស់ដីធ្លីសហគមន៍ភូមិឡាអិន នៅថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា រៀបចំឡើងដោយសហគមន៍ភូមិឡាអិន ក្រោមការសម្របសម្រួលដោយអង្គការជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា ដោយមានសមាជិកសហគមន៍ និងមន្ត្រីមូលដ្ឋានប្រមាណ ១០០នាក់ ចូលរួម។
ប្រធានគណៈកម្មការសហគមន៍ភូមិឡាអិន លោក ផាន់ សុភីរ៉ាធុប ថ្លែងបញ្ជាក់ថា ផលប៉ះពាល់ជាច្រើនកំពុងកើតមាន ខណៈប្រជាពលរដ្ឋក្រៅសហគមន៍ចូលមកកាន់កាប់ និងសង់លំនៅឋានលើដីសហគមន៍ដោយសារការទិញ-លក់ដីខុសច្បាប់ និងការទន្ទ្រានកាន់កាប់ដីបំពានទៅលើតំបន់ដែលមានប្លង់កម្មសិទ្ធិសហគមន៍រួចហើយ។
លោកកត់សំគាល់ថា សមាជិកសហគមន៍ រួមទាំងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានខ្លះ គឺជាអ្នករួមចំណែកផ្ដល់លទ្ធភាពឲ្យប្រជាពលរដ្ឋក្រៅសហគមន៍ចូលមករស់នៅលើដីពួកគេខុសលក្ខន្តិកៈ និងបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងសហគមន៍។ លើសពីនេះទៀត ប្រជាពលរដ្ឋក្រៅសហគមន៍បានបង្កការរើសអើង ប្រមាថទៅលើវប្បធម៌ប្រពៃណីជនជាតិដើមភាគតិចជាម្ចាស់ទឹកដីទៀតផង៖ «បុគ្គលណាយកដីហ្នឹងរំលោភបំពានដីហ្នឹង ខ្ញុំនឹងមានវិធានការដាក់ពាក្យប្ដឹងផ្លូវច្បាប់ឲ្យប្រគល់ជូនដីសហគមន៍វិញ»។
សេចក្ដីរាយការណ៍របស់ប្រធានគណៈកម្មការសហគមន៍ភូមិឡាអិន ឲ្យដឹងថា ដី ៥ប្រភេទដែលប្រជាពលរដ្ឋក្រៅសហគមន៍ចូលមកកាន់កាប់រួមមាន ដីកប់សពជាង ៥ពាន់ម៉ែត្រក្រឡា ដីសាលារៀនជាង ៨០០ម៉ែត្រក្រឡា ដីលំនៅឋានជាង ៥ពាន់ម៉ែត្រក្រឡា និងដីចំការជិត ៣០ម៉ឺនម៉ែត្រក្រឡា។
ទាក់ទិនការចូលទៅកាន់កាប់ដីសហគមន៍នេះ មេឃុំតឺន លោក តឺន ឡាំងឃុន ទទួលស្គាល់ថា សមាជិកសហគមន៍ និងមន្ត្រីភូមិមួយចំនួនគឺជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការលក់ដីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋក្រៅសហគមន៍មករស់នៅលើដីកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួនពួកគេ ហើយមន្ត្រីភូមិជាអ្នកសម្របសម្រួលចេញលិខិតទទួលស្គាល់ដោយបំពានច្បាប់។ លោកកត់សំគាល់ថា នេះគឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់គណៈកម្មការសហគមន៍ដែលមិនបានអនុវត្តតាមលក្ខន្តិកៈសហគមន៍បានត្រឹមត្រូវ៖ «វាពិបាកខ្ញុំឈឺក្បាលរាល់ថ្ងៃ សហគមន៍ប្ដឹងរហូត។ វិបត្តិនេះតាំងពីគណៈកម្មការសហគមន៍ចាស់គាត់មិនយល់ពីលក្ខន្តិកៈសហគមន៍ គាត់លួចលក់ដី ហៅអ្នកក្រៅចូលពេញសហគមន៍ ពិសេសមេភូមិគាត់អត់ចេញគ្រប់គ្រងអ្នកភូមិលក់មេភូមិលក់ដែរ»។
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចភូមិឡាអិន ចុះបញ្ជីទទួលស្គាល់សហគមន៍ជាផ្លូវការ ដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ កាលពីឆ្នាំ២០០៧ និងចុះបញ្ជីដីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាពកាលពីឆ្នាំ២០១១។
សហគមន៍នេះទទួលបានប្លង់កម្មសិទ្ធិដីសរុប ១.២១៨,៩៦ហិកតារ ក្នុងនោះដីកប់សពមាន ៣,៣១ហិកតារ ដីព្រៃអារក្ស ៧ហិកតារ ដីត្រៀមបម្រុង ៧៣៥,៧៩ហិកតារ ដីសាលារៀន ២,៣៩ហិកតារ ដីលំនៅឋាន ១១,៨០ហិកតារ ដីចំការ ៤២៥,១១ហិកតារ និងដីស្រែប្រើប្រាស់ ៣៣,២៤ហិកតារ។
ទាក់ទិនទៅនឹងបញ្ហានេះ អភិបាលរងស្រុកកូនមុំ លោក ធិន វិន បញ្ជាក់ដែរថា អាជ្ញាធរស្រុកដោះស្រាយបញ្ហាជូនសហគមន៍បានពីរករណីដែលពាក់ព័ន្ធការផ្ទេរដីផ្ទៃក្នុងសហគមន៍ ដោយឡែកបញ្ហាដីសហគមន៍មួយផ្នែកទៀត ភាគីពាក់ព័ន្ធរឹងរូសមិនអាចដោះស្រាយបាន ទើបអាជ្ញាធរបានណែនាំគណៈកម្មការសហគមន៍ដាក់ពាក្យប្ដឹងតាមផ្លូវតុលាការ៖ «ដីបម្រុងស្រែ និងដីកប់ខ្មោចនៅឡាអិន ចំការនេះ និងដីលំនៅឋាន ដោយយោងស្ថានភាពស្មុគស្មាញ មិនអាចដោះស្រាយ មានតែនីតិវិធីតាមផ្លូវតុលាការ ផ្ដល់ព័ត៌មានទៅគណៈកម្មការសហគមន៍ថា សុំប្ដឹងទៅតុលាការចាត់ការតាមផ្លូវច្បាប់ ព្រោះគាត់មិនមានសមាជិកសហគមន៍ ហើយគាត់រឹងរូស»។
នៅក្នុងការចុះពិនិត្យមើលជាក់ស្ដែងនៅកន្លែងមានទំនាស់ដីសហគមន៍ភូមិឡាអិន នៅថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា អភិបាលរងខេត្តរតនគិរី លោក លី វិន កត់សំគាល់ថា ដីសហគមន៍ដែលចុះបញ្ជីមានប្លង់កម្មសិទ្ធិរួមសហគមន៍ ពិតជាត្រូវបានរំលោភបំពាន ហេតុនេះអាជ្ញាធរខេត្តផ្ដល់ពេលវេលាមួយសប្ដាហ៍ជូនអាជ្ញាធរស្រុក អញ្ជើញភាគីពាក់ព័ន្ធចូលកាន់កាប់ដីសហគមន៍ខុសច្បាប់ឲ្យប្រគល់ដីជូនសហគមន៍ បើមិនដូច្នេះអាជ្ញាធរនឹងអនុវត្តវិធានការផ្លូវច្បាប់៖ «ចាប់ពីថ្ងៃនេះទៅសុំឲ្យមេឃុំធ្វើកាចបន្តិច អ្នកណាលក់គឺរឿងហើយ។ មេភូមិក៏កាចដែរ បើមិនអ៊ីចឹងទេ រឿងចាស់ដោះមិនរួចផង បង្កើតរឿងថ្មីមានទៀត តើបងប្អូនប្ដេជ្ញាឈប់លក់ទេ បើឈប់លក់លើកដៃ ឈប់លក់»។
រាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញគោលនយោបាយចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាពដើម្បីលើកកម្ពស់ការពារសិទ្ធិដីធ្លី និងជីវភាពរស់នៅរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចបានកាន់តែប្រសើរ ជាពិសេសគោលនយោបាយនេះជួយការពារមិនឲ្យសហគមន៍លក់ដូរដីដែលជាហេតុផលសំខាន់នាំឲ្យជនជាតិដើមបាត់បង់ដីចិញ្ចឹមជីវិត និងប៉ះពាល់ទៅលើវប្បធម៌ប្រពៃណីជនជាតិដើមភាគតិចទៅថ្ងៃអនាគត។
មន្ត្រីអង្គការជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា អ្នកស្រី សៀន សុខនី កត់សំគាល់ដែរថា ទោះបីដីធ្លីសហគមន៍បានចុះបញ្ជីជាកម្មសិទ្ធិរួមផ្លូវការក្ដី ក៏ការរំលោភបំពានកាន់កាប់ពីអ្នកខាងក្រៅសហគមន៍នៅតែបន្តកើតមាន។ លើសពីនោះទៀត ប្រជាពលរដ្ឋក្រៅសហគមន៍មិនបានគោរពវិធានផ្ទៃក្នុងសហគមន៍ ហើយរើសអើងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិរស់នៅ និងវប្បធម៌ទំនៀមទម្លាប់ជនជាតិដើមទៀតផង។ អ្នកស្រីអំពាវនាវឲ្យជនជាតិដើមភាគតិចពង្រឹងសមត្ថភាពគ្រប់គ្រងដីសហគមន៍ឲ្យបានប្រសើរ និងសំណូមពរទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយបញ្ហាដែលកំពុងកើតមាននេះជូនសហគមន៍ដើម្បីរួមចំណែកអនុវត្តគោលនយោបាយលើកស្ទួយសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចបានប្រសើរ៖ «ការចូលមកនៅមិនត្រឹមរំលោភបំពានដីធ្លីរបស់គាត់ទេ ថែមទាំងជាន់ឈ្លីប្រពៃណីវប្បធម៌ពួកគាត់ទៀតផង»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រធានមន្ទីររៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ខេត្តរតនគិរី លោក ទឹម ស៊ីណាត បញ្ជាក់ថា ការទិញលក់ ឬការទន្ទ្រានកាន់កាប់ដីសហគមន៍ដែលបានចុះបញ្ជីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាពរួចហើយថា ជាអំពើខុសច្បាប់។ លោកថា សហគមន៍មានសិទ្ធិប្ដឹងទៅសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធដកហូតដីនោះមកវិញដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។