ជនជាតិដើមភាគតិចគ្រឹង ភូមិស្វាយ ឃុំពយ ស្រុកអូរជុំ ខេត្តរតនគិរី រៀបចំពិធីលើកស្លាកសហគមន៍ និងប្រកាសសុពលភាពសហគមន៍ជានីតិបុគ្គល ដើម្បីត្រៀមលក្ខណៈសម្បត្តិចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព បន្ទាប់ពីក្រសួងមហាផ្ទៃ ទទួលស្គាល់ការស្នើសុំចុះបញ្ជីសហគមន៍នេះផ្លូវការ។
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចគ្រឹង ភូមិស្វាយ បានប្ដេជ្ញាចិត្តថែរក្សាដីធ្លីអ្នកភូមិឲ្យបាននៅគង់វង្ស ត្រៀមលក្ខណៈចុះបញ្ជីដីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព ដើម្បីរួមចំណែកថែរក្សាប្រពៃណីវប្បធម៌ អត្តសញ្ញាណ និងភាពជាម្ចាស់ក្នុងកិច្ចការពារដីធ្លីព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ ក្នុងតំបន់ប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងធ្វើឲ្យជីវភាពជនជាតិដើមភាគតិចកាន់តែប្រសើរ។
ការប្ដេជ្ញាចិត្តនេះ ធ្វើឡើងក្នុងពិធីប្រកាសសុពលភាព និងលើកស្លាកសហគមន៍នៅថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ នៅមុខសាលាប្រជុំភូមិស្វាយ ដោយមានសមាជិកសហគមន៍ មន្ត្រីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលជាង ១០០នាក់ចូលរួម។
ប្រធានសហគមន៍ លោក ប៊ុន តាប ថ្លែងបញ្ជាក់ថា ការរៀបចំពិធីលើកស្លាក និងប្រកាសសុពលភាពសហគមន៍នេះ ធ្វើឡើងដើម្បីផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ អំពីភាពជានីតិបុគ្គលរបស់សហគមន៍ដល់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងដើម្បីឲ្យស្ថាប័នទាំងនោះ សហការជាមួយសហគមន៍ក្នុងការរៀបចំដំណើរការត្រៀមចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព។ លោកកត់សម្គាល់ថា កន្លងទៅនេះ ដីធ្លី និងព្រៃឈើជនជាតិដើមភាគតិច បានបាត់បង់កាន់តែច្រើន។ កត្តានេះ បានជះឥទ្ធិពលធ្វើឲ្យផ្នែកវប្បធម៌ប្រពៃណី និងអត្តសញ្ញាណជនជាតិដើមភាគតិច កាន់តែស្រុតចុះថែមទៀត៖ « គាត់ចុះបញ្ជីសមូហភាព ហើយគាត់មានផលប្រយោជន៍ច្រើន។ គាត់មានព្រៃកប់ខ្មោច ព្រៃអារក្ស ព្រៃប្រភពទឹក ព្រៃត្រៀបបម្រុង រក្សាអត្តសញ្ញាណពួកគាត់ ដូចជាគង រាំរបាំ ស្រាពាង ប្រពៃណីពួកគាត់នៅទាំងអស់ »។
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចគ្រឹង ភូមិស្វាយ គឺជាសហគមន៍ទី៤៦ នៅខេត្តរតនគិរី ដែលរួមគ្នាបង្កើតលក្ខន្តិកៈ និងបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងសហគមន៍ ដាក់ស្នើសុំទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ឲ្យទទួលស្គាល់ចុះបញ្ជីសហគមន៍ជានីតិបុគ្គល។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការគាំទ្រសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ហៅកាត់ថា អាយ.ស៊ី.អេស.អូ (Indigenous Community Support Organization = ICSO) កត់សម្គាល់ថា បច្ចុប្បន្នការគ្រប់គ្រង ប្រើប្រាស់ និងការប្រតិបត្តិនានាតាមបែបប្រពៃណីលើដីធ្លី ធនធានធម្មជាតិ រួមទាំងព្រៃឈើ ដូចជាការធ្វើចម្ការវិលជុំ ដីព្រៃជំនឿ ដីកប់សព អត្តសញ្ញាណសិប្បកម្មតម្បាញ សិល្បៈ របាំវាយគង សម្លៀកបំពាក់ និងការសាមគ្គីភាពមានការប្រឈម និងកាន់តែធ្លាក់ចុះ ឬបាត់បង់ជាបណ្ដើរៗដោយមានការអភិវឌ្ឍ និងលំហូរចូលវប្បធម៌ប្រពៃណីពីខាងក្រៅ មកក្នុងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកាន់តែច្រើន។ លោកថា ប្រសិនសហគមន៍មិនបានគិតគូរចងក្រងកៀរគរ និងសាមគ្គីគ្នាដើម្បីអភិរក្សធនធាន និងវប្បធម៌ទាំងអស់នោះឡើងវិញទេ វានឹងអាចបាត់បង់ទាំងស្រុងទៅថ្ងៃអនាគត៖ « បើអនុវត្តលក្ខន្តិកៈ និងបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង និងការបំពេញភារកិច្ចរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ដើម្បីធ្វើការងារបន្តទៀតជាមួយមន្ទីរដែនដី ដើម្បីស្នើសុំចុះបញ្ជីដីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាពសហគមន៍ »។
ដូចគ្នានេះដែរ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាស្រុកអូរជុំ លោក សាក់ សុន ចាត់ទុកបញ្ហាចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ គឺជាប្រការសំខាន់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបាត់បង់ដីធ្លីជនជាតិដើមភាគតិចទៅថ្ងៃអនាគត។ លោកថា ជនជាតិដើមភាគតិច ត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្តដោយគ្មានការបង្ខិតបង្ខំ ដើម្បីរួមគ្នាបង្កើតជាសហគមន៍នីតិបុគ្គល និងរៀបចំលិខិតបទដ្ឋាន ដើម្បីចុះបញ្ជីដីធ្លីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព៖ « អាស្រ័យលើឆន្ទៈយើងបានកំណត់។ កាលណាយើងយល់ថាចុះជាសមូហភាព សមូហភាពហើយ គ្មានអ្នកណាបង្ខំយើងទេ ហើយមិនថានេះជនជាតិគ្រឹង ជនជាតិព្រៃ វាមានអត្តសញ្ញាណទៅតាមផ្លូវច្បាប់ ក៏ដូចទំនៀមទម្លាប់ដែលមានកន្លងមក »។
នៅខេត្តរតនគិរី គម្រោងចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព ធ្វើឡើងនៅសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចចំនួន ៤០សហគមន៍ ឋិតក្នុងស្រុកចំនួន៥ ឃុំចំនួន១៩ និងភូមិចំនួន៤០។
ទាក់ទិនការចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព អនុប្រធាននាយកដ្ឋានកិច្ចការនយោបាយនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក អាំ វាសនា មានប្រសាសន៍ថា ផ្អែកតាមលិខិតជូនដំណឹងរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ ស្ដីពីការយល់ព្រមចុះបញ្ជីឈ្មោះសហគមន៍ភូមិស្វាយ ជានីតិបុគ្គល សហគមន៍ត្រូវអនុវត្តតាមលក្ខន្តិកៈដែលបានតម្កល់នៅក្រសួងមហាផ្ទៃ និងធ្វើសកម្មភាពក្នុងក្របខ័ណ្ឌជាសហគមន៍អព្យាក្រឹត មិនប្រកាន់ពូជសាសន៍ មិនប្រកាន់សាសនា មិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយ មិនធ្វើសកម្មភាពបម្រើ ឬជាឧបករណ៍គណបក្សនយោបាយ និងមិនស្វែងរកប្រាក់កម្រៃជាឯកជន។ លោកបន្តថា ការចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព មានអត្ថន័យថា សហគមន៍រួមគ្នារក្សាដីជាលក្ខណៈសមូហភាព ប៉ុន្តែប្រើប្រាស់ដីមានលក្ខណៈជាបុគ្គល៖ « ឥឡូវពេលនេះ យើងបានលិខិតទទួលស្គាល់ពីក្រសួងមហាផ្ទៃ យើងអាចនិយាយបានថា ជាស្ពានមួយឲ្យសហគមន៍ចុះបញ្ជីដីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព។ បងប្អូនជនជាតិដើមភាគតិច តទៅមុខទៀត »។
របាយការណ៍របស់អាជ្ញាធរខេត្តរតនគិរី ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៩ រហូតបច្ចុប្បន្ន ការចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅក្នុងខេត្តនេះ ទើបអនុវត្តបានពីរសហគមន៍តែប៉ុណ្ណោះ។ ដោយឡែកមានសហគមន៍ប្រមាណ ១០សហគមន៍ទៀត បានរៀបចំលិខិតស្នើសុំទៅមន្ទីរពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីបំពេញលក្ខខណ្ឌចុះបញ្ជីដីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព បន្ទាប់ពីបានចុះបញ្ជីទទួលស្គាល់កំណត់អត្តសញ្ញាណជនជាតិដើមភាគតិចពីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ និងចុះបញ្ជីសហគមន៍នីតិបុគ្គលពីក្រសួងមហាផ្ទៃ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។