សកម្មជនដីធ្លីតំបន់បឹងកក់ អ្នកស្រី ទេព វន្នី ត្រូវបានអ្នកបឹងកក់ ជាច្រើននាក់ចាត់ទុកថា ជាស្ត្រីឆ្នើម ក្លាហាន និងស្មោះត្រង់ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍។ អ្នកស្រីត្រូវបានអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ ចាប់ដាក់ពន្ធនាគារជាច្រើនលើក ដោយសារតែការទាមទារសិទ្ធិដីធ្លី និងលំនៅឋាន។ សំណុំរឿងចុងក្រោយនេះ តុលាការក្រុងភ្នំពេញ បានផ្ដន្ទាទោសឲ្យអ្នកស្រីជាប់ពន្ធនាគារ ២ឆ្នាំកន្លះ ក្រោមបទចោទថា បានដឹកនាំ និងបញ្ជាឲ្យបាតុករប្រើហិង្សាលើក្រុមសន្តិសុខសាលាខណ្ឌដូនពេញ ពីររូបឲ្យរងរបួស កាលពីឆ្នាំ២០១៣។ អ្នកស្រី ទេព វន្នី ដែលកំពុងជាប់ឃុំនៅក្នុងពន្ធនាគារ បានសរសេរបទចម្រៀងរៀបរាប់ពីការជាប់ឃុំឃាំង ដែលអ្នកស្រីចាត់ទុកថា ជារឿងអយុត្តិធម៌។
«ចម្រៀង... ព្រឹកនេះខ្ញុំយំឮលាន់រន្ទឺ ចិត្តខ្ញុំសែនឈឺ ព្រោះឮតុលាការកាត់ក្ដី ធ្វើឲ្យរូបខ្ញុំឃ្លាតកូនប្រុសស្រី លោកមិនប្រណី កាត់ក្ដីបំពានអ្នកក្រ...»៖ បទចម្រៀងនេះមានចំណងជើងថា "តុលាការអយុត្តិធម៌" ច្រៀងដោយយុវជនដែលគោរពស្រលាញ់អ្នកស្រី ទេព វន្នី។ បទនេះលំនាំបទតាមបទចម្រៀងសម័យដើមបទ "ផ្គរលាន់ប៉ៃលិន"។ បើទោះបីជាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់អ្នកស្រី ទេព វន្នី ត្រូវបានរារាំងដោយជញ្ជាំងពន្ធនាគារក្តី ប៉ុន្តែសកម្មជនដីធ្លីលេចធ្លោរូបនេះ ប្រឹងសរសេរបទចម្រៀងផ្ញើមកក្រៅតាមរយៈមិត្តភ័ក្ដិជាអ្នកភូមិបឹងកក់ អំពីការឈឺចាប់នៅក្នុងពន្ធនាគារ និងការព្រាត់ប្រាស់របស់ម្ដាយនិងកូន។
រយៈពេលមួយឆ្នាំដែលអ្នកស្រី ទេព វន្នី នៅក្នុងពន្ធនាគារ។ ចម្រៀងចំនួនបីបទត្រូវបាននិពន្ធឡើងរៀបរាប់អំពីក្ដីសោកសង្រេង កូនព្រាត់ម្ដាយព្រោះការកាត់ក្ដីរបស់តុលាការដោយចោទប្រកាន់ឲ្យអ្នកស្រីជាប់ឃុំ។ ចម្រៀងពីរបទដែលមានចំណងថា "តុលាការអយុត្តិធម៌" និងបទ "អភិវឌ្ឍន៍ព្រាត់ប្រាស" គឺជាការនិពន្ធដោយអ្នកស្រី ទេព វន្នី ដែលផ្ញើចេញពីពន្ធនាគារតាមមិត្តភ័ក្ដិនៅសហគមន៍បឹងកក់។ ចំណែកចម្រៀងមួយបទទៀតនិពន្ធដោយសកម្មជនដីធ្លីតំបន់បឹងកក់ ដែរ គឺលោក ច័ន្ទ ពុទ្ធិស័ក្ដ មានចំណងជើងថា "មួយឆ្នាំក្នុងគុក"។ បទចម្រៀងទាំងបីនេះ គឺសុទ្ធតែយកលំនាំតាមបទចម្រៀងដែលមានស្រាប់។
«ចម្រៀង»៖ នេះជាបទចម្រៀងទីពីររបស់អ្នកស្រី ទេព វន្នី មានចំណងជើងថា "អភិវឌ្ឍន៍ព្រាត់ប្រាស" ដែលយកលំនាំតាមបទ "ផាមួងកទា"។
សកម្មជនដីធ្លីតំបន់បឹងកក់ កញ្ញា សុង ស្រីលាភ ដែលស្និទ្ធស្នាលនឹងអ្នកស្រី ទេព វន្នី ឲ្យអាស៊ីសេរី ដឹងថា មូលហេតុដែលអ្នកស្រី ទេព វន្នី សរសេរចម្រៀងនេះ គឺបង្ហាញពីជីវិតពិតរបស់អ្នកស្រី ទេព វន្នី តាមរយៈបទចម្រៀងដែលនិយាយអំពីការព្រាត់ប្រាសគ្រួសារ ព្រោះប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា កាត់ក្តីដោយអយុត្តិធម៌ និងការចោទប្រកាន់ដោយគ្មានភស្តុតាង៖ «ពេលដែលយើងស្ដាប់ទៅយើងយល់ពីអារម្មណ៍គាត់ (អ្នកស្រី ទេព វន្នី) ដែលឈឺចាប់ ប៉ុន្តែក្នុងនោះក៏បង្កប់ន័យរឹងមាំរបស់គាត់ អ៊ីចឹងគាត់មិនអាចនិយាយ ឬផ្ញើសំឡេងពីពន្ធនាគារបានទេ មានតែការនិពន្ធចម្រៀងនេះហើយ»។
គិតពីថ្ងៃចាប់ខ្លួន អ្នកស្រី ទេព វន្នី ជាថ្មីលើសំណុំរឿងចាស់កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦ មកដល់ពេលនេះ គ្រប់រយៈពេលមួយឆ្នាំហើយ។ ក្នុងខួបមួយឆ្នាំនេះដែរ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ ក្រុមពលរដ្ឋមានបញ្ហាដីធ្លីនៅរាជធានីភ្នំពេញ នាំគ្នាដាក់ញត្តិនៅសហភាពអឺរ៉ុប ប្រចាំកម្ពុជា និងស្ថានទូតប្រទេសមហាអំណាចនានា។ ខ្លឹមសារញត្តិនោះ ក្រុមពលរដ្ឋស្នើទៅប្រទេសទាំងនោះជួយអន្តរាគមន៍ទៅលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដើម្បីឲ្យមានការដោះលែងអ្នកស្រី ទេព វន្នី។
ក្រៅពីការដាក់ញត្តិនេះ អ្នកភូមិនាំគ្នាធ្វើពិធីសាសនា ដុតទៀនបួងសួងសុំឲ្យមានការដោះលែងអ្នកស្រី ទេព វន្នី។
ក្នុងពេលអ្នកបឹងកក់ ធ្វើពិធីសាសនានេះដែរ ស្រាប់តែអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា គឺអ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) បង្ហាញវត្តមានដ៏កម្រនៅក្នុងពិធីនោះ។ អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត បានទៅនិយាយជាមួយកូនស្រីអ្នកស្រី ទេព វន្នី និងប្រាប់អ្នកភូមិថា ករណីអ្នកស្រី ទេព វន្នី អ្នកស្រីបានលើកយកទៅនិយាយជាមួយរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយអ្នកស្រីនៅតែបន្តលើកករណីនេះបន្តទៀត។
អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ថ្លែងតាមរយៈអ្នកបកប្រែដូច្នេះ៖ «ជាការពិតហើយ គាត់ (អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត) ធ្លាប់លើកករណីអ្នកស្រី ទេព វន្នី និងករណីបឹងកក់ ជាច្រើនមកហើយ ជាមួយ UN ជាពិសេសជាមួយក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ»។
តុលាការក្រុងភ្នំពេញ ផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ អ្នកស្រី ទេព វន្នី ២ឆ្នាំកន្លះ ជុំវិញហិង្សាលើសន្តិសុខសាលាខណ្ឌដូនពេញ កាលពីឆ្នាំ២០១៣។ អ្នកស្រីត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦ ក្នុងពេលធ្វើយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ ដើម្បីទាមទារឲ្យដោះលែងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ៤រូប និងមន្ត្រី គ.ជ.ប ១រូប ដែលតុលាការមិនទាន់ដោះលែងកាលណោះ។ ការទាមទារនៅពេលនោះមានទាំងការដាក់បណ្ដាសាលើរូបទីងមោង។ ការដាក់បណ្ដាសាលើរូបទីងមោងនេះហើយដែលគេយល់ថា ជាដើមចមធ្វើឲ្យមានការចាប់ខ្លួនអ្នកស្រី។
សំណុំរឿងនេះដើមបណ្ដឹងដែលជាសន្តិសុខសាលាខណ្ឌដូនពេញ ចោទប្រកាន់ថា អ្នកស្រី ទេព វន្នី ដឹកនាំបាតុករប្រមាណ ១០០នាក់ ទៅតវ៉ាមុខផ្ទះលោក ហ៊ុន សែន និងបញ្ជាឲ្យបាតុករប្រើហិង្សាលើក្រុមសន្តិសុខសាលាខណ្ឌដូនពេញ រហូតបណ្ដាលឲ្យសន្តិសុខពីររូបរងរបួស និងបែកក្បាល។ ប៉ុន្តែអ្នកស្រី ទេព វន្នី និងសាក្សីបីនាក់ដែលជាពលរដ្ឋសហគមន៍បឹងកក់ ដែលមានវត្តមាននៅក្នុងបន្ទប់សវនាការថា ពួកគេទៅទាមទារតវ៉ាមានគ្នាប្រមាណ ៣០នាក់ និងមានត្រឹមបដា និងផ្កាឈូកប៉ុណ្ណោះ គ្មានដុំថ្ម ហើយក៏មិនបានប្រើហិង្សាលើក្រុមសន្តិសុខឡើយ មានតែក្រុមសន្តិសុខទេដែលប្រព្រឹត្តហិង្សាលើពួកគេរហូតធ្វើឲ្យបាតុករបាក់ដៃ បាក់ធ្មេញ និងវាយស្ត្រីម្នាក់រហូតរលូតកូន។
មួយឆ្នាំក្នុងគុកព្រោះសំណុំរឿងនេះហើយ ទើបបណ្ដាលឲ្យសកម្មជនដីធ្លីបឹងកក់ លោក ចាន់ ពុទ្ធិស័ក្ដ និពន្ធចម្រៀងបរិយាយពីទុក្ខម្ដាយព្រាត់កូនព្រោះការអភិវឌ្ឍ។
លោក ចាន់ ពុទ្ធិស័ក្ដ ឲ្យដឹងថា ការសរសេរចម្រៀងនេះជាផ្នែកមួយនៃការធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារឲ្យដោះលែងអ្នកស្រី ទេព វន្នី។ លោកយល់ថា ចម្រៀងនឹងធ្វើឲ្យសាធារណៈមតិជាតិ និងអន្តរជាតិ បានដឹងពីរឿងអយុត្តិធម៌របស់អ្នកស្រី ទេព វន្នី៖ «ទឹកភ្នែករលីងរលោងដែរ សូម្បីតែយើងស្ដាប់មិញក៏ស្រក់ទឹកភ្នែកដែរ នឹកឃើញរឿងហ្នឹងជារឿងអយុត្តិធម៌ពេក បែរជាជាប់ពន្ធនាគារ ព្រាត់ប្រាសគ្រួសារប្ដី កូន ម្ដាយ ហើយកូនអត់មានអ្នកថ្នមបី កូនគាត់ប្រហែលមានបញ្ហាសតិអារម្មណ៍នៅក្នុងខួរក្បាលទៀត»។
ពលរដ្ឋម្នាក់ដែលបានស្ដាប់បទចម្រៀងទាំងនេះ កញ្ញា ញឹប ភារី យល់ថា ចម្រៀងនេះជាសារមួយប្រាប់ទៅអ្នកផ្សេងទៀតឲ្យជួយរកយុត្តិធម៌ដល់អ្នកស្រី ទេព វន្នី៖ «នៅពេលបានស្ដាប់ចម្រៀងហ្នឹងទៅ ធ្វើឲ្យយុវជនរំពឹងអ្នកដែលមិនដឹងថា នៅក្នុងពន្ធនាគារលំបាកយ៉ាងណា ធ្វើឲ្យគាត់ដឹងអ្នកជាប់ពន្ធនាគារដូចអ្នកស្រី ទេព វន្នី គាត់មានការលំបាក»។
សាលាឧទ្ធរណ៍កាលពីពេលថ្មីៗនេះសម្រេចរក្សាការសម្រេចរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ទុកជាបានការ។ មេធាវីមកពីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (LICADHO) ជាមេធាវីការពារក្ដីអ្នកស្រី ទេព វន្នី គឺអ្នកស្រី សាម សុគន្ធា ឲ្យដឹងថា ពេលនេះអ្នកស្រី ទេព វន្នី សម្រេចចិត្តប្ដឹងសាទុក្ខចំពោះការសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ទៅតុលាការកំពូល។
សហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ ចោទប្រកាន់ថា ការឃុំខ្លួនអ្នកស្រី ទេព វន្នី គឺមានគោលដៅបំបិទសំឡេងអ្នកទាមទារសិទ្ធិ និងជាការគំរាមកំហែងសកម្មជនដទៃទៀត។ ព្រះរាជអាជ្ញាសាលាឧទ្ធរណ៍ លោក ង៉ែត សារ៉ាត់ ថា សកម្មជនដីធ្លីតំបន់បឹងកក់ អ្នកស្រី ទេព វន្នី មានទោសព្រោះនាំបក្សពួកទៅដាក់ញត្តិនៅផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ អ្នកស្រី ទេព វន្នី មានស្រុកកំណើតនៅស្រុកឈូក ខេត្តកំពត។
អ្នកស្រីធ្លាប់ទទួលបានពានរង្វាន់ស្ត្រីភាពជាមេដឹកនាំពិភពលោករបស់អង្គការ វ៉ាយថល វ៉យស៍ (Vital Voices)។ ស្ត្រីមេម៉ាយវ័យ ៣៧រូបនេះ មានកូនពីរនាក់ក្នុងបន្ទុក និងចិញ្ចឹមម្ដាយជរាម្នាក់ទៀត។ អ្នកស្រីធ្លាប់លើកឡើងនៅក្នុងតុលាការថា ការឃុំខ្លួនអ្នកស្រីដែលជាមនុស្សគ្មានទោសជារឿងអយុត្តិធម៌ណាស់។ អ្នកស្រីទាមទារសេរីភាពឡើងវិញដើម្បីទៅមើលកូនប្រុសស្រី និងម្ដាយជរារបស់អ្នកស្រី៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។