ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងប្រាំ ស្រុកបវេល ខេត្តបាត់ដំបង ដែលតែងតែដើរស្វះស្វែងរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ក្នុងទំនាស់ដីធ្លី អះអាងថា អាជ្ញាធរខេត្ត ស្រុក និងឃុំ កំពុងរៀបចំបណ្ដឹងប្រឆាំងពួកគាត់ ក្រោមហេតុផលរស់នៅលើដីទំនាស់ដោយខុសច្បាប់។
បណ្ដឹងដែលបានរៀបចំនេះគឺផ្ទុយពីការសន្យារបស់ចៅហ្វាយខេត្តបាត់ដំបង នៅចំពោះមុខពលរដ្ឋដែលទទួលបានដីតាំងពីសម័យសមាហរណកម្ម ថានឹងជួយដោះស្រាយឲ្យអស់លទ្ធភាព ដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះដីធ្លីនៅតំបន់នោះ។
អាជ្ញាធរបានប្រើប្រាស់មធ្យោបាយយកពលរដ្ឋប្ដឹងពលរដ្ឋគ្នាឯង ក្នុងរឿងជម្លោះដីធ្លីនៅតំបន់បឹងប្រាំ ខេត្តបាត់ដំបង ដែលអូសបន្លាយអស់ពេល ៨ឆ្នាំមកហើយ។
ប្រជាពលរដ្ឋមួយក្រុម ត្រូវបានអាជ្ញាធរខេត្ត ស្រុក និងឃុំ តម្រូវឲ្យផ្ដិតមេដៃដើម្បីរៀបចំបណ្ដឹងដាក់ចូលតុលាការ ប្រឆាំងពលរដ្ឋមួយក្រុមផ្សេងទៀតដែលមានដីតាំងពីអតីតសមាហរណកម្ម។ អ្នកដែលត្រូវបានអាជ្ញាធរបង្គាប់បញ្ជាឲ្យតាំងខ្លួនជាដើមបណ្ដឹងនោះ គឺដើម្បីទម្លាក់កំហុស និងចោទប្រកាន់ថា ពលរដ្ឋមួយក្រុមផ្សេងទៀតដែលទទួលបានដីកាលពីសម័យសមាហរណកម្មនៃយោធាកាត់រំសាយ គឺជាអ្នករស់នៅដោយខុសច្បាប់។
ថ្លែងក្នុងលក្ខខណ្ឌសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ស្ត្រីដែលមានលំនៅឋានក្នុងតំបន់បឹងប្រាំ ឲ្យដឹងកាលពីថ្ងៃទី២៩ តុលា ថា លោកស្រីនឹងមិនដាក់បណ្ដឹងតាមការបញ្ជាពីអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីប្ដឹងពលរដ្ឋដែលទទួលបានដីសមាហរណកម្មឡើយ។ លោកស្រីបន្តថា មូលហេតុដោយសារលោកស្រីពិនិត្យឃើញប័ណ្ណដែលចេញដោយក្រុមនិស្សិតចុះវាស់វែង ដែលលោកស្រីកំពុងកាន់កាប់នៅពេលនេះ គឺពិតជាបានរំលោភជាន់លើប្លង់ដីរបស់ពលរដ្ឋសមាហរណកម្មពិតមែន៖ «ទើបតែថ្មីៗនេះ ថ្នាក់ខេត្តថ្នាក់ស្រុកថ្នាក់ឃុំ គេចុះទៅឲ្យពួកខ្ញុំធ្វើពាក្យបណ្ដឹងប្ដឹង មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិពួកខ្ញុំ ៣រ៉ៃហ្នឹង ប្ដឹងទៅម្ចាស់ដីដែលគេមិនព្រមប្រគល់ឲ្យពួកខ្ញុំហ្នឹង ហើយខ្ញុំក៏ធ្វើទេ។ ខ្ញុំឥតព្រមធ្វើទេ ហើយគាត់ចេះតែថាឲ្យខ្ញុំធ្វើតាមគេសិនទៅ ហើយខ្ញុំក៏ឆ្លើយថា ខ្ញុំសូមជូនប្លង់ហ្នឹងទៅលោកពូវិញ។ ខ្ញុំឥតធ្វើទេ»។
ដោយឡែក ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ១ពាន់នាក់ ដែលគេតម្រូវឲ្យផ្ដិតមេដៃនៅពេលនេះ គឺជាអ្នកទទួលបានប្លង់កម្មសិទ្ធិពីក្រុមនិស្សិតចុះវាស់ដី ក្រោមគោលនយោបាយសម្បទានដីសង្គមកិច្ច ដែលមេឃុំបឹងប្រាំ បង្កើតជាឃុំថ្មីជាន់លើដីសមាហរណកម្មចាស់។ ក្រៅពីនេះ នៅមានរឿងចម្រូងចម្រាសជាច្រើនទៀតនៅពេលមេឃុំបឹងប្រាំ ទទួលបានគោលការណ៍ដីសម្បទានសង្គមកិច្ច កាលពីឆ្នាំ២០០៦។
ឋិតក្រោមគោលនយោបាយបង្កើតជាសម្បទានដីសង្គមកិច្ចនេះហើយ ទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាពលរដ្ឋ រកឃើញថា អាជ្ញាធរឃុំបានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធពីការទិញលក់ដីនេះ ក្នុងទឹកប្រាក់ជិត ៥០០លានរៀល (៤៧៣.៨៩០.០០០រៀល) ឬស្មើប្រមាណជិត ១២ម៉ឺនដុល្លារ (១១៨.៤៧២,២ដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក)។ ក្រៅពីនេះ ក្រុមនិស្សិតដែលចុះវាស់វែងដីកាលណោះ ក៏មានចំណែកប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ព្រោះក្រុមនិស្សិតខ្លះក្នុងចំណោមនោះ ទទួលបានដីក្នុងប្លង់ដែលកំពុងមានទំនាស់នេះដែរ។
សមាជិកនៃក្រុមនិស្សិតចុះវាស់វែងដីនៅឃុំបឹងប្រាំ លោក ប៊ិន មុនីរាស្ត្រ ឆ្លើយតបថា លោកមិនអាចបកស្រាយបានទេ ដោយសារកំពុងជាប់ប្រជុំ។
យ៉ាងណា ពាក់ព័ន្ធគម្រោងប្ដឹងអ្នកមានជម្លោះដីធ្លីទាំងជាង ២០០គ្រួសារនេះ ប្រជាពលរដ្ឋអះអាងថា ក្រៅពីអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោម មានស្រុក និងឃុំហើយ ក្នុងនោះគឺមានជាប់ទាក់ទិនអភិបាលខេត្តបាត់ដំបង ថែមទៀត ដែលជាអ្នកផ្ដួចផ្ដើមនាំឲ្យមានការប្ដឹងផ្តល់នេះ។
លោក ច័ន្ទ សុផល ធ្លាប់បានសន្យាដោះស្រាយសំណុំរឿងនេះម្តងជាពីររួចហើយកាលពីខែសីហា កន្លងទៅ។ ប្រជាពលរដ្ឋចាត់ទុកថា ផ្ទុយទៅវិញនៅពេលនេះ ពួកគាត់បែរជាត្រូវរងការចោទប្រកាន់តបវិញម្តងពីអ្នកដែលធ្លាប់បានសន្យាថា នឹងដោះស្រាយបញ្ចប់វិវាទនេះ។
តំណាងប្រជាពលរដ្ឋ លោក ឆាន់ មុន្នី អះអាងថា ចាប់តាំងពីអភិបាលខេត្តបាត់ដំបង បញ្ជាក់ជំហរក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះ គឺមិនទាន់ឃើញអ្វីជាដុំកំភួននៅឡើយទេ ក្រៅពីប្រជាពលរដ្ឋ ២នាក់ ដែលជាប់ឃុំ ហើយត្រូវបានដោះលែងវិញកាលពីពេលកន្លងទៅនេះ៖ «ខ្ញុំឥតមានជំនឿ ពីព្រោះអ្វីដែលលោកបានសន្យា គឺវាឥតមានបានអីសោះ គឺបានតែដោះលែងមនុស្ស ២នាក់ឲ្យគត់ ដែលចោទប្រកាន់ដោយមិនមានមូលដ្ឋាន ចោទប្រកាន់មិនមានមូលដ្ឋានយ៉ាងម៉េច? ទៅវ៉ៃដុតខ្ទមគេ ហើយទៅចាប់ប្ដីគេមកទៀត ហើយដីគាត់ហ្នឹងក៏បានកាន់កាប់ក្រោយសមាហរណកម្មដែរ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបំភ្លឺបានទេពី លោក ច័ន្ទ សុផល អភិបាលខេត្តបាត់ដំបង ដោយទូរស័ព្ទរបស់លោកមិនអាចហៅចូលបាន។
ដោយឡែកបុរសវ័យជាង ៤០ឆ្នាំ និយាយក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះអះអាងថា លោកមិនអាចបិទភ្នែកយកដីដោយស្រស់ៗ ក្នុងនាមជាពលរដ្ឋដូចគ្នាបានឡើយ។ លោកថ្លែងបន្តថា អ្វីដែលប្រជាពលរដ្ឋសម្រេចចិត្តឡើងមកតវ៉ានៅពេលនេះ គឺទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរឃុំ និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតរបស់ខេត្តបាត់ដំបង ផ្ដល់ដីដែលពួកគាត់ត្រួសត្រាយបាន ក្រៅពីដីមានទំនាស់នេះដែលត្រូវមេឃុំបឹងប្រាំ ដកហូតយកប៉ុណ្ណោះ៖ «ទាមទារអាបីរ៉ៃដែលនិស្សិតធ្វើឲ្យហ្នឹង ឥតចង់បានទេ។ ឥតទាមទារយកទេ ព្រោះប៉ះពាល់ដីបងប្អូន។ បាទ គឺឥតចង់បានទេ ចង់បានអាក្នុងដីមូលដ្ឋាន ដែលឃុំដកនេះ។ ចង់បញ្ជាក់ គឺភូមិហើយឃុំដក លើកកម្លាំងពលកម្មដែលបងប្អូនដែលកាប់បាននេះ។ អ៊ីចឹងបានមួយហិកតារក៏ដោយ ពីរហិកតារក៏ដោយ សូមឲ្យភូមិឃុំហ្នឹងផ្ដល់ឲ្យពួកយើងខ្ញុំមកវិញ»។
ធ្លាប់ជាប់ពន្ធនាគារព្រោះរឿងដីធ្លី មុននឹងបានក្លាយជាមេឃុំបឹងប្រាំ កូតាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ឈា នី ទទួលស្គាល់ថា អាជ្ញាធរពិតជាឋិតនៅពីក្រោយនៃការរៀបចំបណ្ដឹងប្រឆាំងការតវ៉ានេះមែន។ លោកថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលតែងតែឡើងតវ៉ាក្នុងរឿងដីធ្លីនេះ គឺជាពលរដ្ឋមកតាំងទីលំនៅដោយខុសច្បាប់៖ «ខ្ញុំចង់និយាយថា ការបកស្រាយថា អាជ្ញាធរនៅពីក្រោយវាមែនហ្នឹងឯង ពីព្រោះខ្ញុំជាម្ចាស់មូលដ្ឋាននៅនេះ។ អ៊ីចឹង ខ្ញុំការពារដីអ្នកដែលមានដីស្របច្បាប់ ដែលមានកម្មសិទ្ធិចេញដោយរដ្ឋាភិបាល។ បានអំណោយដោយរដ្ឋាភិបាល»។
បើទោះជាបែបណា ឯកសារដែលវិទ្យុអាស៊ីសេរី ទទួលបានបញ្ជាក់ថា ដីជាង ៣.៦០០ហិកតារ (៣.៦៥៨ហិកតារ) គឺជាប្រភេទដីសមាហរណកម្មសម្រាប់បែងចែកឲ្យគ្រួសារអតីតយោធិនខ្មែរក្រហមកាត់រំសាយ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៨ ទុកដើម្បីបង្កបង្កើនផល និងធ្វើលំនៅឋាន។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយឆ្នាំ២០០៦ បន្ទាប់ពី លោក ឈា នី រៀបចំសំណើបង្កើតឃុំថ្មី គឺឃុំបឹងប្រាំ ដែលកំពុងប្រទង់ប្រទាញដូចនៅពេលនេះ ប្រជាពលរដ្ឋចោទប្រកាន់ថា លោក ឈា នី បានរៀបចំឃុំជាន់លើដីកំពុងគ្រប់គ្រងដោយប្រជាពលរដ្ឋយោធិនកាត់រំសាយទៅវិញ។
ជុំវិញបណ្ដឹងនេះ តំណាងប្រជាពលរដ្ឋ លោក ឆាន់ មុន្នី ឲ្យដឹងថា ពួកគាត់ពិតជាបារម្ភចំពោះបណ្ដឹងប្រឆាំងអ្នកតវ៉ាដីធ្លី ដើម្បីឲ្យមានដំណោះស្រាយពីស្ថាប័នរដ្ឋ។ លោកបន្តថា អ្វីដែលពួកគាត់បារម្ភនោះ ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋធ្លាប់បានកាន់កាប់យូរហើយ នៅពុំទាន់មានកម្មសិទ្ធិនៅឡើយ។ ដោយឡែកប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវបានមេឃុំបឹងប្រាំ ប្រមូលមកនេះ បានទទួលប្លង់រួចហើយតាមរយៈក្រុមនិស្សិតចុះវាស់ដីរបស់ លោក ហ៊ុន សែន។ ហេតុនេះ បើមានបណ្ដឹងមែន ប្រហែលជាតុលាការសម្រេចក្តីឲ្យពួកគាត់ចាញ់។ លោកចាត់ទុកថា ស្ថានភាពតំបន់បឹងប្រាំ នៅពេលនេះ គឺប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅមិនខុសក្នុងសម័យកាលពីជាង ២០ឆ្នាំមុននោះទេ៖ «ចំណែកខ្ញុំដែលជាម្ចាស់ដីពិត ដែលបានកាន់កាប់ក្រោយសមាហរណកម្មនេះ គឺជាទង្វើមួយឆាកល្ខោនមួយដ៏ឃោរឃៅបំផុត។ ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា លើសសម័យបីឆ្នាំទៅទៀត ពីព្រោះរៀបឲ្យប្រជាពលរដ្ឋឈ្លោះគ្នា ឯផលប្រយោជន៍បានទៅលើអាជ្ញាធរ។ ខ្ញុំគិតថា ឃោរឃៅបំផុត។ ព្រៃដែលគ្នាកាប់បានដកយកទៅលក់ធ្វើប្លង់ឲ្យជាន់ទៅលើដីគេ»។
សព្វថ្ងៃនេះ ប្រជាពលរដ្ឋទាំងជាង ១ពាន់គ្រួសារនោះ មានតែប្លង់ក្នុងដៃ ប៉ុន្តែពុំមានដីកាន់កាប់ជាក់ស្តែងទេ។ ក្នុងមួយគ្រួសារ ទទួលបានដីស្រែ ៣រ៉ៃ ដែលក្នុងមួយរ៉ៃស្មើ ១.៦០០ម៉ែត្រ និងដីលំនៅឋាន១រ៉ៃផង។
ប្រជាពលរដ្ឋអះអាងថា បណ្ដឹងប្រឆាំងពលរដ្ឋសមាហរណកម្មជាង ២០០គ្រួសារនេះ ធ្វើឡើងនៅបន្ទាប់ពីអភិបាលស្រុកបវេល លោក ទឹម ដារ៉េត សន្យាកាលពីខែកញ្ញា នៅចំពោះមុខប្រជាពលរដ្ឋដែលទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិជាង ១ពាន់គ្រួសារនោះ ថានឹងយកដីនេះមកគ្រប់គ្រងឲ្យបានក្នុងរដូវប្រាំងខាងមុខ។ ទំនងឋិតក្រោមហេតុផលនេះហើយ ទើបអាជ្ញាធរប្រើប្រាស់មធ្យោបាយតាមប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីគំរាមប្រជាពលរដ្ឋដែលបានធ្វើសមាហរណកម្មនោះ។
ក្រៅពីនេះ អាជ្ញាធរក៏មានគម្រោងកែរបាយការណ៍របស់គណៈកម្មការចម្រុះ ដែលចូលរួមស៊ើបអង្កេតដោយភាគីរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលថែមទៀត។ ក្រុមអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល បានជំទាស់គម្រោងកែរបាយការណ៍ដែលចុះស្រាវជ្រាវក្នុងឆ្នាំ២០១៤ កន្លងទៅនេះ។ អង្គការសង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកថា បើរបាយការណ៍នេះពិតជាត្រូវបានកែប្រែមែននោះ មិនខុសពីទម្លាក់កំហុសទៅលើប្រជាពលរដ្ឋសមាហរណកម្មឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។