ប្រជាពលរដ្ឋជិត ២០០គ្រួសារ ដែលភាគច្រើនមិនមែនជាអ្នកស្រុកភូមិរស់នៅលើទីតាំងដីគម្រោងដាំឈើម្សៅក្រដាស ហ៊ុន សែន មានក របស់ក្រុមហ៊ុន អូជេអាយ (OJI) ស្ថិតនៅស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ទន្ទឹងរង់ចាំការដោះស្រាយបញ្ចប់រឿងដីធ្លីរបស់ពួកគាត់។
បច្ចុប្បន្ន មានប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៥គ្រួសារ ចេញមុខតវ៉ាយ៉ាងសកម្ម និងបានដាក់លិខិតស្នើសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ទៅស្ថាប័នជាតិមួយចំនួនទៀតផង ប៉ុន្តែគ្មានដំណោះស្រាយ។
តើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងរាជរដ្ឋាភិបាល មានជំហរបែបណាក្នុងការដោះស្រាយបញ្ចប់បញ្ហានេះ?
ក្រុមហ៊ុនរបស់ជប៉ុន ឈ្មោះ អូជេអាយ ទទួលបានដីវិនិយោគទំហំ ១ម៉ឺនហិកតារពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីដាំដើមអាកាស្យា ឬប្រភេទឈើម្សៅក្រដាស កាលពីអំឡុងឆ្នាំ១៩៩៣។ មកដល់បច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុនអនុវត្តការដាំដុះរបស់ខ្លួនបានទំហំដី ៥ពាន់ហិកតារហើយ ចំណែកផ្ទៃដីចំនួន ៥ពាន់ហិកតារទៀត កំពុងឈូសឆាយដាំបន្ត តែនៅផ្នែកខ្លះប៉ះពាល់លើដីប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារ។
យោងតាមឯកសារ និងតួលេខដែលវិទ្យុអាស៊ីសេរី ទទួលបានបង្ហាញថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៣ មានប្រជាពលរដ្ឋក្នុងឃុំក្រាំងល្វា និងឃុំត្បែងខ្ពស់ ចំនួន ៥៨គ្រួសារ និងមានពលរដ្ឋមកពីក្រៅស្រុកចំនួន ៩៩គ្រួសារទៀត មានដីនៅក្នុងតំបន់គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នោះតាមរយៈការទិញដូរមានការទទួលស្គាល់ពីអាជ្ញាធរភូមិឃុំ បានដាក់បណ្ដឹងចូលអាជ្ញាធរស្រុកឲ្យជួយដោះស្រាយ។
បច្ចុប្បន្ន ទាំងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ដែលជាអ្នកលក់ដី និងអ្នកទិញដីមកពីក្រៅស្រុក ហាក់ខ្លបខ្លាចមិនហ៊ានចេញមុខតវ៉ា ឬអះអាងលើដីរបស់ខ្លួនឡើយ បើទោះបីជាគ្រឿងចក្រក្រុមហ៊ុនធ្វើសកម្មភាពឈូសឆាយប៉ះពាល់លើដីនោះក្ដី។ អ្នកដែលចូលមកទិញដីក្នុងតំបន់នោះ ភាគច្រើនត្រូវគេស្គាល់ថា ជាមន្ត្រីរាជការ និងខ្លះជាអ្នកមានប្រាក់មកពីរាជធានីភ្នំពេញ ឬស្រុកផ្សេងៗ។
ពលរដ្ឋម្នាក់រស់នៅតំបន់ជ្រៃវា នៃភូមិដំណាក់អំពិល ឃុំត្បែងខ្ពស់ លោក ខៀវ សាម មានប្រសាសន៍ថា គ្រួសារលោកបានចូលមករស់នៅ និងមានដីគ្រប់គ្រងបង្កបង្កើនផលនៅភូមិដំណាក់អំពិល នៅមុនឆ្នាំ១៩៨០ និងគ្រួសារខ្លះទៀត បានចូលមករស់នៅជាបន្តបន្ទាប់នៅមុនឆ្នាំ២០០០។ លោកថា ដីចម្ការទំហំទទឹង ៥០ម៉ែត្រ និងបណ្ដោយប្រហែល ២០០ម៉ែត្រ ដែលលោកធ្លាប់កាន់កាប់ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយនោះ បានលក់ទៅឲ្យអ្នកមានប្រាក់ម្នាក់នៅរាជធានីភ្នំពេញ ខណៈពលរដ្ឋក្នុងភូមិផ្សេងទៀត នាំគ្នាផ្អើលលក់ដី។ បច្ចុប្បន្ន ដីដែលលោកបានលក់ទៅឲ្យគេនោះ ក៏កំពុងមានជម្លោះជាមួយក្រុមហ៊ុនដែរ៖ «ដី យើងនិយាយឲ្យចំទៅដីរបស់ប្រជាជនទាំងអស់គ្នាហ្នឹងហើយ ប៉ុន្តែគេមកឈូសគេយកទៅគេថាដីសម្បទាន។ គេមកហ្នឹង! និយាយប្រាប់ឲ្យត្រង់ហ្មងគេថាអ្ហឺ! ឥឡូវគេទិញដីហ្នឹង តែតិចទៀតគេលែង (គេលែងទិញគេយកទទេ) យើងពិបាកដែរតែគេយក គឺយកហើយអ៊ីចឹងលក់ហ្នឹងគេហ្នឹងឯងទៅ»។
ចំណែកពលរដ្ឋម្នាក់ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋចំនួន ៩៩គ្រួសារផ្សេងទៀត ដែលមានលិខិតស្នាមទិញលក់ទទួលស្គាល់ដោយអាជ្ញាធរភូមិឃុំ ប៉ុន្តែត្រូវក្រុមហ៊ុនឈូសឆាយរំលោភយក គឺអ្នកស្រី ឃុន ចរិយា ថ្លែងបញ្ជាក់ថា អ្នកស្រីធ្លាប់រងនូវការគំរាមចាប់ដាក់គុកពីមេការក្រុមហ៊ុន អូជេអាយ ដោយសារតែសកម្មភាពចេញមុខតវ៉ាទាមទារដីពីក្រុមហ៊ុនមកវិញ កាលពីឆ្នាំ២០១០។ អ្នកស្រីបន្តថា ពាក្យបណ្ដឹងរបស់អ្នកស្រីបានដាក់ចូលទៅភូមិបាលស្រុក និងសាលាស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ តាំងពីពេលនោះមក ប៉ុន្តែពុំមានពន្លឺនៃការដោះស្រាយអ្វីទាំងអស់។ ចំណែកការប្ដឹងទៅថ្នាក់ជាតិវិញ គឺគ្រាន់តែបានធ្វើលិខិតតបមកវិញឲ្យរង់ចាំការដោះស្រាយរបស់អាជ្ញាធរថ្នាក់មូលដ្ឋាន ឬអាជ្ញាធរខេត្តដដែល៖ «គេធ្វើការរាជការខាងគណបក្សប្រជាជនហ្នឹង អ៊ីចឹងគេប្រាប់ខ្ញុំថា រឿងប្ដឹងចូលតាមអង្គការដូចថា លោក ហ៊ុន សែន អត់ចូលចិត្ត គាត់ខឹងអ៊ីចឹងណា! ដល់ហើយ អ៊ីចឹងគេរាល់គ្នាអត់ហ៊ានទេ មតិអ្នកខ្លះផ្សេងទៅ តែខ្ញុំ គឺប្រាំគ្រួសារហ្នឹង ខ្ញុំតស៊ូមករហូតក្មួយ»។
នៅក្នុងលិខិតចុះថ្ងៃទី២៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ របស់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ឆ្លើយតបនឹងបណ្ដឹងរបស់ពលរដ្ឋចំនួន ៥គ្រួសារ ដែលបានប្ដឹងទៅក្រសួង បានតម្រូវឲ្យពួកគាត់រង់ចាំចូលរួមដោះស្រាយរឿងដីធ្លីនេះជាមួយគណៈកម្មការសុរិយោដីថ្នាក់ស្រុក ក្រោយពីក្រសួងពិនិត្យឃើញថា តំណាងពលរដ្ឋទាំង ៥គ្រួសារ បានដាក់បណ្ដឹងចូលគណៈកម្មការថ្នាក់ស្រុករួចហើយ។
ទាក់ទងបញ្ហានេះ ប្រធានការិយាល័យសុរិយោដីស្រុក និងអភិបាលរងស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ ទទួលបន្ទុកដោះស្រាយវិវាទដីធ្លី លោក សាំង សុឃឿន ថ្លែងស្រដៀងគ្នាថា ខាងអាជ្ញាធរស្រុកបានបញ្ជូនឈ្មោះ និងឯកសារពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋទាំង ៥គ្រួសារ រួមជាមួយពលរដ្ឋចំនួន ១៥២គ្រួសារទៀតទៅគណៈកម្មការគ្រប់គ្រង និងប្រើប្រាស់ដីថ្នាក់ខេត្ត ដើម្បីធ្វើការដោះស្រាយរួចហើយ។
ចំណែកអភិបាលរងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និងជាអ្នកទទួលបន្ទុកដោះស្រាយវិវាទដីធ្លី លោក ចេង ញ៉ាន់ មានប្រសាសន៍ថា គណៈកម្មការគ្រប់គ្រង និងប្រើប្រាស់ដីថ្នាក់ខេត្ត កំពុងប្រមូលឯកសារពាក់ព័ន្ធបន្ថែមទៀត មុននឹងឈានដល់ការជជែកដោះស្រាយក្នុងរឿងដីធ្លីនេះ។ លោកថា ការពិភាក្សាដោះស្រាយបញ្ហា អាចនឹងចាប់ផ្ដើមនៅក្រោយថ្ងៃបុណ្យអុំទូក អកអំបុក និងសំពះព្រះខែរួច។ លោកគិតថា គ្រួសារដែលទទួលបានការវាស់វែងពីក្រុមនិស្សិតរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កន្លងទៅ តែមិនទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ដោយសារតែមានការប្ដឹងទាស់ពីខាងរដ្ឋបាលព្រៃឈើនោះ នឹងអាចទទួលបានដីវិញភាគច្រើន ហើយពលរដ្ឋដែលនៅប៉ះពាល់ជាមួយក្រុមហ៊ុន អូជេអាយ នៅមានចំនួនតិចប៉ុណ្ណោះ៖ «ធម្មតាឯកសារដែលបញ្ជាក់ហ្នឹង ជេដ្ឋាឯងទៅមើលឯកសារបញ្ជាក់ហ្នឹងទៅ ជួនកាលមេឃុំគ្រាន់តែបានឃើញ និងបញ្ជាក់ថា ហត្ថលេខាខាងស្ដាំនេះជាហត្ថលេខារបស់មេភូមិប៉ុណ្ណឹងទេ។ ដល់អ៊ីចឹងទៅ ពេលយើងហៅគាត់មកនិយាយទៅ ភាគច្រើនគាត់ថា គាត់អត់មានបញ្ជាក់ទៅលើដីហ្នឹងទេ គាត់បញ្ជាក់ទទួលស្គាល់មេភូមិទេ យើងក៏មិនទាត់ចោលឯកសារអស់ហ្នឹងដែរ បានន័យថា អាជ្ញាធរយើងបានស៊ីញេទៅហើយ ប្រជាជនគាត់មិនសូវយល់ស៊ីជម្រៅពីនីតិវិធីទេ ឲ្យតែឃើញស៊ីញេបោះត្រា គាត់ដឹងតែអាហ្នឹងអាជ្ញាធរទទួលស្គាល់។ អ៊ីចឹងបានយើងប្រមែប្រមូលឯកសារមកឲ្យអស់ ដើម្បីយើងយកទៅពិភាក្សាគ្នា»។
លោកបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលសម្រេចឲ្យក្រុមហ៊ុន អូជេអាយ សហការជាមួយរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ដើម្បីដាំកូនឈើឡើងវិញនៅតំបន់មានក។ ដូច្នេះ លោកត្រូវសិក្សាឲ្យបានល្អិតល្អន់មុននឹងសម្រេច ឬត្រូវស្នើសុំគោលការណ៍យ៉ាងណាទៅថ្នាក់លើទៀត។ លោកថា អាជ្ញាធរកំពុងញែកឲ្យដាច់រវាងប្រជាពលរដ្ឋណាដែលទទួលបានការវាស់វែងរួច និងពលរដ្ឋណានៅសល់ មុននឹងធ្វើការជជែកដោះស្រាយ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) ប្រចាំខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក គង់ ច័ន្ទមុនី ថ្លែងថា ខាងលោកបានទទួលពាក្យបណ្ដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៥គ្រួសារ កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៣ និងចុះអង្កេតករណីនេះជាច្រើនលើក ហើយលទ្ធផលនៃការស៊ើបអង្កេតរកឃើញថា មានពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារផ្សេងទៀតកំពុងមានផលប៉ះពាល់ជាមួយក្រុមហ៊ុនដែរ។ លោកថា ពលរដ្ឋក្នុងចំណោមនោះ ភាគច្រើនមានលិខិតស្នាមទិញលក់ដីដែលមានការទទួលស្គាល់ពីអាជ្ញាធរភូមិឃុំប្រាកដមែន ដូច្នេះអាជ្ញាធរគប្បីគិតគូរបញ្ហានេះកុំឲ្យពួកគាត់រងគ្រោះពីរជាន់៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។