ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះរឿងដីធ្លីនៅឃុំបឹងប្រាំ ស្រុកបវេល ខេត្តបាត់ដំបង ប្រមាណ ១០០នាក់តំណាងឲ្យ ១៩២គ្រួសារ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៧ មីនា នាំគ្នាធ្វើដំណើរទៅដាក់លិខិតសុំអន្តរាគមន៍ពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរដ្ឋាភិបាលនៅរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីស្នើសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយករណីជម្លោះដីធ្លីជូនពួកគាត់ឲ្យបានឆាប់រហ័ស។ ពលរដ្ឋឡើងទៅភ្នំពេញនេះ ដោយសារពួកគាត់ឃើញអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន កោះប្រជុំប្រជាពលរដ្ឋដែលមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ហើយឲ្យពួកគាត់ផ្ដិតមេដៃ ដើម្បីដាក់ប្ដឹងទៅសាលាដំបូងខេត្ត ដោះស្រាយតាមផ្លូវច្បាប់។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅឃុំបឹងប្រាំ បានប្រតិកម្មភ្លាមៗទៅនឹងសកម្មភាពរបស់មេឃុំ ថាជាទង្វើបង្កការលំបាកដល់អ្នកស្រុក និងមិនអាចជួយដោះស្រាយរឿងទំនាស់ដីធ្លីរបស់ពួកគាត់បាននោះឡើយ។
តំណាងពលរដ្ឋមានទំនាស់ដីម្នាក់ គឺលោក ឆាន មុនី ថ្លែងមុននឹងចេញដំណើរនៅបេនឡានក្រុងរង្វង់មូលព្រាបស ក្រុងបាត់ដំបង ថា ពួកគេធ្វើដំណើរទៅរាជធានីភ្នំពេញនេះ ដោយសារព្រួយបារម្ភក្រែងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ប្ដឹងចាប់ពួកគេដាក់គុកច្រវាក់ ដោយមិនបានរកដំណោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋ។ លោកអះអាងថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី២៥ មីនា លោកមេឃុំបឹងប្រាំ ឈ្មោះ ឈា នី បានកោះប្រជុំប្រជាពលរដ្ឋដែលមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ដែលកាន់កាប់ដីកន្លះហិកតារក្នុងមួយគ្រួសារ បង្ខំឲ្យផ្ដិតមេដៃ ដើម្បីប្ដឹងពួកគេដែលគ្មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិទៅតុលាការ ដោះស្រាយតាមផ្លូវច្បាប់។
លោកបន្ថែមថា មេឃុំបឹងប្រាំ ធ្វើបែបនេះពុំមែនជាដំណោះស្រាយនោះទេ ពីព្រោះលោកថា ប្រជាពលរដ្ឋ ១៩២គ្រួសារ បានដាំដុះនៅលើដីទំនាស់ជាង ១ពាន់ហិកតារ (១.០៨៥ហិកតារ) នៅឃុំបឹងប្រាំ នោះតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៩ រហូតមក ហើយអាជ្ញាធរបានធ្វើប្លង់ជាន់លើដីរបស់ពួកគាត់៖ « ខ្ញុំទៅតវ៉ានៅភ្នំពេញដើម្បីបានដីដាំដុះដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារ ពីព្រោះបើនៅស្ងៀមមិនតវ៉ាទេនោះ ពួកខ្ញុំនឹងស្លាប់ដោយសារគ្មានដីដាំដុះ »។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត គឺលោក អ៊ុល យ៉ាន់ ថ្លែងថា លោកមិនអាចទទួលយកបានឡើយ នៅពេលមេឃុំបឹងប្រាំ កោះហៅប្រជាពលរដ្ឋមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ប្ដឹងពួកគាត់នេះ។ លោកថា នេះជារឿងមួយមានចេតនាមិនល្អលើប្រជាពលរដ្ឋជាង ១៩២គ្រួសារ ដោយសារពួកគាត់មិនព្រមចាកចេញពីដីទំនាស់នោះ៖« ពួកខ្ញុំទៅតវ៉ានេះដោយសារជាទុក្ខលំបាករបស់ពួកខ្ញុំផ្ទាល់ មិនអាចទ្រាំបាន ដែលអាជ្ញាធរឃុំមិនព្រមដោះស្រាយឲ្យពួកខ្ញុំ ហើយក៏មិនមែនជាការទៅធ្វើចលាចលក្នុងសង្គមនោះទេ »។
ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ មេឃុំបឹងប្រាំ លោក ឈា នី ទទួលស្គាល់ថា អាជ្ញាធរឃុំពិតជាបានកោះប្រជុំប្រជាពលរដ្ឋដែលមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ដើម្បីផ្ដិតមេដៃដាក់ទៅតុលាការប្រាកដមែន ប៉ុន្តែលោកអះអាងថា ការប្ដឹងទៅតុលាការនេះ ក្នុងចេតនាល្អ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ចប់ជម្លោះដីធ្លីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានឆាប់រហ័ស៖« បាទ ! យើងមិនហាមឃាត់ការតវ៉ារបស់បងប្អូននោះទេ បើសិនជាបងប្អូនចង់ទៅតវ៉ាដល់ថ្នាក់ជាតិ ឬស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធណាក៏ទៅចុះ ពីព្រោះជាគោលការណ៍របស់សម្ដេចក្រឡាហោម ស ខេង គឺមិនអាចចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរំលាយទៅឲ្យបុគ្គលផ្សេងបានទេ។ អ៊ីចឹងទេ ខាងខេត្តនឹងដោះស្រាយជូនពួកគាត់ ១៩២គ្រួសារនោះ បើសិនជាពួកគាត់ពិតគ្មានដីមែន »។
លោកបន្ថែមថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី២៥ មីនា ប្រជាពលរដ្ឋផ្ដិតមេដៃបានជិត ៤០០នាក់ហើយ ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋដែលមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីជាង ១.៣០០គ្រួសារដែលមានតែប្លង់ ហើយមិនបានទទួលដី។ ទោះបីជាយ៉ាងណា លោកពុំទាន់បញ្ជាក់ថានឹងដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅសាលាដំបូងខេត្តបាត់ដំបង ដើម្បីឲ្យតុលាការដោះស្រាយនៅពេលណានៅឡើយ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ខេត្តបាត់ដំបង លោក យិន ម៉េងលី មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានឲ្យពលរដ្ឋផ្ដិតមេដៃដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅតុលាការ ពុំមែនជាដំណោះស្រាយសមស្របឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ នឹងបង្កការលំបាកដល់ពួកគាត់កាន់តែខ្លាំងឡើង។ ការលំបាក ដោយសារអ្នកស្រុកត្រូវឡើងតុលាការញឹកញាប់ ហើយប្រសិនបើចាញ់ក្ដី ពួកគាត់មួយចំនួននឹងរត់ចោលផ្ទះសម្បែង ការប្រើអំពើហិង្សាដាក់គ្នារវាងប្រជាពលរដ្ឋ និងសមត្ថកិច្ច និងត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ ធ្វើឲ្យបែកបាក់គ្រួសារ ជាដើម៖« ខ្ញុំមិនចង់ឲ្យដោះស្រាយរឿងនេះដោយតុលាការទេ។ ម្យ៉ាងទៀត អាជ្ញាធរដោះដូរដីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមិនសមហេតុសមផលនោះទេ ពីព្រោះនៅឆ្ងាយជាង ១០០គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងបាត់ដំបង។ ដូច្នេះ ប្រជាពលរដ្ឋមិនទទួលយកការដោះដូរដី គឺជារឿងត្រឹមត្រូវ »។
លោក យិន ម៉េងលី ពន្យល់ថា បញ្ហាទំនាស់ដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋនៅឃុំបឹងប្រាំ អាចដោះស្រាយបាន ប្រសិនបើក្រសួង និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ហៅភាគីទាំងសងខាងមកជជែកគ្នាឲ្យបានច្បាស់លាស់ ដោយភាពអព្យាក្រឹត និងមិនលម្អៀង។
របាយការណ៍របស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ដែលបានស្រាវជ្រាវរឿងទំនាស់ដីធ្លីនៅឃុំបឹងប្រាំ ស្រុកបវេល បង្ហាញថា ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ១៩២គ្រួសារដែលគ្មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ពួកគាត់បានរស់នៅស្របច្បាប់នៅលើដីនោះតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៩។ ចំណែកឯប្រជាពលរដ្ឋដែលអាជ្ញាធរចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិឲ្យជាង ១.៣០០គ្រួសារនៅឆ្នាំ២០១២ និងឆ្នាំ២០១៣ ពួកគាត់ទាំងនោះមួយចំនួនជាមន្ត្រីយោធាចូលនិវត្តន៍ និងពលរដ្ឋមកពីតាមបណ្ដាខេត្ត ដោយអ្នកខ្លះរស់នៅឆ្នាំ២០០៥ និងខ្លះទៀតរស់នៅឆ្នាំ២០១២។
កន្លងមក ទាំងមន្ត្រីយោធា និងប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ធ្លាប់ចូលរួមតវ៉ាជាមួយពលរដ្ឋដែលពុំមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីជាច្រើនលើកមកហើយដែរ ដើម្បីឲ្យអាជ្ញាធរឲ្យឃុំ ស្រុក និងខេត្ត ដោះស្រាយជូនពួកគាត់ តែពុំទទួលបានលទ្ធផល។ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋដែលមានប្លង់អត់ដីមួយចំនួន ក៏គ្រោងឡើងទៅតវ៉ាជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ ១៩២គ្រួសារនៅរាជធានីភ្នំពេញ នៅចុងខែមីនា នេះដូចគ្នា។ ការឡើងទៅភ្នំពេញនេះ ប្រជាពលរដ្ឋនឹងតវ៉ាមុខក្រសួងយុត្តិធម៌ រដ្ឋសភា ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី និងមុខផ្ទះរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដើម្បីសុំឲ្យស្ថាប័នទាំងនេះជួយដោះស្រាយជូនពួកគាត់៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។