រយៈពេលជិត ៧ឆ្នាំហើយ ដែលប្រជាពលរដ្ឋជាង ២០០គ្រួសារនៅភូមិអូរបាត់មាន់ សង្កាត់កូនក្រៀល ក្រុងសំរោង ត្រូវអាជ្ញាធរបណ្ដេញចេញ ហើយយកទាំងដីលំនៅឋាន ដីស្រែ និងចម្ការរបស់ពួកគេ ប្រគល់ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនធ្វើជាដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដាំអំពៅ។ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះនៅមិនទាន់បានទទួលគោលនយោបាយដោះស្រាយដីធ្លីពីរដ្ឋាភិបាលចែកជូនឱ្យពួកគេបានសង់លំនៅឋាន និងដីធ្វើស្រែចម្ការវិញនៅកន្លែងណាមួយថ្មីនៅឡើយទេ។
តើបច្ចុប្បន្ន ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះរស់នៅក្នុងស្ថានភាពយ៉ាងណា?
អតីតប្រជាពលរដ្ឋនៅភូមិអូរបាត់មាន់ សង្កាត់កូនក្រៀល ចំនួនជាង ២០០គ្រួសារ បាននាំគ្នាផ្ដិតមេដៃ ធ្វើពាក្យស្នើសុំទៅអាជ្ញាធរក្រុងសំរោង និងខេត្តឧត្តរមានជ័យ ឱ្យប្រគល់អតីតដីលំនៅឋាន និងស្រែចម្ការរបស់ពួកគេកាលពីជាង ៦ឆ្នាំមុនមកឱ្យពួកគេធ្វើជាកម្មសិទ្ធិឡើងវិញ។
ក្រុមអ្នកភូមិដែលភាគច្រើនជាកសិករក្រីក្រ បាននាំយកលិខិតស្នើសុំរបស់ពួកគេទៅដាក់ជូនសាលាក្រុងសំរោង រួចហើយ កាលពីថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ កន្លងទៅ។ ក្រុមអ្នកភូមិដែលបាត់បង់ដីធ្លីដោយសារការបណ្ដេញចេញទាំងនោះ ឱ្យដឹងថា រយៈពេលជិត ៧ឆ្នាំមកនេះ ពួកគេរស់នៅយ៉ាងលំបាកវេទនា ដោយគ្មានដីថ្មីសម្រាប់សង់លំនៅឋាន ព្រមទាំងមិនមានដីធ្វើស្រែចម្ការចិញ្ចឹមជីវិតទេ។
ស្ត្រីម្នាក់ ជាអតីតអ្នកភូមិអូរបាត់មាន់ ដែលត្រូវអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារក្នុងពេលបើកប្រតិបត្តិការបណ្ដេញចេញនោះ គឺអ្នកស្រី ហួយ ម៉ៃ។ លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា បន្ទាប់រូបគាត់ត្រូវគេដោះលែងពីគុក ហើយវិលត្រឡប់មកជួបជុំគ្រួសារវិញ គឺបានបាត់បង់ដីស្រែទំហំ ៥ហិកតារ និងដីភូមិទៀត។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៩ ដែលរដ្ឋាភិបាលបានយកដីភូមិ និងស្រែចម្ការរបស់គាត់ធ្វើជាដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចឱ្យក្រុមហ៊ុនដាំអំពៅមកគ្រួសាររបស់គាត់បានទៅសុំដីសហគមន៍ព្រៃឈើដែលនៅក្បែរគ្នានោះ សង់ខ្ទមរស់នៅ ហើយប្រើកម្លាំងដើរស៊ីឈ្នួលដកដំឡូង និងដាំដំណាំឱ្យគេគ្រប់ទីកន្លែង ដើម្បីបានកម្រៃដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារ ពីព្រោះតែមិនមានដីធ្វើស្រែ៖ «លោកអើយ សព្វថ្ងៃខ្ញុំដើរស៊ីឈ្នួលគេ លំបាកវេទនាណាស់ ពីព្រោះខ្ញុំមិនមានដីបង្កបង្កើនផលក៏ដើរដាំដំឡូងឱ្យគេជីកដំឡូងឱ្យគេ ឯកូនក៏ឈប់រៀនអស់ ដោយសារតែមិនមានប្រាក់ឱ្យទៅសាលារៀន»។
បុរសដែលជាអតីតអ្នកភូមិអូរបាត់មាន់ ម្នាក់ទៀត លោក គន់ សំរិទ្ធិ មានប្រសាសន៍ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាថា រូបគាត់បានបាត់បង់ដីស្រែទំហំ ៥ហិកតារ និងដីភូមិភូមិទំហំ ៤០ម៉ែត្រ គុណនឹង ៦០ម៉ែត្រ។ លោក គន់ សំរិទ្ធិ បញ្ជាក់ថា ចាប់តាំងពីរូបគាត់គ្មានដីសង់ផ្ទះសម្បែង និងដីស្រែមក គឺគ្មានអ្វីអាចទីពឹងជាមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតទេ ក៏ធ្វើចំណាកស្រុកទៅរកការងារនៅប្រទេសថៃ៖ «តាំងពីនោះមក គឺខ្ញុំអត់មានអីធ្វើទេ ដើរស្រែគេធ្វើហើយ ជួនកាលខ្ញុំឆ្លងដែនទៅប្រទេសថៃ ដើម្បីរកការងារធ្វើ»។
អតីតអ្នកភូមិអូរបាត់មាន់ ចំនួនជាង ២១០គ្រួសារផ្សេងទៀត ក៏មានស្ថានភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរ។ ពួកគេទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរក្រុងសំរោង និងខេត្តឧត្តរមានជ័យ ប្រគល់អតីតដីភូមិ និងស្រែចម្ការ ត្រឡប់មកជាកម្មសិទ្ធិរបស់ពួកគេវិញ។
ការទាមទារបែបនេះ បន្ទាប់ពីពួកគេដឹងថា ក្រុមហ៊ុនចំនួន៣ គឺក្រុមហ៊ុនអង្គរ ស៊ូហ្គើរ (Angkor Sugar) ក្រុមហ៊ុនទន្លេ ស៊ូហ្គើរ (Tunle Sugar) និងក្រុមហ៊ុន ខេន អែន ស៊ូហ្គើរ (Can And Sugar) ដែលជាអ្នកទទួលបានដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ដាំអំពៅទីនោះ បានប្រកាសក្ស័យធនមក។
អាជ្ញាធរខេត្តឧត្តរមានជ័យ ទទួលស្គាល់ថា ក្រុមហ៊ុនដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទាំងបីនោះ គឺពិតជាបានប្រកាសក្ស័យធនតាំងតែពីអំឡុងខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥ ហើយរដ្ឋាភិបាលក៏បានចេញសេចក្ដីជូនដំណឹងមួយ ដោយដកហូតយកដីទំហំ ១៨.០០០ហិកតារពីក្រុមហ៊ុនទាំង៣ មកទុកជារបស់រដ្ឋវិញ។
អភិបាលខេត្តឧត្តរមានជ័យ លោក ស ថាវី មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនទាន់ឃើញអតីតអ្នកភូមិអូរបាត់មាន់ ធ្វើលិខិតស្នើសុំអតីតដីស្រែចម្ការរបស់គាត់ទៅគ្រប់គ្រងវិញតាមរយៈអាជ្ញាធរនៅឡើយទេ គឺឃើញតែលិខិតស្នើសុំតាមរយៈសមាគម និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល។ លោក ស ថាវី បញ្ជាក់ថា បន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនប្រកាសក្ស័យធន ហើយប្រគល់ដីសម្បទានទៅឱ្យរដ្ឋាភិបាលវិញនោះ គឺវាត្រូវបានចុះទៅក្នុងបញ្ជីរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ មិនមែនជាដីរបស់ខេត្តទេ ដូច្នេះប្រសិនបើប្រជាពលរដ្ឋទាមទារដីនោះធ្វើជាកម្មសិទ្ធិវិញ គឺត្រូវធ្វើពាក្យស្នើសុំតាមរយៈអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានជាលំដាប់លំដោយ។
ទោះយ៉ាងណា លោក ស ថាវី ឱ្យដឹងថា ដំណើរការប្រគល់ដីធ្លីទៅឱ្យអ្នកភូមិអូរបាត់មាន់ វិញនោះ អាចនឹងត្រូវប្រើវិធានការជាច្រើន ពីព្រោះតែបន្ទាប់ពីមានអ្នកភូមិខ្លះដាក់ពាក្យស្នើសុំកាន់កាប់ដីធ្លីឡើងវិញ ក៏មានមនុស្សខ្លះឆ្លៀតឱកាសដើរកត់ឈ្មោះអ្នកផ្សេង ហើយទារលុយពី ៥ម៉ឺន ទៅ ១០ម៉ឺនរៀល ជាថ្នូរនឹងការដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងបញ្ជីឈ្មោះដើម្បីសុំដីនោះដែរ៖ «ដល់កើតបញ្ហាហ្នឹងមកខ្ញុំក៏បានបញ្ជាទៅឱ្យក្រុងសំរោង ស្រាវជ្រាវ ហើយបញ្ជាក់ថា ករណីនេះមានការយកលុយពិតប្រាកដមែន។ ការស្នើសុំដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ទោះបីជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលក៏មិនជំទាស់ដែរ ឱ្យតែគាត់អត់ពិតមែន»។
អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ខេត្តឧត្តរមានជ័យ លោក ស្រី ណារ៉េន បានគាំទ្រវិធានការរបស់អាជ្ញាធរខេត្ត ដែលប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះមនុស្សខិលខូចទាំងនោះ ប៉ុន្តែលោកជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ទៅលើអតីតអ្នកភូមិអូរបាត់មាន់ ដែលគ្មានដីរស់នៅ និងធ្វើកសិកម្មពិតប្រាកដ៖ «បើសិនជាមានក្រុមមនុស្សដែលដើរចុះឈ្មោះ ហើយយកលុយពីគេហ្នឹង ខ្ញុំមិនគាំទ្រទេ សូមសមត្ថកិច្ចចាត់វិធានការទៅ។ តែដោយឡែកបើប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះតាំងពីឆ្នាំ២០០៩ មកដល់ឥឡូវមិនទាន់បានទទួលសំណងសមរម្យគួរតែផ្ដល់ដីឱ្យពួកគាត់វិញ»។
លោក ស្រី ណារ៉េន អះអាងថា រយៈពេលជិត ៧ឆ្នាំមកហើយ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន អតីតអ្នកភូមិអូរបាត់មាន់ ជាង ២១០គ្រួសារ ភាគច្រើនកំពុងរស់នៅក្នុងភាពវេទនា គ្មានដីសង់លំនៅឋានដើរសុំដីគេសង់ខ្ទមជ្រកកោន ព្រមទាំងគ្មានដីធ្វើកសិកម្មចិញ្ចឹមជីវិតផង។ អ្នកភូមិជាច្រើនបានសម្រេចចិត្តពនេចរ ដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើនៅតាមបណ្ដាខេត្តផ្សេងៗ និងខ្លះទៀតធ្វើចំណាកស្រុកទៅរកការងារធ្វើនៅឯប្រទេសថៃ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។