រដ្ឋសភាបានបើកសម័យប្រជុំវិសាមញ្ញ ដើម្បីអនុម័តសេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែកុម្ភៈ តាមការគ្រោងទុក ដោយមិនមានវត្តមានសមាជិកសភាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចូលរួមឡើយ។ មជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិ រិះគន់ការអនុម័តវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ ថាធ្វើឡើងដើម្បីរឹតត្បិតសេរីភាពខាងនយោបាយរបស់គណបក្សប្រកួតប្រជែង និងជាការដើរផ្ទុយនឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
សេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ដែលមាន ១១ជំពូក និង ៥០មាត្រា ត្រូវបានសមាជិកសភាឯកបក្សនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចំនួន ៦៦រូប លើកដៃគាំទ្រអនុម័ត ក្រោមការរិះគន់ធ្ងន់ៗពីមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តជាតិ។
តំណាងក្រុមតំណាងរាស្ត្រហត្ថលេខី និងជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភានៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ឈាង វុន ថ្លែងក្នុងសម័យប្រជុំវិសាមញ្ញថា ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយឆ្នាំ១៩៩៧ ជាច្បាប់មូលដ្ឋានដំបូងដែលពាក់ព័ន្ធដល់ការបោះឆ្នោតជាសកល ឬអសកល នៅក្នុងប្រទេស ហើយពុំមានចែងនូវលក្ខខណ្ឌគ្រប់គ្រាន់ស្របតាមសភាពការណ៍បច្ចុប្បន្ននៅកម្ពុជា ដូច្នេះទាមទារឱ្យមានការស្នើធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ ដែលក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា យល់ឃើញថា មិនបានចែង និងបង្កើតឱ្យមានបញ្ហាលំបាកផ្សេងៗក្នុងការអនុវត្ត។
លោក ឈាង វុន ថ្លែងបន្ថែមដូច្នេះ៖ «ក្រោយពីច្បាប់នេះចូលជាធរមាន ក្រសួងមហាផ្ទៃ មានលទ្ធភាពគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីយកច្បាប់នេះទៅអនុវត្ត បោសសម្អាតគណបក្សនយោបាយ ដែលមិនបានបំពេញភារកិច្ច តួនាទី និងការងារទាំងឡាយឱ្យសមជាគណបក្សនយោបាយនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា»។
ការប្រជុំវិសាមញ្ញដើម្បីអនុម័តវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ មិនមានការចូលរួមពីក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នោះទេ។
ប្រធានក្រុមសមាជិកសភាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សុន ឆ័យ បញ្ជាក់កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ ថា ការសម្រេចមិនចូលរួមប្រជុំនេះ ដោយសារពួកលោកយល់ឃើញថា វិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយនេះ ជាការគាបសង្កត់គណបក្សប្រកួតប្រជែង មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈពលរដ្ឋ បង្កឱ្យមានការប្រេះឆាជាតិធ្ងន់ធ្ងរ និងមិនស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ។
លោក សុន ឆ័យ៖ «ទីមួយ គឺអាចនឹងរៀបចំធ្វើឡើងក្នុងបំណងដើម្បីធ្វើការគាបសង្កត់ ឬក៏រំខានទៅដល់គណបក្សប្រកួតប្រជែង ជាពិសេសគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហ្នឹងតែម្ដង។ ទីពីរ យើងឃើញថា ការធ្វើសេចក្ដីព្រាងនេះ គឺមិនឆ្លុះបញ្ចាំងឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនោះទេ។ ទីបី ច្បាប់នេះបើចេញទៅអាចនឹងបង្កឱ្យមានការបែកបាក់ឯកភាពជាតិយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមិនអាចបញ្ចេញឆន្ទៈរបស់គេក្នុងការគាំទ្រក្រុមនយោបាយណាមួយទៅតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ ហើយទីបួន យើងឃើញថា ការធ្វើច្បាប់នេះមិនប្រជាធិបតេយ្យទេ»។
អគ្គលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង បញ្ជាក់ថា រដ្ឋសភានឹងបញ្ជូនវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយនេះទៅព្រឹទ្ធសភាដើម្បីពិនិត្យ មុននឹងបញ្ជូនទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញដើម្បីពិនិត្យ ធម្មនុញ្ញភាព ហើយបញ្ជូនបន្តទៅព្រះមហាក្សត្រដើម្បីឡាយព្រះហស្តលេខា។
លោកបន្តថា វិសោធនកម្មច្បាប់នេះ អាចនឹងមានការកែប្រែទៅថ្ងៃមុខទៀត បើសិនជាគណបក្សដែលមានសំឡេងភាគច្រើននៅរដ្ឋសភា ស្នើឱ្យមានការកែប្រែ ឬចង់លុបចោលច្បាប់នេះ៖ «លើកក្រោយ បើសិនជាជាប់ មានភាគច្រើនផ្សេងទៀត គណបក្សផ្សេងទៀតជាប់ឆ្នោត គណបក្សនោះអាចលុបច្បាប់នេះ ធ្វើច្បាប់ថ្មីក៏បានដែរ។ ហ្នឹងហើយប្រជាធិបតេយ្យ»។
អង្គការអន្តរជាតិ Human Rights Watch រិះគន់
ទាក់ទងបញ្ហានេះដែរ នាយករងទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ឺតសុន (Phil Robertson) បានរិះគន់ធ្ងន់ៗទៅលើការអនុម័តវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយនេះ។ លោកសរសេរតាមសារអេឡិចត្រូនិក (E-mail) មកកាន់អ្នកសារព័ត៌មាននៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែកុម្ភៈ ភ្លាមៗក្រោយការអនុម័តវិសោធនកម្មច្បាប់នេះថា ដំណើរការនៃវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ បង្ហាញពីការពង្រឹងអំណាចផ្ដាច់ការដែលស្ថិតក្រោមកណ្ដាប់ដៃលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ឺតសុន៖ «ថ្ងៃនេះនឹងត្រូវបានចងចាំថាជាថ្ងៃជ័យជំនះនៃអំណាចផ្ដាច់ការទៅលើសុបិននៃសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស អំពីរបបប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ វាមិនមែនជាការនិយាយបំផ្លើសនោះទេដែលថា មាត្រាទាំងឡាយនៃវិសោធនកម្មច្បាប់នេះប្រៀបដូចជាកាំភ្លើងតម្រង់ចំបេះដូងនៃគណបក្សប្រឆាំង គ្រាន់តែយើងមិនដឹងថា ពេលណា និងផ្អែកលើហេតុផលអ្វី ដែលការវាយប្រហារផ្នែកនយោបាយនេះនឹងកើតឡើង។ យុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់ការបោះឆ្នោតរបស់លោក ហ៊ុន សែន ច្បាស់ណាស់គឺកម្ចាត់ស្ថាប័នប្រជាធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា ដែលនៅសេសសល់ ដោយប្រើប្រាស់ច្បាប់នានា តួយ៉ាងដូចជាច្បាប់នេះជាដើម ដំណាលគ្នានឹងការបំបិទមាត់អង្គការសង្គមស៊ីវិលតាមរយៈការចាប់ខ្លួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងគំរាមកំហែងលុបឈ្មោះអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនទៀត»។
លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ឺតសុន សរសេរបន្តថា មេរៀនបរាជ័យរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ ស្ដែងឱ្យឃើញថា បើសិនជាពលរដ្ឋមិនចូលចិត្តលោក ហ៊ុន សែន អ៊ីចឹងគឺមិនបាច់ផ្ដល់ជម្រើសឱ្យពួកគេនោះទេ។ លោកបន្តថា តាមរយៈការអនុវត្តច្បាប់របស់តុលាការដ៏ទន់ជ្រាយដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កម្ពុជានឹងក្លាយទៅជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យក្លែងក្លាយ ប្រហែលជាអាចប្រសើរជាងវៀតណាម តែក៏មិនប្រសើរប៉ុន្មានដែរ។
ក្រៅពីនេះ លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ឺតសុន ថា ភាពស្ងៀមស្ងាត់របស់រដ្ឋាភិបាលបរទេស និងម្ចាស់ជំនួយជុំវិញការវិវឌ្ឍន៍នេះ គឺជាការបង្ខូចទឹកចិត្តយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពបរាជ័យនៃគោលជំហរប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ពេលដែលកំពុងប្រឈមនឹងផែនការនៃលទ្ធិផ្ដាច់ការ៖ «ជាជាងការប្រឆាំងនឹងការរំលោភបំពានរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅលើប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ សហគមន៍អន្តរជាតិជារឿយៗ មើលរំលង ឬលួងខ្លួនឯង ថាស្ថានភាពនៅកម្ពុជា មិនអាក្រក់ណាស់ណាទេ។ ផ្ទុយពីការទាមទារចង់បានរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិប្រឆាំងសេចក្ដីទាមទារទាំងអំបាលម៉ាន ប្រឆាំងនឹងផែនការទាំងនេះ មិនត្រូវបានឆ្លើយតបនោះទេ។ អស់រយៈពេលរាប់សិបឆ្នាំមកនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានច្រៀកមូលដ្ឋាននៃប្រជាធិបតេយ្យជាចម្រៀកៗ ហើយថ្ងៃនេះលោកបានវាយប្រហារដល់ចំណុចកំពូលហើយ»។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិរូបនេះ អំពាវនាវដល់ម្ចាស់ជំនួយ និងរដ្ឋាភិបាលបរទេស ជួបប្រជុំគ្នាជាបន្ទាន់ដើម្បីរកដំណោះស្រាយជុំវិញបញ្ហានេះ ហើយក៏ដើម្បីបង្កើតយុទ្ធនាការសម្របសម្រួលមួយដើម្បីការពារសមាជិកគណបក្សប្រឆាំង និងសកម្មជនអង្គការសង្គមស៊ីវិល ពីការវាយប្រហារដោយហិង្សាណាមួយដែលអាចនឹងកើតមានឡើង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។