មន្ត្រីបក្សប្រឆាំង និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល រិះគន់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ដែលយកគំរូនៃការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធកងកម្លាំងពីបទពិសោធន៍របស់ លោក អាល់ដូហ្វ ហ៊ីត្លែរ (Aldolf Hitler) និងពីរបៀបគ្រប់គ្រងកម្លាំងរបស់វៀតណាម ថាពុំសមស្របនឹងស្ថានភាពនៅកម្ពុជា។
ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់មេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស អះអាងពីការរៀនសូត្រតាមមេដឹកនាំផ្ដាច់ការរបស់អាល្លឺម៉ង់ (Germany) ដ៏ល្បីឈ្មោះនេះ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំបូកសរុបការងារកងរាជអាវុធហត្ថ ដែលបានអនុវត្តក្នុងឆ្នាំ២០១៤ កន្លងទៅ។ លោកបញ្ជាក់ដែរថា កងកម្លាំងនៅក្រោមបទបញ្ជារបស់លោក បំពេញបេសកកម្មការពាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ នីតិរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យ។
មន្ត្រីបក្សប្រឆាំង និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ហៅការរៀនសូត្រពីរបៀបរបបគ្រប់គ្រងកម្លាំងពីមេដឹកនាំផ្ដាច់ការ និងពីប្រទេសកុម្មុយនិស្ត ថាមិនសក្ដិសមនឹងយកមកអនុវត្តនៅកម្ពុជា ឡើយ និងរឹតតែមិនសក្ដិសមទៅទៀតដែលត្រូវគេប្រើប្រាស់ការពារ ឬពង្រឹងដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
ការរិះគន់នេះ គឺបន្ទាប់ពី លោក សៅ សុខា មេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស បានអះអាងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកញ្ញា ថា ការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធកងកម្លាំងរាជអាវុធហត្ថចល័ត លោកបានរៀនសូត្រពីមិត្តសំខាន់ពីរ គឺពីមេដឹកនាំក្នុងរបបណាហ្ស៊ី (Nazi) របស់ លោក ហ៊ីត្លែរ និងប្រទេសវៀតណាម។ លោក សៅ សុខា រំឭកថា កាលនោះ មានការរិះគន់ចំពោះការរៀបចំកម្លាំងចល័តរបស់លោក គឺមានការរិះគន់ ប៉ុន្តែលោកថា លោកបានរៀនសូត្រស្វែងយល់រួចហើយ៖ «ទីមួយខ្ញុំរៀនតាមហ៊ីត្លែរ និយាយឲ្យត្រង់ ហ៊ីត្លែរ ក្រោយពេលអាល្លឺម៉ង់ ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី១មក គឺសហគមន៍អន្តរជាតិ កាលហ្នឹងអត់មានអង្គការសហប្រជាជាតិទេ គេអត់ឲ្យមានកងទ័ពលើសពី ១០ម៉ឺននាក់ទេ។ ហ៊ីត្លែរ ធ្វើម៉េច? ណាហ្ស៊ី ធ្វើម៉េច? ដើម្បីរៀបចំកងទ័ពធ្វើសង្គ្រាមលោកលើកទី២បាន។ ទី២ គឺខ្ញុំរៀនតាមសង្គ្រាមឈ្លបវៀតណាម តែម្តង គឺយកអាតិចវាយអាច្រើន ប៉ុន្តែតិចវាយអាច្រើនអត់ឈ្នះទេ បានតែសម្លាប់គេទេ បានតែបំផ្លាញគេទេ តែបើចង់ឈ្នះ ត្រូវយកអាច្រើនវាយអាច្រើនដែរ យកអាច្រើនវាយអាតិចបានឈ្នះ»។
បើទោះជាយ៉ាងណា លោក សៅ សុខា អះអាងថា បេសកកម្មរបស់ក្រុមលោក គឺដើម្បីការពាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋ។
អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងជាអនុប្រធានទី១នៃរដ្ឋសភា លោក កឹម សុខា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមករា ថា ជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ កម្ពុជា គួរតែអនុវត្តតាមរបៀបរបបគ្រប់គ្រងនៅតាមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ មិនគួររៀនសូត្រពីមេដឹកនាំរបបផ្តាច់ការឡើយ។ លោក កឹម សុខា ក៏បានលើកឡើងពីការបង្ក្រាបការតវ៉ាប្រឆាំងលទ្ធផលឆ្នោតនាពេលកន្លងទៅ ថាជាការរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ៖ «គោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ ទោះបីគេការពាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ គេការពារសិទ្ធិសេរីភាព អធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសមួយក៏ដោយ ក៏គេមើលដែរកម្លាំង។ តើកម្លាំងនៅប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យគេប្រើកម្លាំងប៉ុន្មាន ប្រមាណនឹងកម្លាំងរបស់បាតុករហ្នឹង ល្មមប៉ុណ្ណឹង ហើយគេប្រើអត់ឲ្យរហូតដល់ស្លាប់ដល់អីបាញ់គ្មានរើសមុខអ៊ីចឹងទេ។ គេមានរបៀបប្រើរបស់គេ ហើយកម្លាំងដែលរដ្ឋាភិបាលប្រើកន្លងទៅ បើប្រៀបធៀបនឹងចំនួនបាតុករ គឺវាលើសលប់ខ្លាំងណាស់»។
ចំណែកប្រធានផ្នែកអង្កេតនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក នី ចរិយា មានប្រសាសន៍ដែរថា លោកមិនមានជំនឿថា របៀបដែល លោក សៅ សុខា បានរៀនសូត្រនោះ គឺអាចយកមកអនុវត្តដើម្បីការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើយ៖ «យករបៀបគ្រប់គ្រង របៀបដឹកនាំ របៀបបង្កើតរចនាសម្ព័ន្ធតាមរបៀបផ្តាច់ការ តាមរបៀបផាស៊ីស វាមិនអាចបង្កើតតាមរូបមន្តផាស៊ីស ហើយយើងប្រើទៅជាប្រជាធិបតេយ្យទេ វាអត់អាចចឹងទេ។ ចឹងហើយបានយើងឃើញជាក់ស្តែងហើយថា ហ៊ានឈរបាញ់មនុស្សស្រស់ៗនៅទីសាធារណៈ ដូចជានៅផ្លូវវ៉េងស្រេង គឺឈរបាញ់ដោយពុំមានខ្លាចញញើតអីទាំងអស់»។
ចំណែកប្រធានសមាគមប្រជាធិបតេយ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ លោក វន់ ពៅ មានប្រសាសន៍ថា ការបង្ក្រាបរបស់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនាពេលកន្លងទៅ ជាករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដែលផ្ទុយគ្នាស្រឡះពីការអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ៖ «សម្រាប់ខ្ញុំគួរតែសមត្ថកិច្ចគួរការពារប្រជាពលរដ្ឋវិញ មិនមែនមកបង្ក្រាបបាញ់សម្លាប់ ឬប្រើអំពើហិង្សាដាក់ប្រជាពលរដ្ឋទេ គឺជាអ្នកការពារ ជាអ្នកការពារអ្នកតវ៉ា គឺជាអ្នកសម្របសម្រួលដើម្បីឲ្យយុត្តិធម៌នៃការតវ៉ា អាចទទួលយកបានទាំងសងខាង»។
ក្រុមអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ក៏បានស្នើឲ្យកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ គួរតែរៀនសូត្រតាមបណ្ដាមេដឹកនាំក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ជាជាងសម្លឹងទៅមើលមេដឹកនាំផ្ដាច់ការ ឬប្រទេសកុម្មុយនីស្ត។
ទាក់ទងទៅនឹងការប្រើហិង្សាវាយដំ និងបាញ់ប្រហារទៅលើកម្មកររោងចក្រនៅផ្លូវវ៉េងស្រេង និងកំបូល កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ ដែលបណ្ដាលឲ្យមនុស្សស្លាប់ ៥នាក់ របួសប្រមាណ ៤០នាក់នោះ អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី (Suriya Subedi) បានហៅការប្រើកម្លាំងបង្ក្រាបនោះថា ជាអំពើខុសច្បាប់ និងជាការប្រើកម្លាំងមិនសមាមាត្រ ពោលគឺរដ្ឋាភិបាលបានប្រើកងកម្លាំងច្រើនលើសលប់ ដែលមិនចាំបាច់ដោយប្រើអាវុធប្រល័យជីវិត នៅខណៈកម្មកររោងចក្រប្រើត្រឹមដុំថ្ម បន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរប្រើហិង្សាបង្ក្រាបទៅលើពួកគេ។ ការប្រកាសប្រាប់របស់ លោក សៅ សុខា ដែលថា លោកបានប្រើយុទ្ធសាស្ត្ររបស់មេដឹកនាំផ្តាច់ការ អាល់ដូហ្វ ហ៊ីត្លែរ ពេលនេះ ទំនងជាអាចបញ្ជាក់ទៅលើការសន្និដ្ឋានរបស់ លោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។