ទំនាស់នយោបាយបានកើតមានដោយសារតែភាពមិនប្រក្រតីនៃលទ្ធផលបោះឆ្នោត។ ដើម្បីឈានទៅរកដំណោះស្រាយនយោបាយដ៏សមស្របនោះ ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត និងអ្នកច្បាប់ បានលើកឡើងថា មានតែការរៀបចំបោះឆ្នោតឡើងវិញទេ ទើបបញ្ចប់ភាពទាល់ច្រកនេះ។
ការលើកឡើងដូច្នេះ នៅស្របពេលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានដឹកនាំប្រជាពលរដ្ឋ កម្មកររោងចក្ររាប់ម៉ឺននាក់ធ្វើបាតុកម្មអហិង្សានៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ និងហែក្បួននៅតាមដងវិថីនានាជារៀងរាល់ថ្ងៃ ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី១៥ ធ្នូ មក។
នៅពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលមានការលំបាកក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា ដោយសារតែបញ្ហាជាច្រើនបានកើតមានព្រមគ្នា ព្រោះក្រុមអ្នកងាយរងគ្រោះបានកើតឡើងពីការអភិវឌ្ឍរបស់រដ្ឋាភិបាល នៅគ្រាដែលវិបត្តិនយោបាយបានជាប់គាំងក្រោយពេលបោះឆ្នោតមកនេះ។
ស្ថាប័នស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍ រួមមាន ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) និងធនាគារពិភពលោក (World Bank) បានរកឃើញថា ក្រុមអ្នកងាយរងគ្រោះនៅកម្ពុជា មានបួនក្រុម។ ទីមួយ ប្រជាពលរដ្ឋដែលមិនអាចរកចំណូល ៥ពាន់រៀលក្នុងមួយថ្ងៃប្រមាណ ៦លាននាក់។ ទីពីរ ក្រុមយុវជនបញ្ចប់ការសិក្សាពីសកលវិទ្យាល័យគ្មានការងារធ្វើប្រមាណ ៣០ម៉ឺននាក់។ ទីបី ក្រុមកម្មកររោងចក្រដែលទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែដើម្បីរស់នៅសមរម្យមានចំនួនយ៉ាងហោចណាស់ ៥០ម៉ឺននាក់ និងទីបួន ក្រុមអ្នកងាយរងគ្រោះពីគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលជាដើម។
តាមការប៉ាន់ស្មានដោយស្ថាប័នស្រាវជ្រាវអភិវឌ្ឍន៍នានា បានរកឃើញថា ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋជាង ១៤លាននាក់ ប្រទេសកម្ពុជា មានក្រុមអ្នកងាយរងគ្រោះប្រមាណ ១០លាននាក់។ កត្តាទាំងនេះបានរុញច្រានឲ្យកម្លាំងបាតុករមានការកើនឡើង។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតបានពន្យល់ថា ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិសង្គមទាំងនេះ រួមផ្សំនឹងដោះស្រាយភាពទាល់ច្រកនយោបាយបាននោះ លុះត្រាណារដ្ឋាភិបាលធ្វើតាមការទាមទាររបស់ក្រុមបាតុករ និងរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញ។
ប្រធានគណៈកម្មការនាយកនៃគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា និងជាសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក ធន សារាយ មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនចង់ឲ្យកម្ពុជា ដណ្ដើមអំណាចគ្នាដោយការបង្ហូរឈាមគ្នា ហើយអ្នកណាខ្លាំងឈ្នះគ្រប់គ្រងប្រទេសនោះទេ ដោយបទពិសោធន៍មានស្រាប់នៅប្រទេសថៃ។ ក៏ប៉ុន្តែ ដំណោះស្រាយសមស្របនៅប្រទេសថៃ គឺការបោះឆ្នោត។ ដូច្នេះ នៅក្នុងស្ថានភាពកម្ពុជា បែបនេះត្រូវតែរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញដែរ។
«សំឡេង»
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត បានលើកឡើងថា ដើម្បីរៀបចំការបោះឆ្នោតឲ្យមានតម្លាភាព និងទទួលយកបានទាំងអស់គ្នានោះ ជំហានដំបូងត្រូវកែទម្រង់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ពីថ្នាក់លើដល់ថ្នាក់ក្រោម ធ្វើវិសោធនកម្មបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត និងករណីផ្សេងៗទៀតជាមុនសិន ដែលចំណាយប្រហែលជាង ១ឆ្នាំ។
ការថ្លែងដូច្នេះនៅក្នុងសិក្ខាសាលាមួយដែលរៀបចំឡើងដោយគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល (Comfrel) នៅថ្ងៃទី២៦ ធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ ដែលគេបានបង្ហាញរបាយការណ៍ជាច្រើនអំពីភាពមិនប្រក្រតីនៃដំណើរការ និងលទ្ធផលបោះឆ្នោត។
នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់អង្គការ ខុមហ្រ្វែល ដែលរៀបចំឡើងដោយបន្ទប់ស្ថានការណ៍ឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ដែល ខុមហ្រ្វែល យកមកផ្សព្វផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៦ ធ្នូ បន្ទាប់ពីចងក្រងរយៈពេលជាង ១ឆ្នាំមកនោះ បានរកឃើញករណីជាច្រើនទាក់ទងនឹងភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោត។
នៅក្នុងរបាយការណ៍ជាភាសាខ្មែរ និងភាសាអង់គ្លេសនោះ ដែលបានរកឃើញនៅមុនពេលបោះឆ្នោត និងក្រោយពេលបោះឆ្នោតនេះ មិនទាន់មានសេរី និងយុត្តិធម៌ទេ បើទោះបីជាមានការថយចុះករណីហិង្សាធ្ងន់ធ្ងរ និងគ្មានការសម្លាប់សកម្មជន អ្នកនយោបាយក៏ដោយ។ យុត្តិធម៌ និងសុចរិតភាពក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃទី២៨ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ មានការធ្លាក់ចុះ បើធៀបទៅនឹងការបោះឆ្នោតលើកមុនៗ។
បញ្ហាសំខាន់ៗមិនត្រូវបានកែលំអ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការបោះឆ្នោត រួមមាន គ្មានភាពស្មើគ្នាក្នុងការផ្សព្វផ្សាយរបស់គណបក្សនយោបាយ និងការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរដ្ឋលម្អៀងទៅគណបក្សកាន់អំណាច ខ្វះភាពអព្យាក្រឹត្យ និងការជ្រៀតជ្រែករបស់រដ្ឋាភិបាល បញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតឈ្មោះស្ទួនជាង ៣០ម៉ឺននាក់ បាត់ឈ្មោះបោះឆ្នោត និងបាត់បង់សិទ្ធិបោះឆ្នោត អ្នកមិនបានបោះឆ្នោតមាន ៤៨% បាត់សិទ្ធិឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតរបស់ លោក សម រង្ស៊ី ស្ថាប័ន គ.ជ.ប មិនឯករាជ្យ ការកើនឡើងនៃការទិញសន្លឹកឆ្នោតរបស់គណបក្សកាន់អំណាច មានប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ១លាន ២៥ម៉ឺននាក់ មិនមានទិន្នន័យក្នុងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត និងករណីជាច្រើនផ្សេងទៀត។
ដោយឡែក របាយការណ៍សម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់បោះឆ្នោតបានរកឃើញថា ភាពមិនប្រក្រតីនៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត ធ្វើឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សប្រឆាំង ទទួលបានសំឡេងខុសគ្នាចំនួន ៣សែនសំឡេង ដែលលម្អៀងទៅរកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មការនាយកនៃគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា លោក គល់ បញ្ញា មានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងដំណាក់កាលជម្លោះនយោបាយពេលនេះ បើនិយាយពីការថយក្រោយវិញ ទាក់ទងនឹងការបង្កើតគណៈកម្មការឯករាជ្យស៊ើបអង្កេតលទ្ធផលបោះឆ្នោត និងការចែកអំណាចរវាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពលំបាក។ ដូច្នេះ ជម្រើសល្អនោះ គឺការបោះឆ្នោតឡើងវិញនៅមុនអាណត្តិ ដើម្បីឲ្យអ្នកឈ្នះ ឈ្នះទាំងថ្លៃថ្នូរ និងអ្នកចាញ់ ចាញ់ទាំងអស់ចិត្ត។
«សំឡេង»
ឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហានេះ អគ្គលេខាធិការនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ទេព នីថា បានឲ្យដឹងថា គ.ជ.ប ធ្វើទៅតាមផ្លូវច្បាប់ដែលមានស្រាប់។ ដូច្នេះ ការស្នើសុំណាមួយរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលនោះ គ្រាន់តែជាការយល់ឃើញរបស់ពួកគាត់។
«សំឡេង»
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុមអ្នកច្បាប់ និងអ្នកវិភាគនយោបាយ បានពន្យល់ថា ដើម្បីបញ្ចប់ភាពទាល់ច្រកនយោបាយដោយសន្តិវិធីនោះ មានតែមធ្យោបាយបោះឆ្នោតឡើងវិញ ឬធ្វើប្រជាមតិប្រជាពលរដ្ឋតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ ថាតើត្រូវបោះឆ្នោតឡើងវិញ ឬយ៉ាងណានោះ?
បន្ថែមពីលើបញ្ហានេះ លោក គល់ បញ្ញា បានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជា មានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញនៅមុនអាណត្តិក្នុងរយៈពេល ១ឆ្នាំទៀត ក្រោយពេលធ្វើកំណែទម្រង់ គ.ជ.ប និងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត ពីព្រោះថា សហគមន៍អន្តរជាតិធ្វើការងាររឿងបោះឆ្នោត និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលចាំតែជួយតែប៉ុណ្ណោះ។ លោក គល់ បញ្ញា បន្ថែមថា អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងបន្ទប់ស្ថានការណ៍ឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត នឹងបើកកិច្ចពិភាក្សាលម្អិតអំពីបញ្ហានេះ នឹងចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមអំពីការស្នើឲ្យមានការបោះឆ្នោតឡើងវិញនេះ។
របាយការណ៍របស់ ខុមហ្រ្វែល បានធ្វើការប៉ាន់ប្រមាណថា នៅក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតនីតិកាលទី៥នេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានចំណាយលុយជាង ១៥លានដុល្លារសហរដ្ឋអារមិក។ គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ចំណាយប្រមាណ ៣លាន ៥សែន និងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ប្រមាណ ៥សែនដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។