រោងចក្រខ្នាតធំមួយចំនួន ដែលមានកម្មករច្រើនពាន់នាក់ បានប្រកាសបិទភ្លាមៗ នៅក្រោយពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ និងមិនទាន់ទូទាត់សំណងឲ្យកម្មករនៅឡើយទេ។ ការប្រកាសបិទ គឺក្រោមមូលហេតុគ្មានអ្នកបញ្ជាទិញ។
រោងចក្រ ដែលបានប្រកាសបិទភ្លាមៗ ត្រូវបានកម្មករអះអាងថា សុទ្ធតែជារោងចក្រធំៗ ដែលមានកម្មករច្រើនពាន់នាក់ ដូចជា រោងចក្រប្រឹភីសឹស (Propitious Cambodia Garment Ltd) នៅក្រុងតាខ្មៅ រោងចក្រគ្លេតភី (Gladpeer Garment Factory (Cambodia) Ltd) នៅខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ ជាដើម។
កម្មការិនីម្នាក់ នៃរោងចក្រ ប្រឹភីសឹស (Propitious) សុំមិនប្រាប់ឈ្មោះ ឲ្យដឹងថា រោងចក្រនេះ ប្រកាសបិទភ្លាមៗកាលពីថ្ងៃទី២២ មេសា ដោយរដ្ឋបាល បានកោះហៅប្រធានក្រុម ទៅប្រជុំភ្លាមៗ នៅម៉ោង ២រសៀល ហើយមួយសន្ទុះក្រោយមក ប្រធានក្រុមមកប្រាប់កម្មករតាមក្រុមថា រោងចក្របិទចាប់ពីពេលនេះតទៅ ដោយសារគ្មានការបញ្ជាទិញ ពីក្រៅប្រទេស។
លោកស្រីបន្តថា ភ្លាមៗ នោះ កម្មករស្រឡាំងកាំង និងជ្រួលច្របល់ពេញរោងចក្រ។ កម្មការិនីរូបនេះ បន្តទៀតថា រោងចក្រសន្យា បើកប្រាក់ឈ្នួល និងទូទាត់សំណងឲ្យកម្មករនៅថ្ងៃទី៣០ ចុងខែមេសា តែមិនទាន់បញ្ជាក់ចំនួនប៉ុន្មាននោះទេ៖ « គេហៅប្រធាន ( ក្រុម ) ទៅប្រជុំ។ ដល់ពេលហើយ ប្រធានមកវិញហ្នឹង ប្រាប់ថា គេ ( រោងចក្រ ) បញ្ឈប់ទាំងអស់អ៊ីចឹងណា។ គេបិទរោងចក្រតែម្ដង ទាំងអ្នកចាស់ ទាំងអ្នកថ្មី។ និយាយរួមទៅ ពួកខ្ញុំ សឹងតែនៅក្នុងហ្នឹង អត់ដឹងអ្វីតែម្ដង។ តែរយៈហ្នឹង ( ប្រធានក្រុម ) គេថា អត់មានការកុម្ម៉ង់ទិញ ឥវ៉ាន់ធ្វើទុកចោលៗ។ កុម្ម៉ង់ហើយ គេ ( អ្នកបញ្ជាទិញ ) អត់យកវិញ»។
កម្មករ ឲ្យដឹងថា រោងចក្រ ប្រឹភីសឹស មានកម្មករប្រហែល ៣.០០០នាក់។ រោងចក្រនេះមានថៅកែជាជនជាតិចិន និងកាត់ដេរសំលៀកបំពាក់នាំចេញទៅប្រទេសជាច្រើន ក្នុងនោះ រួមមាន សហភាពអឺរ៉ុប និងកាណាដាជាដើម។ តាមកម្មករដដែល ឱ្យដឹងថា មុនមានវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ (Covid-19) រោងចក្រប្រឹភីសីស មានកម្មករប្រហែល ៧.០០០ ទៅ ៨.០០០នាក់ ប៉ុន្តែមួយរយៈចុងក្រោយមកនេះ ដោយសារគ្មានអ្នកគ្មានបញ្ជាទិញ និងខ្វះវត្ថុធាតុដើម បានធ្វើឱ្យរោងចក្រកាត់បន្ថយកម្មករ ជាបន្តបន្ទាប់ រហូតដល់ប្រកាសបិទរោងចក្រភ្លាមៗ។
ចំណែករោងចក្រធំមួយទៀត នៅខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ គឺរោងចក្រ គ្លេតភី (Gladpeer Garment Factory (Cambodia) Ltd.) ដែលកម្មករអះអាងថា មានកម្មករធ្វើការប្រហែល ៦.០០០នាក់ ក៏ប្រកាសបិទទ្វារដែរ ក្រោយព្យួរការងារកម្មករបាន ១ខែ។
កម្មការិនីម្នាក់ នៃរោងចក្រ គ្លេតភីហៅរោងចក្របីជាន់ នៅសង្កាត់ចោមចៅ កញ្ញា ផាន់ ណា ឲ្យដឹងថា រោងចក្រនេះ បានព្យួរការងារកម្មករមួយខែមកហើយ។ លុះថ្ងៃទី២១ ដល់កាលកំណត់ឲ្យកម្មករចូលធ្វើការវិញ ស្រាប់តែរដ្ឋបាលប្រកាសថារោងចក្រប្រកាសបិទ ដោយសារគ្មានអ្នកបញ្ជាទិញ។
កញ្ញាបន្តថា នៅពេលកម្មករប្រមូលគ្នាតវ៉ា ខាងរោងចក្រសន្យាថា នឹងទូទាត់ប្រាក់ឈ្នួលឲ្យកម្មករ តែមិនមែនប្រាក់អត្ថប្រយោជន៍ ៥ចំណុចតាមច្បាប់ការងារទេ។ កម្មការិនី មានអតីតភាពជិត ៥ឆ្នាំរូបនេះ ឲ្យដឹងថា តាមការគុណតួលេខ ខាងរោងចក្រប្រាប់ថា កញ្ញានឹងទទួលលុយឈ្នួល និងអត្ថប្រយោជន៍សរុបទាំងអស់ ជាង ១០០ដុល្លារអាមេរិក។ កញ្ញា និងកម្មករផ្សេងទៀត មិនសប្បាយទេ ដោយសារតិចតួចពេក មិនស័ក្ដិសមត្រឹមប៉ុណ្ណឹង៖ « គុណផង ដកផង បើនិយាយទៅ វាច្រើនពេក។ តែបើអ្នកនេះ ( កម្មករ ) គេគុណទៅ ឃើញតែជាង ១០០ ដុល្លារ អ្វីទេ។ គុណផង ដកផង ចែកផង មិនដឹងស្អីទេ ច្រើនណាស់។ ដំបូងគេ ( រោងចក្រ ) អត់ប្រកាសបិទទេ គេប្រកាសថា ខែ៣ ថ្ងៃទី២៣ ហ្នឹង គេប្រកាស គេថា ព្យួរការងារ។ ព្យួរការងារមួយខែ ដល់ខែ៤ ចូលមកវិញ។ ចូលមកវិញ គេប្រកាសថា បិទ»។
កម្មការិនីដដែល ឲ្យដឹងថា រោងចក្រគ្លេតភី មានកម្មករប្រហែល ៦.០០០នាក់ មានថៅកែជនជាតិចិន តែមិនស្គាល់ម៉ាកយីហោនាំចេញ និងមិនដឹងថា រោងចក្រនេះ នាំសំលៀកបំពាក់ចេញទៅលក់នៅប្រទេសណាទេ។
ចំណែករោងចក្រមួយទៀត នៅខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ គឺរោងចក្រហ៊ូលូ (HULU GARMENT Co. LTD.) ក៏សម្រេចបិទទ្វារដែរ។ រោងចក្រនេះបានហៅកម្មករម្ដងម្នាក់ ឲ្យដាក់ពាក្យលាលែងការងារ ធ្វើឱ្យកម្មករច្រើនរយនាក់ ផ្ទុះការតវ៉ា ។
កម្មការិនីម្នាក់ លោកស្រី វី សុភី ប្រាប់ថា ថៅកែរោងចក្រនេះ បានប្រើពាក្យថា រំសាយកម្មករ ប្រហែលចង់គេចវេះ ពីការទទួលខុសត្រូវក្នុងការទូទាត់សំណង។ លោកស្រី ថា ថៅកែរោងចក្រ ក៏មានប្រវត្តិធ្លាប់ព្យួរការងារកម្មករមួយខែដែរ គឺនៅខែមីនា ព្រោះវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩។ លោកស្រីបន្តថា មិនទាន់ដល់ថ្ងៃកំណត់ចូលធ្វើការវិញផង ខាងរោងចក្របានទូរស័ព្ទហៅកម្មករម្ដងម្នាក់ៗ បង្គាប់ឲ្យដាក់ពាក្យលាលែងពីការងារ ដោយប្រាប់ថា ខាងរោងចក្ររំសាយកម្មករ។ លោកស្រីថា ភាគីថៅកែរោងចក្រ បានសន្យាផ្ដល់ប្រាក់ឈ្នួល ៤០ភាគរយ ឲ្យកម្មករ ផ្ដល់ប្រាក់អតីតភាពឲ្យចំនួន ៣ដុល្លារ និងទូទាត់ប្រាក់បំណាច់ប្រចាំឆ្នាំឲ្យ តែមិនគ្រប់ចំនួនទេ៖ « មុនដំបូង គេ ( រោងចក្រ ) ហៅ សួរថា មានការធ្វើនៅ ? គេហៅមកធ្វើការ។ ស្មានគេហៅ មកបើកប្រាក់ខែ ស្មានថា ព្យួរទៅ គេហៅមកបើកប្រាក់ខែបំណាច់ ដល់បំណាច់ឆ្នាំ អ៊ីចឹង គេបើកអាតាមធម្មតាឲ្យ។ គេថា ផ្ដិត ( មេដៃ ) ឲ្យលឿនៗ ដូចបង្ខំទៅណា អ៊ីចឹង។ កម្មករ អត់ព្រមលាឈប់ទេ តែដល់ពេលក្រដាសហ្នឹងចេញមក សួរដែរ ហេតុអ្វីដាក់លាឈប់អ៊ីចឹង ? គេ ( រោងចក្រ ) ថា ដាក់លាឈប់អ៊ីចឹង ជាការល្អមើល។ ល្អមើលយ៉ាងម្ដេច បើបញ្ឈប់ដាក់ថា បញ្ឈប់ទៅ ដាក់ក្រដាសបញ្ឈប់ទៅ ទៅដាក់ថា កម្មករលាឈប់ធ្វើអ្វី ?»។
ជុំវិញករណីការបិទរោងចក្រជាបន្តបន្ទាប់នេះ អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបញ្ជាក់ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ លោក ហេង សួរ បានទេ។ តែលោកបញ្ជាក់ប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុក (Phnom Penh Post) ថា បើរោងចក្រដែលបិទទ្វារ ទូទាត់សំណងជូនកម្មករមិនត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ការងារ កម្មករអាចប្ដឹងទៅក្រសួង ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ។
ទោះជាយ៉ាងណា ខាងភាគីថៅកែរោងចក្រ ធ្លាប់ប្រកាសថា ស្ថានភាពរោងចក្រនៅកម្ពុជា កំពុងជួបវិបត្តិប្រឈមនឹងការបិទទ្វារធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារខ្វះទីផ្សារនាំចេញ។ អគ្គលេខាធិការសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា លោក ខេន លូ ធ្លាប់ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ស្ថានភាពពេលនេះ រោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ជួបការលំបាករឿងខ្វះទីផ្សារនាំចេញផលិតផល ដែលដេររួចហើយ ដោយសារហាងទំនិញធំៗ នៅតំបន់អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ត្រូវបិទទ្វារ ព្រោះការផ្ទុះរាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩។ លោក ខេនលូ ថា ការបដិសេធទំនិញកំពុងផលិត ដែលអ្នកបញ្ជាទិញ បានកុម្ម៉ង់រួច បណ្ដាលឲ្យខាងរោងចក្រគ្មានលុយបើកឱ្យកម្មករ។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ ឲ្យដឹងថា តួលេខក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម គឺមានរោងចក្រ ៦ បានបិទទ្វារជាផ្លូវការ ឈប់នាំសំលៀកបំពាក់ចេញទៅក្រៅប្រទេស។ តែលោកថា ករណីជាក់ស្ដែង ការបិទទ្វាររោងចក្រ កើតឡើងច្រើនជាងតួលេខរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម។
ចំណែករោងចក្របានដាក់ពាក្យព្យួរនៅក្រសួងការងារ មាន ១៣០រោងចក្រ។ លោក អាត់ ធន់ ថា ការបិទទ្វាររោងចក្រជាបន្តបន្ទាប់ដូចពេលនេះ ជាសញ្ញាមិនល្អ សម្រាប់កម្មករវិស័យកាត់ដេរ។ លោកលើកទឹកចិត្តឲ្យរោងចក្រព្យួរការងារ ហើយទូទាត់ឲ្យកម្មករទទួលបាន ៧០ដុល្លារ ក៏បានដែរ ដើម្បីឲ្យកម្មករមានដើមទុនខ្លះ ទៅស្រុកកំណើត ហើយមានឱកាសត្រឡប់មកធ្វើការរោងចក្រវិញ។
លោក អាត់ ធន់ ក៏ចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលជួយកម្មករ តាមរយៈ ជំរុញឲ្យក្រុមហ៊ុន ឬរោងចក្រព្យួរការងារកម្មករ ជាជាងបិទរោងចក្រ និងគួរជំរុញឲ្យគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងធនាគារ កុំទាន់អាលឲ្យកម្មករសងបំណុលទាំងថ្លៃដើម និងការប្រាក់បណ្ដោះអាសន្នសិន។
ជាងនេះទៅទៀត លោក អាត់ ធន់ យល់ថា ក្រុមអ្នកបញ្ជាទិញ ក៏គួររួមចំណែកក្នុងការបង់ប្រាក់ឈ្នួលឲ្យកម្មករខ្លះដែរ។ លោកថា អង្គការការងារអន្តរជាតិ (ILO) កំពុងបង្កើតគណៈកម្មការមួយ ដើម្បីជំរុញឲ្យអ្នកបញ្ជាទិញ ម្ចាស់ម៉ាកយីហោមួយចំនួន បង់ប្រាក់ឲ្យកម្មករខ្លះ ក្នុងស្ថានភាពវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ នេះ៖ « គិតថា វាជាសញ្ញាអត់ល្អសោះ សម្រាប់កម្មករ ព្រោះ សហជីពយើងចង់ឲ្យខាងរដ្ឋាភិបាល ជំរុញឲ្យក្រុមហ៊ុនព្យួរការងារទៅ ហើយនៅពេលព្យួរហ្នឹង គិតលុយឲ្យកម្មករ ៦០ % ។ ប៉ុន្តែឥឡូវហ្នឹង រដ្ឋាភិបាលសម្រេច៧០ដុល្លារ។ យើងគិតថា ៧០ដុល្លារ ក៏ ៧០ដុល្លារទៅ។ ប៉ិនធ្វើម្ដេចឲ្យបានព្យួរ នៅពេលដែលវិបត្តិហ្នឹង វាបានចប់ កម្មករមានការងារធ្វើទៀត។ តែបើក្រុមហ៊ុនសម្រេចចិត្តបិទ អ៊ីចឹងយើងគិតថា បើបិទត្រូវគុណលុយឲ្យកម្មករ ឲ្យចប់អតីតភាពការងារ ឲ្យគេ ៥ចំណុចតែហ្មងទៅ។ តែបើមិនបានគិតលុយឲ្យគេទេ ហើយបិទហ្នឹង ខ្ញុំគិតថា វាជាការមួយខុសឆ្គងខ្លាំងណាស់ ព្រោះកម្មករមានអ្វីទៀត បើបិទហើយ គ្នាមានតែលុយមួយកញ្ចប់ហ្នឹង បានពីក្រុមហ៊ុន»។
ក្រុមកម្មករ ប្រាប់ថា នៅពេលទទួលបានប្រាក់ឈ្នួល និងប្រាក់អត្ថប្រយោជន៍គ្រប់ចំនួនពីរោងចក្រហើយ ពួកគេចង់ស្វែងរកការងាររោងចក្រផ្សេងទៀតនៅម្ដុំៗ បន្ទប់ជួលរបស់ពួកគេធ្វើ ព្រោះកម្មករ គ្មានជំនាញផ្សេងក្រៅពីនេះទេ។
លោក អាត់ ធន់ ថា បច្ចុប្បន្នចំនួនរោងចក្រ ដែលបិទទ្វារ នៅមានចំនួនតិចតួច បើធៀបនឹងចំនួនរោងចក្រកំពុងដំណើរការ តែបើករណីវិបត្តិនេះ អូសបន្លាយបន្តទៀត រោងចក្រផ្សេង នឹងជួបវិបត្តិដែរ បណ្ដាលឲ្យកម្មករកាន់តែច្រើននឹងពិបាករកការងារធ្វើ។ លោកថា កម្មករក្នុងវិស័យផ្សេងទៀត ក៏កំពុងជួបវិបត្តិអត់ការងារធ្វើដូចគ្នា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។