អាជ្ញាធរជាតិទប់ស្កាត់អាវុធគីមី នុយក្លេអ៊ែរ ជីវសាស្ត្រ និងវិទ្យុសកម្ម មិនទាន់អាចសន្និដ្ឋានបាននៅឡើយថា មានគ្រាប់បែកចំនួនពីរគ្រាប់ដែលអាមេរិកទម្លាក់ក្នុងសម័យទសវត្សរ៍៧០ ស្ថិតក្នុងខេត្តស្វាយរៀង នោះ ថាជាប្រភេទអាវុធគីមីឡើយ។ អាជ្ញាធរជំនាញបញ្ជាក់ថា ការចុះផ្សាយកន្លងមកថាក្នុងខេត្តស្វាយរៀង មានអាវុធគីមីកប់ក្រោមដី គ្រាន់តែជាការសន្និដ្ឋានរបស់ស៊ីម៉ាក់ (CMAC) និងពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ប៉ុណ្ណោះ ដែលមិនទាន់អាចយកជាការពិតបានឡើយ។
អាជ្ញាធរជំនាញខាងអាវុធគីមី នឹងចុះទៅសិក្សាស្រាវជ្រាវស្វែងរកការពិតចំពោះការសន្និដ្ឋានរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីនកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ស៊ីម៉ាក់ (CMAC) និងពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ដែលអះអាងថា មានគ្រាប់បែកផ្ទុកសារធាតុគីមីស្ថិតក្នុងខេត្តស្វាយរៀង។
អគ្គលេខាធិការរងនៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋាននៃអាជ្ញាធរជាតិទប់ស្កាត់អាវុធគីមី នុយក្លេអ៊ែរ ជីវសាស្ត្រ និងវិទ្យុសកម្ម លោក កែ ដា ថ្លែងប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ខាងស្ថាប័នលោកមិនទាន់កំណត់ថាពេលណាដើម្បីបញ្ជូនម៉ាស៊ីនទៅពិនិត្យតំបន់ដែលគេសង្ស័យថា មានអាវុធគីមីស្ថិតក្នុងខេត្តស្វាយរៀង នៅឡើយទេ ដោយសារដំណាក់កាលនេះស្ថិតក្នុងការរៀបចំគម្រោងប៉ុណ្ណោះ៖ « ខ្ញុំមិនទាន់ដឹងថា គ្រាប់ហ្នឹងជាគ្រាប់អីមែនទែននៅឡើយទេមកដល់ពេលនេះ»។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ពលរដ្ឋ និងអាជ្ញាធរក្នុងតំបន់ រួមទាំងមជ្ឈមណ្ឌលកម្ចាត់មីនកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា គ្រាប់បែកពីរគ្រាប់ជាប្រភេទគ្រាប់បែកគីមី (chlorobenzalmalononitrile) មានទម្ងន់ប្រមាណជាង ២០០គីឡូក្រាមក្នុងមួយគ្រាប់កំពុងកប់ក្រោមដី ស្ថិតក្នុងឃុំគគីរ ស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀង។ លើសពីនេះ ដើម្បីសុវត្ថិភាពអាជ្ញាធរក៏គ្រោងជម្លៀសពលរដ្ឋចេញពីទីតាំងសង្ស័យថា មានគ្រាប់បែកប្រភេទគីមីដែរ។
ថ្វីត្បិតតែយ៉ាងនេះក្ដី លោក កែ ដា បញ្ជាក់ថា ព័ត៌មាននេះគឺគ្រាន់តែជាការសន្និដ្ឋានប៉ុណ្ណោះ ហើយព័ត៌មានច្បាស់លាស់ថាយ៉ាងណា នឹងដឹងនៅពេលអាជ្ញាធរជាតិទប់ស្កាត់អាវុធគីមី ចុះទៅដល់ទីតាំងផ្ទាល់ដើម្បីពិនិត្យ។ មន្ត្រីជំនាញដដែលអះអាងថា ប្រសិនរកឃើញការពិតដូចការសន្និដ្ឋានមែន អគ្គលេខាធិការដ្ឋានអាវុធគីមី នឹងស្នើសុំជំនួយចំនួន ៣សែនដុល្លារ សម្រាប់ចុះបេសកកម្មការងារដោះយកអាវុធគីមីនោះពីសំណាក់ក្រុមប្រទេសដៃគូ ជារដ្ឋភាគីនៃអនុសញ្ញាអាវុធគីមី និងប្រទេសដែលទម្លាក់គ្រាប់បែកប្រភេទគីមីនេះតែម្ដង។ មន្ត្រីរូបនេះក៏អះអាងថា បើគ្មានលុយ ៣សែនដុល្លារ ក៏មិនអាចចុះទៅយកគ្រាប់បែកប្រភេទគីមីដែរ ព្រោះអាជ្ញាធរទប់ស្កាត់អាវុធគីមីពុំមានលទ្ធភាព និងថវិកាឡើយ៖ « យើងអត់ទាន់បានបញ្ជូនព័ត៌មានទៅដៃគូដែលយើងនឹងស្នើសុំទេ ព្រោះយើងកំពុងធ្វើផែនការ ... ។ អានេះតាមពិតទៅ សុវត្ថិភាពប្រជាជនថ្លៃជាងលុយហ្នឹងទៅទៀត »។
អំឡុងឆ្នាំ១៩៧០ យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានបើកប្រតិបត្តិការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីដែនអាកាស ដើម្បីជួយដល់កងទ័ពសាធារណរដ្ឋខ្មែររបស់លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ក្នុងការបណ្ដេញទាហានវៀតណាមកុម្មុយនីស្តនៅប៉ែកអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសកម្ពុជា នៅជាប់ព្រំដែនប្រទេសវៀតណាម។ ប្រតិបត្តិការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីដែនអាកាសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅពេលនោះ គឺមានចំនួន ២លាន ៨សែនតោន ក្នុងគោលបំណងកាត់ផ្ដាច់ផ្លូវដឹកជញ្ជូនគ្រឿងផ្គត់ផ្គង់ទៅកាន់កងទ័ពវៀតណាមខាងជើង។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តែងតែប្រកាសឲ្យអាមេរិក ជាពិសេសរដ្ឋបាលគ្រប់គ្រងដោយប្រធានាធិបតីថ្មីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ (Donald Trump) លុបចោលបំណុលដែលសម័យលោក នល់ លន់ ជំពាក់សរុបទាំងអស់ជិត ៥០០លានដុល្លារ ដោយចាត់ទុកជាបំណុលកខ្វក់ដោយសារជំនួយអាវុធគ្រាប់បែកទាំងនោះ ជាពិសេសលោក ហ៊ុន សែន ក៏ចង់ឲ្យអាមេរិកសងការខូចខាតបន្ថែមទៀត។
ទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងរយៈពេល ២០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ សហរដ្ឋអាមេរិក បានចំណាយប្រាក់ជាង ១១៤លានដុល្លារសម្រាប់គម្រោងមនុស្សធម៌នៅកម្ពុជា ដើម្បីដោះមីន និងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះដែលសល់ពីសម័យជម្លោះផ្ទៃក្នុង និងជម្លោះក្នុងតំបន់។
ដោយឡែកជុំវិញគម្រោងរបស់អាជ្ញាធរជាតិទប់ស្កាត់អាវុធគីមី ថានឹងស្នើសុំជំនួយ ៣សែនដុល្លារនោះ ត្រូវបានមន្ត្រីនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លោក ជេ រ៉ាម៉េន (Jay Raman) ប្រាប់អាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៧ តាមសារអេឡិចត្រូនិកថា ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកមិនទាន់មានព័ត៌មានថ្មីនិយាយពីប្រធានបទនេះឡើយ។
ក្រៅពីស្នើសុំជាថ្មីឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក លុបបំណុល លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថែមទាំងចំអកដាក់បក្សប្រឆាំងដែលលោកចោទថា ជាកូនចៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងថាបក្សប្រឆាំងនឹងមិនគាំទ្រឲ្យកម្ពុជា ទាមទារឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក លុបបំណុលឡើយ ស្របពេលលោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា កំពុងមានចលនាពលរដ្ឋជាច្រើនគាំទ្រយុទ្ធនាការរបស់លោក ដើម្បីឲ្យលុបបំណុលនេះ៖ « ឥ ឡូវហ្នឹងមានចលនាប្រជាពលរដ្ឋច្រើនកន្លែង គាំទ្រឲ្យលុបបំណុលហ្នឹង សង្ឃឹមថា គ្រប់គណបក្សនយោបាយនានានៅកម្ពុជា ក៏គាំទ្រឲ្យលុបបំណុលដែរ តែបក្សប្រឆាំងជឿជាក់ថាមិនទាមទារទេ ព្រោះគាត់ហ្នឹងខ្លាច ព្រោះកូនចៅអាមេរិក»។
ការផ្សារភ្ជាប់រឿងបំណុលដែលកម្ពុជា ជំពាក់សហរដ្ឋអាមេរិក ទៅកាន់គណបក្សប្រឆាំងបែបនេះ ត្រូវបានអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម និងវិភាគនយោបាយ លោកបណ្ឌិត មាស នី យល់ថា គ្រាន់តែជាវោហារសាស្ត្រលក្ខណៈនយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីទាញយកប្រជាប្រិយភាពពីប្រជាជន៖ «ជារបៀបប្រើវោហារសាស្ត្រ លើកមកធ្វើប្រជាភិថុតិ»។
អ្នកវិភាគនយោបាយរូបនេះបន្តថា បំណុលដែលកម្ពុជា ជំពាក់អាមេរិកនៅពេលនេះ មិនដូចគ្នានឹងបំណុលដែលកម្ពុជា ជំពាក់ចិន ក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមឡើយ ព្រោះចិន ធ្លាប់លុបចោលបំណុលនោះបន្ទាប់ពីមានការស្នើសុំពីលោក ហ៊ុន សែន ប៉ុន្តែសហរដ្ឋអាមេរិក មុននឹងឈានដល់ការលុបបំណុល ប្រាកដជាពិចារណាថា តើការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា ស្ថិតនៅចំណុចណាហើយ។
បណ្ឌិត មាស នី បញ្ជាក់ថា ផ្ទុយទៅវិញប្រសិនកម្ពុជា-សហរដ្ឋអាមេរិក ឈានដល់ដំណាក់កាលជួបជជែកគ្នាដើម្បីពិភាក្សារឿងបំណុល ហើយបន្ទាប់មកមានការដោះដូរគ្នាមួយ ដែលសហរដ្ឋអាមេរិក សម្រេចលុបចោលបំណុលជាថ្នូរឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ដោះលែងសកម្មជនបក្សប្រឆាំង សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនដីធ្លីកំពុងជាប់ពន្ធនាគារ ដែលគេគិតជារឿងនយោបាយនោះ ដូច្នោះលោក ហ៊ុន សែន អាចយកព្រួញមួយបាញ់បានសត្វពីរ គឺទីមួយ លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវពលរដ្ឋសរសើរថាអាចទាមទារឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក លុបបំណុលដែលលោក នល់ នល់ ជំពាក់ និងទីពីរ លោក ហ៊ុន សែន ទទួលបានការសសើរមួយទៀតពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ចំពោះការដោះលែងក្រុមមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ដើម្បីឲ្យដំណើរការរបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបោះជំហានទៅមុខមួយដំណាក់កាលទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។