គោលនយោបាយនាំចេញអង្ករកម្ពុជា បានលើកទឹកចិត្តដល់ការវិនិយោគបរទេស ចូលមកបណ្ដាក់ទុននៅប្រទេសកម្ពុជា។ តែចាប់តាំងពីមានគោលនយោបាយនេះ បញ្ហាជាច្រើនក៏បានកើតឡើងដែរ។
បញ្ហាទាំងនោះរួមមាន ការផ្គត់ផ្គង់មិនស្របទៅតាមកិច្ចសន្យា ការក្លែងវត្ថុធាតុដើមអង្ករ និងការឆបោកនៃការបង្កើតក្រុមហ៊ុន ជាដើម។ តំណាងក្រុមហ៊ុននាំចេញអង្ករ បានអះអាងថា ទោះបីជាមានបញ្ហាទាំងអស់នោះបានកើតឡើងក៏ដោយ តែមិនប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់វិស័យនាំចេញឡើយ។
បញ្ហាថ្មីមួយនៃវិស័យនាំចេញអង្ករកម្ពុជា ដែលធ្វើឲ្យអ្នកវិនិយោគទុនបរទេស មានការរារែកមកកម្ពុជា នោះ គឺការឆបោក។ ការឆបោកនោះ អាចកើតមានតាមរូបភាពការរួមទុនគ្នារវាងអ្នករកស៊ីក្នុងស្រុក និងបរទេស ជាថ្នូរនៃការបង្កើតក្រុមហ៊ុននាំចេញអង្ករ ទៅកាន់ទីផ្សារមួយជាក់លាក់។
បច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុននាំចេញអង្ករ អាក្រា (Akra) ដែលដឹកនាំដោយអតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក ស៊ីវ ស៊ីចាន់ រងការចោទប្រកាន់ពីបទឆបោកប្រាក់មួយលានដុល្លារអាមេរិក លើការបង្កើតក្រុមហ៊ុនកាលពីឆ្នាំ២០១២។ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានកោះហៅរួបលោក រួមនឹងដៃគូពាណិជ្ជកម្មរបស់លោកចំនួន ៣នាក់ទៀត ឲ្យចូលបំភ្លឺ និងត្រូវស្ថិតនៅប្រទេសកម្ពុជា នៅកំឡុងពេលដែលតុលាការកំពុងស៊ើបអង្កេត។
ភាគីដើមបណ្ដឹង អ្នកស្រី អេង លីគង់ ដែលជាម្ចាស់គ្លីនិកព្យាបាលធ្មេញ ម៉ាស្ទ័រ ឃែរ (Master Care) មានប្រសាសន៍ថា លោក ស៊ីវ ស៊ីចាន់ ព្រមទាំងដៃគូពាណិជ្ជកម្មរបស់គាត់បីនាក់ បានមកបញ្ចុះបញ្ចូលលើការវិនិយោគកសិកម្មខ្នាតធំ ដែលចំណាយដើមទុន ១លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។ ចាប់ពីអ្នកស្រីបានបោះទុនកន្លងមក ការវិនិយោគនេះមិនមានសកម្មភាពទាល់តែសោះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកស្រី អេង លីគង់ បានបញ្ជាក់ថា ដោយមានការជឿទុកចិត្តលើអ្នកទាំងនោះ ដោយមានអ្នកខ្លះធ្លាប់ធ្វើការជាសមាជិកសភាញីវយ៉ក (New York) និងអ្នកខ្លះទៀតធ្លាប់ធ្វើនាយកមូលនិធិគាំទ្រប្រព័ន្ធអប់រំអន្តរជាតិផងនោះ ទើបអ្នកស្រីហ៊ានបណ្ដាក់ទុនវិនិយោគទឹកប្រាក់មួយលានដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីបង្កើតក្រុមហ៊ុននាំចេញកសិផល ជាពិសេសអង្ករ ទៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
ព្រះរាជអាជ្ញារងអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ អ្នកស្រី ប៊ុន្នីញ ប៊ុណ្ណរី បានកោះហៅ លោក ស៊ីវ ស៊ីចាន់ និងដៃគូរបស់លោក ឱ្យចូលបំភ្លឺតាមពាក្យបណ្ដឹងរបស់ជនរងគ្រោះរួចហើយកាលពីខែមុន។ បច្ចុប្បន្ន តុលាការកំពុងស៊ើបអង្កេតករណីនេះ ដោយបានស្នើឲ្យក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសក្រសួងយុត្តិធម៌ និងក្រសួងមហាផ្ទៃ ហាមឃាត់មិនឲ្យជនត្រូវចោទទាំងនោះចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ឡើយ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ មានប្រសាសន៍ថា ក្រសួងបានចាត់វិធានការតាមការស្នើសុំរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ ដើម្បីចូលរួមការស៊ើបអង្កេតរបស់តុលាការជុំវិញករណីនេះ ដោយឃ្លាំមើលជនជាប់ចោទទាំង ៤រូបនោះ ក៏ប៉ុន្តែ លោក ស៊ីវ ស៊ីចាន់ និងដៃគូរបស់លោកឈ្មោះ ថូម៉ាស វីលៀម (Thomas Willems) បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា មុនពេលដីការបស់តុលាការកោះហៅ។ ចំណែកដៃគូរបស់លោកពីរនាក់ទៀតឈ្មោះ សាន រីច្ឆឺ (San Richer) មិនទាន់ចូលខ្លួនក្នុងតុលាការទេ និងលោក វីលៀម នោជេ (Williams Nojay) បានបដិសេធថា លោកមិនពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះទេ៖ «បាទ! ខ្ញុំបានសុំសេចក្ដីសម្រេចពីក្រសួង ក្រសួងលោកបានណែនាំឲ្យអគ្គនគរបាលជាតិ ដើម្បីមុខការ បានសេចក្ដីថា ករណីនេះទាំងបីរូបនេះ ប្រសិនជានៅកម្ពុជា ហើយ មិនអាចចេញទៅណាបានទេ ទីមួយ។ បន្ទាប់មក មានមួយរូបបានប្ដឹងទៅឧទ្ធរណ៍ ថាគាត់ពុំមានពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះទេ»។
លោក ខៀវ សុភ័គ បានបញ្ជាក់ទៀតថា ចំនួននៃការឆបោកតាមរូបភាពបែបនេះ លោកមិនអាចប៉ាន់ស្មានថាមានចំនួនប៉ុន្មានករណី និងបានប៉ះពាល់ដល់វិស័យនាំចេញអង្ករទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ត្រង់កម្រិតណានោះទេ ដោយសារតែបញ្ហានេះគ្មានការស្រាវជ្រាវច្បាស់លាស់។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុមហ៊ុនដែលកំពុងចោទប្រកាន់ពីបទឆបោកឈ្មោះ អាក្រា ធ្លាប់បានទាក់ទងអ្នកវិនិយោគអង្ករក្នុងស្រុកមួយចំនួនឲ្យបណ្ដាក់ទុនជាមួយគ្នា តែក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកនោះបានបដិសេធ ដោយគេបានសង្ស័យថា ក្រុមហ៊ុន អាក្រា នោះ មិនមាននៅក្នុងបញ្ជី និងទទួលស្គាល់ដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ឡើយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត គេហទំព័រ និងការបរិយាយអំពីក្រុមហ៊ុន ក៏មិនមានដែរ។
ប្រធានក្រុមហ៊ុននាំចេញអង្ករខ្មែរហ្វូត (Khmer Food) និងជាអនុប្រធានសហព័ន្ធអង្ករកម្ពុជា លោកឧកញ៉ា គឹម សាវុធ មានប្រសាសន៍ថា ការធ្វើអាជីវកម្មតែងតែមានបញ្ហា ដូចជាការប្រគល់ទំនិញមិនស្របទៅតាមកិច្ចសន្យា ការឆបោកក្នុងការរួមទុន និងការក្លែងវត្ថុធាតុដើមនាំចេញ ជាដើម។ លោកបញ្ជាក់ថា កាលពីឆ្នាំ២០១២ ក្រុមហ៊ុនឈ្មោះ អាក្រា នេះ បានទាក់ទងលោកដែរ ប៉ុន្តែខកខានវិញ ដោយសារតែខ្វះធនធានហិរញ្ញវត្ថុ។ ទោះជាយ៉ាងណា បញ្ហាទាំងអស់នេះមិនប៉ះពាល់ដល់ការនាំចេញអង្ករកម្ពុជា ទេ ដោយសារតែក្រុមហ៊ុនដែលបង្កបញ្ហានេះ ជាក្រុមហ៊ុនតូច និងមានចំនួនតិចបំផុត បើធៀបនឹងក្រុមហ៊ុននាំចេញអង្ករដែលរកស៊ីនាំចេញអង្ករពិតប្រាកដនៅប្រទេសកម្ពុជា៖ «ចំពោះរឿងក្រុមហ៊ុន អាក្រា ខ្ញុំមិនហ៊ានថាគាត់ឆបោកទេ ពីព្រោះខ្ញុំអត់ដឹងរឿងច្បាស់ដែរ។ គ្រាន់តែខ្ញុំធ្លាប់ជួបម្ដង គេបបួលឲ្យខ្ញុំដាក់ទុន ឲ្យហ៊ុនជាមួយទៅ ខ្ញុំក៏ប្រាប់ថា ខ្ញុំអត់មានសល់លុយទំនេរទេ ទៅវិនិយោគជាមួយក្រុមហ៊ុននៅស្រុកក្រៅទេ។ បើក្រុមហ៊ុនស្រុកក្រៅ ចង់មកវិនិយោគជាមួយខ្មែរយើងបាន។ គ្រាន់តែប្រាប់ប៉ុណ្ណឹង គាត់ទៅវិញទៅ។ ហើយក្រោយមកទៀត និយាយត្រង់ ខ្ញុំអត់ដឹងដែរ ព្រោះបាត់ដានបាត់ទំនាក់ទំនង»។
របាយការណ៍របស់លេខាធិការដ្ឋានច្រកចេញចូលតែមួយ នៃការនាំចេញអង្ករ បានបង្ហាញថា ប្រទេសកម្ពុជា មានក្រុមហ៊ុននាំចេញអង្ករប្រមាណ ៧០ ក្នុងនោះភាគច្រើនបំផុតទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលមានចំនួនប្រមាណ ២០ម៉ឺនតោន។ តែការនាំចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិក វិញ មានចំនួនជាង ១.៦០០តោនប៉ុណ្ណោះ នៅរយៈពេល ៨ខែដើមឆ្នាំ២០១៤។
ទោះជាយ៉ាងណា ករណីឆបោកនៃការរួមទុនគ្នារបៀបនេះ អាចប៉ះពាល់ដល់ទំនុកចិត្តដល់អ្នកវិនិយោគបរទេស ដោយសារតែខ្វះប្រព័ន្ធដោះស្រាយវិវាទពាណិជ្ជកម្មសមរម្យ ឬមិនមានតុលាការពាណិជ្ជកម្ម ដើម្បីធានាបរិយាកាសនៃដំណើរការពាណិជ្ជកម្មឲ្យបានសុក្រឹត និងបង្កើនភាពកក់ក្ដៅសម្រាប់អ្នកវិនិយោគជាតិ និងអន្តរជាតិ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។