Thời gian gần đây, Trung Quốc liên tiếp chứng tỏ sức mạnh quân sự của mình qua các động thái như tịch thu tàu đánh cá, giữ người đòi tiền chuộc và cùng lúc nhiều trang mạng tiếng Hoa cổ võ cho hành động ngang ngược này.
Mặc Lâm phỏng vấn ông Dương Danh Dy, cựu viên chức ngoại giao cao cấp có kinh nghiệm hơn 25 năm làm việc tại Sứ Quán Việt Nam ở Bắc Kinh, để biết thêm quan điểm cũng như kinh nghiệm của ông về vấn đề này.
Chủ trương của Bắc Kinh
M ặc Lâm: Th ưa ông D ương Danh Dy, ch ắc ông cũng đã bi ết là m ới đây Trung Qu ốc đã cho b ắt gi ữ nh ững tàu đánh cá c ủa Vi ệt Nam và h ọ đòi nh ững s ố ti ền chu ộc r ất l ớn. Nh ững vi ệc v ừa x ảy ra có ph ải là do nh ững đ ịa ph ương c ủa Trung Qu ốc t ự phát hay là t ừ ch ủ tr ương c ủa lãnh đ ạo B ắc Kinh?
Ông D ương Danh Dy: Họ nói rõ là tàu Ngư Chính số bao nhiêu đấy (tôi không nhớ) là một quân hạm được biến thành tàu đánh cá. Đó là một tàu rất lớn. Và nhiệm vụ của đoàn tàu kiểm tra vùng đánh cá trên Biển Đông mà họ gọi là vùng của họ, thì có nhiệm vụ bắt giữ, xua đuổi tất cả những ngư dân nước ngoài đến đánh cá tại nơi họ gọi là "không hợp pháp". Đây là chủ trương của họ rồi chứ không phải là hành động đột xuất.
Đây là chủ trương của họ rồi chứ không phải là hành động đột xuất.
Ô. Dương Danh Dy<br/>
M ặc Lâm: Tr ước s ự vi ệc có tính hi ển nhiên này thì ông th ứ tr ưởng ngo ại giao c ủa Vi ệt Nam l ại dùng danh t ừ "giao thi ệp" đ ể nói v ề vi ệc ông nói chuy ện v ới đ ại s ứ Trung Qu ốc t ại Hà n ội. Là ng ười trong ngành ngo ại giao, xin ông cho bi ết t ừ ng ữ "giao thi ệp" đ ược dùng n ơi đây có chính xác và có đ ủ đ ể nói lên t ầm quan tr ọng c ủa v ấn đ ề hay không? Và đây có ph ải là t ừ chính th ức đ ược dùng v ới t ất c ả các đ ại s ứ n ước ngoài hay ch ỉ đ ể dùng riêng v ới Trung Qu ốc, th ưa ông?
Ông D ương Danh Dy: Nói về ngoại giao thì nó có mức độ đấy nhé, tức là nếu mà gặp để phản đối thì nó khác. Đây gọi là "giao thiệp" tức là bàn bạc với nhau thôi, tức là nó có nhẹ hơn nhưng mà thực chất về nội dung vẫn là chuyện yêu cầu anh phải thả ngư dân của tôi ra, không được đòi tiền chuộc. Về mặt bên ngoài thì ta nói giao thiệp với nhau, bàn bạc với nhau về chuyện này thôi. Theo tôi thì đây là một cách khôn ngoan chứ không phải là cách yếu đuới gì đâu.
Tôi thì tôi vẫn nghĩ cái mục tiêu thứ nhất của chúng ta là làm thế nào, khi người ta đã bắt người của mình rồi, bắt thuyền rồi, bắt ngư dân của mình rồi, bây giờ để họ phải thả mình ra, họ không lấy được tiền, mà họ không cảm thấy mất sỉ diện, ttheo tôi, ngươì Việt Nam chúng ta đều như thế đó, miễn làm sao đạt được mục đích cuối cùng, còn hình thức thì không quan trọng lắm.
Đối sách của Việt Nam?
M ặc Lâm: Ng ư dân Qu ảng Ngãi liên ti ếp b ị ch ấn đ ộng vì nh ững hành đ ộng b ắt ng ười gi ữ c ủa và đòi ti ền chu ộc, li ệu Vi ệt Nam có nên xem l ại h ệ th ống biên phòng c ủa mình nh ằm b ảo v ệ h ữu hi ệu h ơn cho ng ười dân hay không, vì theo chúng tôi đ ược bi ết thì cho đ ến nay, ph ương ti ện vũ khí c ủa b ộ đ ội biên phòng v ẫn còn quá thô s ơ so v ới Trung Qu ốc. Ý ki ến ông v ề v ấn đ ề này ra sao?
Ông D ương Danh Dy: Tất nhiên là về lực lượng bộ đội biên phòng của mình trên biển thì còn phải tăng cường thêm nữa. Nói thẳng ra trong chuyện này thì tôi nghĩ rằng những người lãnh đạo Việt Nam cùng như là nhân dân Việt Nam đều biết đây là cuộc rất tốn kém, không thể ngày một ngày hai mà chúng ta có được đầy đủ tàu biên phòng, rồi tàu biên phòng chạy với tốc độ nhân, vân vân.
M ặc Lâm: Theo báo chí đ ưa tin thì ng ười dân Qu ảng Ngãi nh ư đang s ống trên lò l ửa vì ra kh ơi thì h ọ lo s ợ b ị b ắt nh ưng ở nhà thì không có cái ăn. Ông có th ấy đây là v ấn đ ề mà nhà nu ớc ph ải chú ý tri ệt đ ể h ơn so v ới nh ững l ời l ẽ ch ống đ ối y ếu ớt r ất ngo ại giao mà Vi ệt Nam đang áp d ụng hi ện nay hay không?
Ta vẫn phải sống, ta vẫn phải làm chứ. Các tư lệnh bộ đội biên phòng địa phương Quảng Ngãi khuyến khích ngư dân Việt Nam vẫn ra khơi, ngư dân vẫn tổ chức thành từng đoàn bảo vệ...
Ô. Dương Danh Dy<br/>
Ông D ương Danh Dy: Không đến nỗi như thế đâu! Ta vẫn phải sống, ta vẫn phải làm chứ. Các tư lệnh bộ đội biên phòng địa phương Quảng Ngãi khuyến khích ngư dân Việt Nam vẫn ra khơi, ngư dân vẫn tổ chức thành từng đoàn bảo vệ, rồi có những phương tiện như máy bộ đàm để kêu gọi, nếu cần nhờ bộ đội biên phòng giúp đỡ. Chúng ta vẫn làm.
Tôi xin nói thẳng ra là nghe như bên ngoài - những người ngoài cuộc thì tôi biết rằng là người ta cũng tức vì sao mình yếu, mình kém, mình nhẹ như thế này, nhưng thực ra tôi vẫn nghĩ đến câu các cụ mình nói là "một sự nhịn chín sự lành".
M ặc Lâm: Nh ưng n ếu ta càng nhân nh ượng thì h ọ càng l ấn t ới thì sao?
Ông D ương Danh Dy: Không. Đã đến lúc chúng ta không để như vậy. Bây giờ còn nhẫn nhịn được thì tôi nghĩ chúng ta chúng vẫn phải nhẫn nhịn miễn là những trường hợp cơ bản là thả ngư dân, không cho tiền chuộc, chúng ta giữ được. Người ngoài không biết, họ tức họ nói mình mất mặt, Việt Nam kém thế này, vân vân.
Tôi nói thật, tôi trong giao tiếp ngoại giao, tôi đã nói với đại sứ Thái Lan rằng "này tôi đổi cho mày đấy, mày sang ở chỗ tao, tao sang ở chỗ Thái Lan, máy sẽ biết ngay là ở với cái anh phương Bắc này sẽ như thế nào chứ không phải như anh ở cách xa, anh không có tiếp giáp rồi anh ngồi anh nói thế nào cũng được." Nó khó lắm, khó lắm.
Tôi là người trong cuộc và nói thẳng ra là tôi cũng được tiếp xúc với nhiều cấp cao, thậm chí thượng đỉnh đấy, thì tôi biết là khó lắm chứ không phải dễ đâu.
M ặc Lâm: M ột v ấn đ ề n ữa là tuy ng ư dân Vi ệt Nam b ị b ắt nh ưng nhi ều trang m ạng ti ếng Hoa v ẫn lên ti ếng s ỉ v ả ng ười b ị h ại trong khi đó B ắc Kinh không h ề lên ti ếng ngăn c ản hay có bi ện pháp thích h ợp đ ối v ới nh ững trang vi ết này. B ộ Ngo ại Giao Vi ệt Nam ph ản đ ối nh ư th ế nào v ề hình th ức t ấn công b ằng vũ khí internet này, th ưa ông?
Ông D ương Danh Dy: Mình có làm hết chứ. Tôi xin nói chẳng hạn như cái chuyện họ viết "lần đầu tàu hải quân Việt Nam thăm Trung Quốc, cũ nát như vậy mà cũng chiếm các đảo ở Nam Haỉ của ta". Tôi biết chuyện này và chúng ta có ý kiến với họ chứ, chúng ta có im đâu! Chỉ có cái là mình không công bố thôi.
Còn tôi với tư cách một anh nghiên cứu thì tôi cũng lên mạng để cho đông đảo đồng bào Việt Nam biết là họ mời mình sang và họ coi mình như thế đấy để cho dân Việt Nam mình biết rõ. Gần đây hàng ngày tôi đều lên mạng đọc khoảng độ gần một chục mạng Trung Quốc, thì tôi thấy rằng là gần đây giọng điệu họ có dịu đi rồi đấy, chứ không phải những cách chúng ta nói với họ như vậy là không kết quả đâu.
M ặc Lâm: Và cu ối cùng thì ông nghĩ còn con đ ường nào khác đ ể có th ể v ừa ngăn ch ận h ọ ti ếp t ục l ộng hành mà không gây chi ến tranh dù d ưới b ất c ứ hình th ức nào k ể c ả cu ộc chi ến kinh t ế mà chúng ta không cân s ức v ới h ọ, th ưa ông?
Ông D ương Danh Dy: Đối với một nước lớn như Trung Quốc, mình là nước nhỏ mà lại có nhiều vấn đề va chạm với họ thì lúc nào mình cũng phải cảnh giác và biết giữ mình thôi, nhưng mà chỉ có điều là thông tin rất nhiều, rất nhiều chuyện mà mình không nắm được hết thì nhiều lúc do tình cảm sốc nỗi mà nhiều khi mình xử sự không đúng.
Nhưng mà do không nắm được tình hình tổng hợp, tình hình lớn, tình hình chung, cho nên nhiều lúc mình có ý nghĩ thế này thế kia thôi, chứ còn cái nhất quán của chúng ta là giữ nguyên tắc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, chứ còn cách xử lý như thế nào thì tuỳ từng hoàn cảnh, tuỳ từng lúc.
M ặc Lâm: Xin cám ơn ông D ương Danh Dy đã dành th ời gian cho chúng tôi trong cu ộc ph ỏng v ấn ngày hôm nay.