Rõ nét nhất là hồi tuần rồi, TQ và Đài Loan thực hiện những dịch vụ trực tiếp song phương về hàng không, hàng hải và bưu chính; và hôm thứ Ba này(12/23), Bắc Kinh tặng cho Đài Bắc một cặp gấu trúc - thường là dấu hiệu bang giao nồng thắm cuả Hoa Lục. Nhưng thực chất vấn đề ra sao? Qua cuộc trao đổi với Thanh Quang, Giáo sư Trần Văn Đoàn thuộc Đại Học Quốc Lập Đài Loan nhận xét:
Chiến lược thống nhất của Trung Quốc
Vấn đề phức tạp hơn những gì chúng ta trông thấy, đó là chiến lược của TQ vẫn là việc thống nhất giữa Hoa lục và Đài Loan. Do đó TQ sẵn sàng nhượng bộ rất nhiều để đạt đến mục đích đó, với điều kiện là người dân Đài Loan tỏ thiện chí muốn có cuộc thống nhất trong tương lai.
GS Trần Văn Đoàn
GS Trần Văn Đoàn: Vấn đề phức tạp hơn những gì chúng ta trông thấy, đó là chiến lược của TQ vẫn là việc thống nhất giữa Hoa lục và Đài Loan. Do đó TQ sẵn sàng nhượng bộ rất nhiều để đạt đến mục đích đó, với điều kiện là người dân Đài Loan tỏ thiện chí muốn có cuộc thống nhất trong tương lai. Nhưng việc thống nhất trong tương lai đó không nhất thiết trong năm nay, mà có thể là kéo lâu dài trong thời gian vô hạn định. Đây là điều thứ nhất.
Thứ hai là chính sách hiện nay của Tổng thống Mã Anh Cửu không thống nhất cũng như không độc lập, có nghĩa là ông có thể đề ra giới hạn rằng trong tương lai, Đài Loan có thể thống nhất, còn hiện thời thì chưa thể thống nhất được. Như vậy là sự nhượng bộ của ông Mã Anh Cữu với bên Đại Lục là điều mà cựu Tổng thống Trần Thủy Biển từ chối không làm trong quá khứ.
Chúng ta nhớ là hồi năm 2005, phía Hoa Lục đã hứa tặng cặp gấu trúc cho Đài Loan. Nhưng đến bây giờ - tức 3 năm sau, Đài Loan mới nhận được. Vấn đề do độc lập hay không độc lập của Đài Loan.
Thanh Quang : Thưa GS, diễn tiến cải thiện quan hệ qua Eo Biển Đài Loan hiện giờ có thể ảnh hưởng ra sao tới thái độ của người dân Đài Loan? Họ vẫn tiếp tục xem Bắc Kinh là mối đe dọa cho nền dân chủ ở đảo quốc này?
GS Trần Văn Đoàn: Tôi xin nói thẳng một câu là ở Á Châu, người ta không có quan trọng lắm tới vấn đề dân chủ. Ngay cả Nhật, hay ở những nước gọi là có dân chủ, thì họ cũng không để ý lắm vấn đề dân chủ. Cho nên xin đừng gắn liền Á Châu với vấn đề Âu-Mỹ.
Thứ hai là người dân Á Châu họ trông đợi gì? Họ trông đợi một nền kinh tế khá hơn, cuộc sống khá hơn, và có thể đứng ngang hàng với người Âu-Mỹ - điểm làm cho người Á Châu thấy nở mặt nở này với thiên hạ. Đó mới là điều mà họ để ý.
Người Đài Loan cũng giống hệt như vậy, đó là những người nào giàu có, làm thân với họ thì họ đều chấp nhận. Trong quá khứ người Đài Loan không để ý tới anh TQ vì anh TQ vừa nghèo, vừa dốt lại vừa bạo lực, giống như một anh nhà quê mà thích nắm đầu thiên hạ. Nhưng bây giờ nền kinh tế TQ đang lên trong khi kinh tế Âu-Mỹ đi xuống. Đây mới là vấn đề chính làm cho người Đài Loan hướng về TQ, chứ không phải vì đôi gấu trúc hay những gì gì khác. Tôi nghĩ vấn đề chính là kinh tế, cũng giống như VN liên quan việc đổi mới kinh tế; những nước ĐNÁ khác cũng giống hệt như nhau.
Vấn đề đầu tiên là Đài Loan hiện có cái nhìn mới về TQ tại vì TQ rất mạnh về kinh tế trong thời hiện đại. Thứ hai là TQ sẽ mở rộng cửa để cho người ta buôn bán nhiều hơn và dễ dàng hơn. Đó là 2 điểm chính mà người Đài Loan đang trông đợi ở TQ.
Trường hợp Bắc Hàn
Và Bắc Triều Tiên hiện nay bị dồn vào thế bí, mà cái bí nhất của Bình Nhưỡng không phải là vấn đề chính trị, mà là vấn đề kinh tế. Nhưng để được kinh tế, Bắc Triều Tiên muốn làm theo kiểu lưu manh - tức làm áp lực, bạo lực để kiếm tiền, giống như bọn Mafia tìm cách tống tiền nhà giàu.
GS Trần Văn Đoàn
Thanh Quang: Theo GS thì diễn tiến qua Eo Biển Đài Loan có thể ảnh hưởng tới hòa bình, an ninh trong khu vực ra sao?
GS Trần Văn Đoàn: Không. Tại vì điều nguy hiểm nhất của người TQ hiện nay vẫn là đầu óc từ mấy ngàn năm của họ muốn thống trị tất cả các vùng. Hồi xưa họ đã muốn thống trị toàn thế giới, và cái tên ''Trung Quốc'' tự nó đã nói lên điều đó rồi. Nhưng hiện nay họ không thể thống trị được thế giới, thì họ vẫn ra sức nắm đầu tất cả Á Châu. Nguy hiểm nhất là cả vùng ĐNÁ, và cả ông Nhật, ông Triều Tiên, đều rất ngại ông TQ về vấn đề này. Và ngay Đài Loan cũng thế. Nhưng người Đài Loan vẫn có sự tin tưởng, đó là họ là gốc người TQ, nên người TQ đừng có đè đầu đè cổ họ. Nhưng TQ đè đầu đè cổ những nước khác thì họ không có phản đối.
Thanh Quang: Có lẽ diễn tiến trong mối quan hệ TQ-Đài Loan khiến người ta liên tưởng đến mối quan hệ Nam-Bắc Hàn. Liệu diễn tiến qua Eo Biển Đài Loan có thể giúp cải thiện tình hình căng thẳng ở Bán Đảo Triều Tiên hay không?
GS Trần Văn Đoàn: Không giúp nhiều lắm. Vì như tôi vừa nói, mộng bá chủ của ông TQ vẫn còn đó. Và Bắc Triều Tiên hiện nay bị dồn vào thế bí, mà cái bí nhất của Bình Nhưỡng không phải là vấn đề chính trị, mà là vấn đề kinh tế. Nhưng để được kinh tế, Bắc Triều Tiên muốn làm theo kiểu lưu manh - tức làm áp lực, bạo lực để kiếm tiền, giống như bọn Mafia tìm cách tống tiền nhà giàu.
Cho nên tôi nghĩ vấn đề của Bán đảo Triều Tiên không phải là thống nhất, mà là quyền lực của nhóm đang lãnh đạo ở Miền Bắc, họ sợ bị mất, là một; thứ hai là họ dùng phương pháp tống tiền vì thấy có hiệu lực trong phương pháp này. Và họ sẽ tiếp tục dùng phương pháp tống tiền.
Như vậy trong tương lai, ít nhất trong 5 năm tới, khó có hòa bình ở Bán đảo Triều Tiên, trừ phi ông Kim chết đi, và người khác thay thế gần giống như Cuba hiện nay, sao cho ông già Castro xuống để cho người em lên nắm quyền.
Thanh Quang: Cảm ơn GS Trần Văn Đoàn rất nhiều.