Vậy hiện trẻ em Việt Nam tại các nhà trẻ đang được nuôi dạy như thế nào?
Bệnh thành tích
Trên một sân khấu nhỏ, đứng trước một tấm phông dán hoa xanh đỏ là các em nhỏ từ 4 đến 5 tuổi xếp hàng chờ biểu diễn.
Dưới sân trường, giữa cái nóng ngột ngạt là các phụ huynh học sinh và những em khác, kẻ đứng, người ngồi xem chương trình biểu diễn của các nghệ sĩ tí hon ở một trường mầm non tại thành phố Hồ Chí Minh.
Đó là một trong những hoạt động sôi nổi khá phổ biến ở hầu hết các trường mẫu giáo và nhà trẻở Việt Nam, nhằm khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động chung, và ghi nhận những tài năng nhỏ tuổi.
Nhưng ở nhiều nơi, nhất là các trường công lập, những hoạt động này đã trở thành những cuộc đua thành tích. Căn bệnh thành tích tại các trường mầm non thể hiện không những chỉ qua các cuộc thi mà còn ở các các chương trình học trên lớp.
Ở nhiều trường công lập, ngoài các chương trình học trên lớp, các trẻ mầm non được khuyến khích tham gia các cuộc thi như vẽ tranh, thi hát, múa, tiếng Anh, v.v….
Mỗi khi có em nào được giải, thì niềm tự hào không những chỉ dành cho em đó và bố mẹ em , mà còn cả cho giáo viên lớp, cho trường nữa.
Dần dần, những phong trào tự nguyện này ở nhiều nơi trở thành những cuộc đua thành tích của cả cô lẫn trò.
Không những thế, những cuộc đua như thế này còn được các sở giáo dục ở địa phương khuyến khích. Những trường có nhiều giải được coi là có nhiều thành tích, như vậy nhà trường càng có tiếng.
Chị Vũ Phương Lan, một phụ huynh học sinh ở Hà nội cho biết:
"Ví d ụ có 4 kh ối, nhà tr ẻ là 3 tu ổi, b ắt đ ầu nh ận t ừ năm 2 tu ổi, đ ến 3 tu ổi ch ỉ có 1 đ ến 2 l ớp. Sau đó có m ẫu giáo bé là 3 tu ổi, m ẫu giáo nh ỡ là 4 tu ổi, m ẫu giáo l ớn là 5 tu ổi. M ỗi kh ối nh ư th ế s ẽ có t ừ 6 đ ến 7 l ớp.
Có m ột giáo viên ph ụ trách kh ối đó, và gi ữa các kh ối s ẽ đua nhau, s ẽ có các phong trào thi đua v ới nhau, đ ương nhiên cô thi đua thì cháu cũng thi đua, mà cô thi đua thì cô b ắt cháu thi đua.
Ví d ụ nh ư là có nh ững cu ộc thi hát, múa, v ẽ, năng khi ếu. Thì cháu nào n ổi b ật ở l ớp nào đ ấy, th ậm chí thi kh ối xong thì ch ọn ra tr ường, r ồi các tr ường thi v ới nhau, thì cháu nào đ ược gi ải thì không nh ững nhà tr ường mát m ặt mà cô giáo cũng mát m ặt.
Ví d ụ ở s ở hay có các cu ộc thi nh ư v ẽ tranh ảnh theo đ ề tài nh ư môi tr ường ch ẳng h ạn, thì s ở phát đ ộng, các tr ường tham gia, các tr ường đ ưa đ ến các l ớp."
Để kiểm tra chất lượng các trường, sở giáo dục đến các trường để kiểm tra định kỳ tình hình giảng dạy. Các trường muốn lấy thành tích, thường chuẩn bị rất kỹ cũng theo kiểu định kỳ một hai lần một năm, khi có đoàn kiểm tra mà thôi.
Thường thì nhà trường chọn sẵn những em mà họ cho là có chỉ số thông minh cao, nhanh nhẹn, khoẻ mạnh để đưa vào một lớp, để các thanh tra đến dự giờ.. Chị Lan kể tiếp:
"Ví d ụ l ớp là 50 cháu, thì ch ỉ ch ọn m ột n ửa là t ừ 15 đ ến 20 đ ứa thôi là nh ững đ ưa b ạo d ạn. Ch ọn nh ững cháu nhanh nh ẹn thông minh, hát hay múa gi ỏi đ ể sau đó các đoàn ki ểm tra đ ến thì ch ỉ d ạy th ử 15 cháu thôi."
Vậy con chị có được chọn trong top 15 không, chị Lan nói cả 3 năm không năm nào cháu được chọn. Bố mẹ còn buồn nữa là cháu.
Trẻ con chưa hiểu Bác Hồ là ai bắt nó thích hình ảnh Bác Hồ, làm thế thì phụ huynh học sinh cũng phát khiếp, con người ta còn chưa nhận biết được gia đình còn bắt nhận thức Bác Hồ.
Chị Nguyễn Thu Phương, Hà Nội
3, 4 tuổi phải nhận ra Bác Hồ
Cuối tháng trước, Bộ giáo dục đào tạo ban hành một thông tư triển khai đại trà chương trình giáo dục mầm non mới trên cả nước từ năm học 2009-2010. Chương trình quy định nội dung dạy học theo 5 lĩnh vực: phát triển thể chất, phát triển nhận thức, phát triển ngôn ngữ, phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội, phát triển thẩm mỹ.
Trước khi ban hành thông tư này, hồi tháng 2, Bộ có đưa ra một dự thảo về bộ chuẩn phát triển cho trẻ cũng bao gồm 5 lĩnh vực ấy. Dự thảo này nhận được nhiều ý kiến cả chê lẫn khen.
Những điểm trong dự thảo được báo chí trong nước và các chuyên gia nói đến nhiều nhất là: trẻ từ 12 tới 36 tháng tuổi phải thực hiện một số hành vi văn hoá giao tiếp như: chào tạm biệt, cảm ơn, nói từ dạ, vâng ạ, chơi cạnh bạn thì không cấu bạn.
Trẻ từ 3 đến 4 tuổi phải nhận ra hình ảnh Bác Hồ qua tranh ảnh, băng hình, thích nghe kể chuện, nghe hát, đọc thơ, xem tranh ảnh Bác.
Trẻ 5 tuổi phải chạy được liên tục 150 mét, hay chạy 18 mét trong 5 giây. Nhận xét về những chuẩn này, chị Nguyễn thu Phương, một phụ huynh ở Hà nội cho biết:
"Nh ững cái đ ấy ch ỉ là khi ng ười ta đã nh ận th ức đ ược hi ểu đ ược v ề Bác H ồ thì h ẵng d ạy ng ười ta, còn tr ẻ con ch ưa hi ểu Bác H ồ là ai b ắt nó thích hình ảnh Bác H ồ. Làm th ế thì ph ụ huynh h ọc sinh cũng phát khi ếp, con ng ười ta còn ch ưa nh ận bi ết đ ược gia đình còn b ắt nh ận th ức Bác H ồ."
Cũng theo dự thảo này thì có tới 125 chỉ số để giáo viên chấm điểm các em nhỏ: 0 điểm là không đạt yêu cầu, và 1 điểm là đạt yêu cầu. Cuối mỗi học kỳ, giáo viên báo cáo kết quả đánh giá sự phát triển của trẻ với ban giám hiệu.
Để đánh giá về chương trình giáo dục mầm non ở Việt Nam một cách chung nhất, xin mượn lời của giáo sư Hồ Ngọc Đại, Viện trưởng viện giáo dục để làm phần kết cho bài này:
“Cách làm như vậy là không đúng, cách nghĩ như thế là không đúng, quá áp đặt, không hiểu và không tôn trọng cái lứa tuổi của trẻ em là từ 0 đến 6 tuổi, không hiểu được đăng trưng của lứa tuổi ấy, không hiểu được vai trò của gia đình, vai trò của các bậc người lớn trong xã hội, lẫn lộn hết, lẫn lộn về mặt khái niệm.”