Tối thứ Năm vừa qua, dưới ánh đèn của khuôn viên Hoàng Cung và dưới sự chứng kiến của Quốc Vương, ông Yukio Hatoyama đã cúi đầu nhận lãnh trách nhiệm quan trọng mới, trở thành vị Thủ Tướng thứ 93 của nước Nhật.
Cuộc bầu cử lịch sử
Nghi thức kéo dài không đầy 10 phút đồng hồ ở thủ đô Tokyo đánh dấu nhiều sự kiện quan trọng cho quốc gia và cho chính trường Nhật Bản. Sau nhiều năm điều khiển đất nước, đảng Dân Chủ Tự Do giờ đã phải nhường chỗ cho một liên minh do Đảng Dân Chủ lãnh đạo, quy tụ một số đảng phái nhỏ khác để không chỉ điều khiển hành pháp mà còn nắm khối đa số ở cả hai viện của Quốc Hội. Thay đổi lớn lao này đươc thể hiện rõ trong lời phát biểu đầu tiên của Tân Thủ Tướng Hatoyama.
“Tôi rất phấn khởi khi nhìn thấy lịch sử thay đổi, nhưng đồng thời cũng cảm thấy được sức nặng của trách nhiệm phải làm nên lịch sử.”
Tôi rất phấn khởi khi nhìn thấy lịch sử thay đổi, nhưng đồng thời cũng cảm thấy được sức nặng của trách nhiệm phải làm nên lịch sử.
Tân Thủ Tướng Nhật, Yukio Hatoyama
Chữ lịch sử mà tân thủ tướng Nhật Bản dùng hoàn toàn không sai. Cuộc bầu cử hồi cuối tháng Tám dẫn đến chiến thắng vinh quang của Đảng Dân Chủ được giới truyền thông Nhật coi là một cuộc bầu cử lịch sử vì những chính trị gia trẻ tuổi đã đánh bại được những khuôn mặt lớn với cả một bề dày kinh nghiệm hoạt động trong chính trường quốc gia. Thành phần tân chính phủ được cử tri Nhật Bản chú tới vì hầu hết là những người chưa từng tham gia nội các, sẽ cùng nhau tạo dựng một nước Nhật mới trong đó mọi quyết định, mọi chính sách sẽ được soạn thảo bởi những chính trị gia thay vì bởi các quan chức nhà nước. Ngay chính trong thời gian vận động tranh cử và với cương vị Chủ Tịch Đảng, ông Hatoyama từng nói rằng đã đến lúc cần phải thay đổi hệ thống lãnh đạo quốc gia bằng những người có tư tưởng tiến bộ, thoáng hơn là những người xưa nay từng chi phối đất nước bởi một guồng máy chính quyền cồng kềnh.
Chính sách đối nội
Cuộc bầu cử lịch sử đó đã qua, và bây giờ là lúc tân chính phủ Nhật lãnh trách nhiệm phải viết nên lịch sử. Tân Thủ tướng Hatoyama cam kết chính phủ do ông lãnh đạo sẽ tập trung nỗ lực vào việc soạn thảo một chính sách thuế mới, trong đó quyền lợi của người dân và người tiêu dùng được bảo vệ tốt hơn, cải thiện quan hệ với các quốc gia trong khu vực Châu Á và sẽ có một chính sách ngoại giao độc lập hơn với Hoa Kỳ.
Đối với người dân Nhật Bản, kinh tế luôn luôn là mối quan tâm hàng đầu của họ. Cũng đang bị ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu, đương nhiên tân chính phủ Nhật phải đưa ra những kế hoạch giúp kích thích tăng trưởng nội địa.
Giới lãnh đạo Đảng Dân Chủ cho biết việc trước mắt là phải hoạch định lại kế hoạch phân bổ ngân sách sao cho hữu lý hơn để đạt mục tiêu tiết kiệm khoảng 9 ngàn tỷ yen, mà chính phủ vẫn phục vụ dân thật hữu hiệu. Tiền tiết kiệm được sẽ dùng vào kế hoạch giảm thêm thuế cho dân, kể cả giảm thuế xăng dầu, và người dân sẽ có thêm tiền để tiêu xài, giúp kích thích kinh tế quốc gia.
Một số chính sách xã hội, giáo dục cũng sẽ được thay đổi, trong đó đáng chú ý nhất là kế hoạch tăng trợ cấp cho học sinh theo học bậc trung học. Đảng Dân Chủ cũng cam kết sẽ tăng mức lương tối thiểu, tạo thêm việc làm và đặt chỉ tiêu trong 10 năm tới sẽ giảm 25% lượng khí thải carbon dioxin.
Chính sách đối ngoại
Với thế giới, mọi chú ý không chỉ dồn cho Tân Thủ Tướng Nhật, mà còn được dành cho ông Tân Ngoại Trưởng Katsuya Okada. Năm nay 56 tuổi, ông Okada có 20 năm hoạt động nghị trường nhưng chưa hề nắm giữ một chức vụ nào trong chính phủ và cũng không chứng tỏ có nhiều kinh nghiệm ngoai giao.
Với một nhân vật hoàn toàn mới như vậy để điều khiển ngành ngoại giao, chính sách của Nhật Bản trong thời gian tới sẽ như thế nào? Giáo sư Robert Williams, một chuyên gia về quan hệ ngoại giao Đông Á của Viện Nghiên Cứu Chiến Lược Toàn Cầu nói.
Ông Hatoyama và đảng Dân Chủ của ông ta từng bảo muốn xây dựng quan hệ chặt chẽ hơn với các nước Châu Á, đặc biệt với Trung Quốc, đồng thời họ cũng sẽ thắt chặt quan hệ với Hoa Kỳ vì Mỹ vẫn là đồng minh thân tín nhất và quan trọng nhất.
GS Robert Williams
“Ông Hatoyama và đảng Dân Chủ của ông ta từng bảo muốn xây dựng quan hệ chặt chẽ hơn với các nước Châu Á, đặc biệt với Trung Quốc, đồng thời họ cũng sẽ thắt chặt quan hệ với Hoa Kỳ vì Mỹ vẫn là đồng minh thân tín nhất và quan trọng nhất.”
Ông Williams nói thêm rằng Nhật Bản cần xây dựng quan hệ với Trung Quốc vì Tokyo nhận biết rõ vai trò của Bắc Kinh trong việc giúp xây dựng ổn định cho bán đảo Triều Tiên, đồng thời cũng muốn tránh những va chạm có thể gây bất lợi cho sự phát triển kinh tế mà hai nước đều đang cần ngay lúc này.
Với Hoa Kỳ, mặc dù Thủ Tướng Hatoyama từng nói sẽ có một chính sách ngoại giao độc lập hơn với Washington, nhưng Giáo Sư Williams không tin đó là chính sách “bài Mỹ” mà một số nhà quan sát đang nói tới. Ông bảo là Tokyo và Washington đều cần đến nhau trên nhiều lãnh vực, và quan trọng nhất là thế lực chính trị, ngoại giao lẫn quân sự của nước này được xây dựng bằng sự hỗ trợ của nước khác.
Nhà Trắng nghĩ gì về tân chính phủ Nhật Bản? Một ngày sau khi Thủ Tướng Yukio Hatoyama nhậm chức, Washington gửi Phụ Tá Ngoại Trưởng Đặc Trách Đông Á Kurt Campbell sang Tokyo. Thông cáo mới nhất của Nhà Trắng cũng cho biết Tổng Thống Barack Obama và Tân Thủ Tướng Nhật sẽ gặp nhau vào ngày thứ Tư tuần tới ở New York, khi hai ông đến dự phiên nhóm thường niên Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc.